Polymeer of polyminderen? Makkelijke tips voor minder plastic in je leven

Plastic is an sich geen slecht materiaal. Kijk maar eens om je heen en bedenk welke producten er allemaal niet waren geweest zonder plastic. De telefoon of laptop waarop je nu deze woorden leest waarschijnlijk. Het is de waardeloze status – die van wegwerpproduct – die plastic zo schadelijk maakt: het heeft in de hoofden van producenten en consumenten zó weinig waarde, dat het prima is om het na één keer gebruiken weg te mieteren.

Zelf bijdragen aan de oplossing? Dat begint bij de simpele gedachte: hoe minder plastic je in huis haalt, hoe minder plastic je hoeft weg te gooien. En als je het toch in huis haalt – want laten we reëel blijven: naar een stofzuiger of bakje yoghurt zonder plastic kun je zoeken tot je een ons weegt – ga er dan op een goede manier mee om.

En doe je het niet voor Moeder Aarde, doe het dan voor jezelf, want je ademt, eet en drinkt de hele dag door nanoplastics en it’s gotta stop.

Suppen of surfen

We weten inmiddels dat de oceaan zó vol plastic zit, dat je bijna zonder surfplank kan surfen. Single use plastics (SUP’s) hebben daar een groot aandeel in. Het is wellicht een open deur (maar om verandering teweeg te brengen moet je ook even door die heen stappen): SUP’s kun je heel makkelijk uit je leven verbannen. Niet voor niks is de term ‘onzinplastic’ in de Tweede Kamer al aardig ingesleten en heus niet alleen bij GroenLinks.

Schaf voor jezelf de volgende producten aan – laten we het de sup-stop-starterpack noemen: totebag, herbruikbare koffiebeker, herbruikbare waterfles, herbruikbaar wattenstaafje (is niet goor, alleen even wennen), weckpotten in plaats van wegwerpbakjes, trommel in plaats van boterham- en diepvrieszakjes. En picknicken met wegwerpbestek kan komende zomer echt niet meer. Let wel even op dat een populair niet-wegwerpalternatief hiervoor, namelijk plastic gemaakt van bamboe – ook wel melamine genoemd – schadelijk is voor de gezondheid.

Het leukste van al deze veranderingen, is dat de niet-wegwerpvarianten er véél leuker uitzien dan de wegwerpvarianten. Kies zelf maar, links of rechts:

Wil je all the way gaan, neem dan voortaan je eigen herbruikbare bakjes mee als je eten gaat afhalen, om wegwerpbakjes te vermijden. De meeste verkopers zullen hier niet raar van opkijken, je bent vast niet de eerste die het vraagt. En hoe meer mensen het vragen, hoe normaler het wordt. Tien jaar geleden was het ook maf om je eigen koffiebeker mee te nemen naar je koffietentje, nu is het de normaalste zaak van de wereld. Yay revolutie!

MUP’s?

Naast plastics voor eenmalig gebruik, zijn er ook plastics voor meermaals gebruik (laten we de term multiple use plastics, of MUP’s, introduceren) die je kunt vervangen voor plasticvrije producten. Zeep,  shampoo en wasmiddel in vaste vorm in plaats van in een fles, schoonmaakmiddelen die je zelf in je hervulbare glazen fles kunt tappen, een stalen scheermes in plaats van een plastic variant, hervulbare pennen, sponsjes van natuurlijk materiaal.

In veel van deze gevallen staat vooruitgang gelijk aan achteruitgang en andersom, want blokken zeep en stalen scheermessen zijn eeuwenoud. Over die scheermessen gesproken, om te voorkomen dat je lichaamsdelen verliest, is een veiligheidsscheermes misschien een betere keus dan een open scheermes. Ook hier geldt weer: het alternatief ziet er knusser uit dan de plastic versie. Kies maar, links of rechts:

Er zijn nog een hele hoop andere voorbeelden van MUP’s waar niet-plastic alternatieven voor bestaan. Maar je kunt niet je hele leven plasticvrij maken. Denk goed na over waar je je energie in steekt. Een blik in je plasticbak kan helpen om te bedenken waar jij je het best op kan focussen.

