5 lessen van Henry David Thoreau: ’s werelds eerste hipster

Als Henry David Thoreau Instagram zou hebben gehad, zou hij fervent gebruiker zijn geweest van #cottagelife, #naturelover en #grateful. Hij zou vast miljoenen volgers hebben, die hem benijden om zijn zelfgebouwde hut aan een meertje net buiten Boston, waar hij woonde om de puurste essenties van het leven te ontdekken. Om te voorkomen dat hij op zijn sterfbed zou ontdekken dat hij was vergeten te leven. Hij dwong het leven in een hoekje om te onderzoeken of het écht zo gemeen is als de maatschappij hem deed geloven, of eerder subliem?

In zijn eigen tijd was Thoreau (1817 - 1862) maar matig bekend, maar zien we hem als belangrijk 19e-eeuws filosoof. In Walden, zijn bekendste boek, beschrijft hij waarom en hoe hij zich ruim twee jaar lang in zijn hutje afzonderde van de maatschappij. In plaats zes dagen werken en één dag rusten – zoals de Amerikaanse norm voorschreef – deed hij het precies andersom. Dit zelfvoorzienende leven wordt door De Groene Amsterdammer omschreven als de verwezenlijkte droom van de vegetarische hipster. Of minimalist. Of tiny-houser.

Even terug naar 2021. Als Thoreau nu zou leven, zou hij in de TED-talk die hij na zijn terugkeer in de maatschappij zou geven, de volgende levenslessen met ons delen.

1. Ga naar buiten!

“It is true, I never assisted the sun materially in his rising, but, doubt not, it was of the last importance only to be present at it.” Ook als je niet kijkt, zal de zon iedere ochtend opkomen. Toch, zegt Thoreau, is het onverminderd belangrijk dat je wél kijkt. Niet voor de zon, maar voor jezelf. Ga naar buiten, lieve kijkbuis-, laptop- en smartphonekinderen, roept hij ons daarmee toe.

Thoreau stelt zelfs dat wie in de natuur leeft, geen ongelukkige ziel kan zijn. “There can be no very black melancholy to him who lives in the midst of nature.” Die klinkt namelijk als een gedicht, de storm als een muziekstuk. Wie daarnaar luistert, zal geen zwaar leven hebben. “While I enjoy the friendship of the season I trust that nothing can make life a burden to me.”

Daarom kan Thoreau de eenzaamheid in zijn hutje perfect verdragen. In deze tijd waarin eenzaamheid zich als een onzichtbaar gifgas door de maatschappij verspreidt, kunnen we wellicht leren van zijn idee dat er in alleen zijn hele nieuwe werelden te ontdekken zijn: “Be a Columbus to whole new continents and worlds within you, opening new channels, not of trade, but of thought. Every man is the lord of a realm.”

2. Leef langzaam en verveel je

Thoreau schrijft over menig uur dat hij heeft gespendeerd in zijn bootje, dobberend op Walden Pond, of zittend in de zon. In onze razendsnelle maatschappij wordt dat al gauw als lui of nutteloos beschouwd. Maar volgens Thoreau is nutteloosheid de meest aantrekkelijke en productieve activiteit die er is. Leef langzaam. “I was rich, if not in money, [but] in sunny hours and summer days, and spent them lavishly; nor do I regret that I did not waste more of them in the workshop or the teacher’s desk.”

De uren die hij luierend doorbracht zijn geen “time substracted from my life”, maar gratis extra levensuren. Want als je je niet druk maakt om de tijd, krijgt de tijd geen vat op je en heb je alle tijd van de wereld.

Bovendien, is de langzame persoon de snelle misschien te snel af. In de tijd dat zijn medemens druk bezig is een ticket en duur vakantieverblijf bij elkaar te sparen, is Thoreau alvast onderweg. Te voet. “The swiftest traveler is he that goes afoot.” Ze komen waarschijnlijk beiden tegelijk aan, alleen heeft de een de tijd werkend doorgebracht, terwijl Thoreau avonturen heeft beleefd.

3. Werk vooral niet te hard (en voor de juiste redenen)

“Most men […] are so occupied with the factitious cares and superfluously coarse labors of life, that its finer fruits cannot be plucked by them.” Thoreau ziet om zich