Disclaimer: zowel voor SUP’s als voor MUP’s geldt dat het produceren van de ‘duurzame’ alternatieven waarschijnlijk vervuilender is dan het produceren van het plastic product. Er zijn twee redenen waarom je toch het alternatief boven plastic zou moeten verkiezen. Door het alternatief zo vaak mogelijk te hergebruiken (doe dat dan ook!), is de milieuwinst alsnog groter dan bij plastic. Bovendien is plastic bij initiële productie misschien minder milieubelastend, maar het is juist wat er aan het einde van de levensduur van het product mee gebeurt, wat het zo duivels maakt: een klein deel wordt gerecycled, mede dankzij mensen die netjes scheiden, maar nog altijd grote delen worden verbrand of belanden in het milieu. Dit gebeurt bij wegwerpproducten natuurlijk veel vaker dan bij herbruikbare producten.

Verpakt en bezakt

Je herkent het vast: je hebt drie aubergines nodig en krijgt daar gratis drie plastic verpakkinkjes bij. Plastic verpakkingen zijn het allermoeilijkst te omzeilen. Probeer maar eens een zak spinazie of een plak feta te kopen zonder tegelijk een paar gram plastic mee te nemen. Groenten worden in plastic verpakt, omdat ze vaak lange afstanden afleggen voordat ze in het schap en op jouw bord liggen. Het is dan beter, zowel economisch als voor het milieu, om ze in plastic te verpakken dan ze te laten bederven.

Maar met dit argument, dat vaak door supermarkten en voedselproducenten wordt aangehaald, ga je eigenlijk voorbij aan de vraag waarom deze producten dan zo’n lange afstand moeten afleggen. Dat komt omdat groente en fruit die niet in het seizoen zijn, de halve of hele wereld over moeten vliegen. Koop je meer seizoensgebonden, dan bespaar je vliegkilometers én koop je waarschijnlijk ook minder plastic. Ga daarnaast niet voor voorgesneden groente, want die zitten in zakjes. En eerlijk, hoeveel tijd kost het nou om een prei te snijden? Koop je losse tomaten of appels, denk er niet aan om deze in een plastic zakje te stoppen. Gooi ze los in je mandje of neem een herbruikbare groentetas mee.

Maar met dit argument, dat vaak door supermarkten en voedselproducenten wordt aangehaald, ga je eigenlijk voorbij aan de vraag waarom deze producten dan zo’n lange afstand moeten afleggen. Dat komt omdat groente en fruit die niet in het seizoen zijn, de halve of hele wereld over moeten vliegen. Koop je meer seizoensgebonden, dan bespaar je vliegkilometers én koop je waarschijnlijk ook minder plastic. Ga daarnaast niet voor voorgesneden groente, want die zitten in zakjes. En eerlijk, hoeveel tijd kost het nou om een prei te snijden? Koop je losse tomaten of appels, denk er niet aan om deze in een plastic zakje te stoppen. Gooi ze los in je mandje of neem een herbruikbare groentetas mee.

Kijk daarnaast eens naar Pieter Pot. Zij bieden verpakkingsvrije boodschappen aan. Ook op de markt vind je vaker onverpakte producten dan in de super en bij de kaasboer en bakker kun je vragen of ze het plastic achterwege laten. En ook hier geldt weer: is naar de markt, bakker en kaasboer gaan niet véél leuker dan naar de supermarkt?

Invisible but not invincible

In veel producten die je dagelijks gebruikt zitten microplastics. Je kunt ze niet zien, maar ze zijn wel degelijk slecht voor mens en milieu. Check even de ingrediëntenlijst voordat je een crèmepje of tandpastaatje koopt en kies voor een plasticvrije optie. De app Beat the Microbead helpt je door de ingrediëntenlijst te checken op plastics, want op eigen houtje snap je er vast geen hout van. No offense, maar: butyl methoxydibenzoylmethane.

Ook je kleren laten microplastics vrij als je ze draagt en wast. Polyester, fleece of PET, nylon en acryl kun je beter niet meer kopen. Heb je ze toch al in huis? Was ze dan in een waszak die microplastics tegenhoudt, zoals de Guppy Friend. Niet 100% effectief, maar beter dan niks. Wat wél 100% effectief is, is kleding van natuurlijke materialen dragen. 

Repair if you care

Deze tips gelden niet alleen voor plastic, maar eigenlijk voor alle materiële bezittingen: koop tweedehands, koop zo min mogelijk en hergebruik zo vaak mogelijk. Gaat je product kapot? Fix it, don’t ditch it (en als het toch moet ditchen, scheid dan netjes). Scheelt allemaal ook weer in de portemonnee! Jij blij, walvisje blij, zeepaardje blij, Gaia blij.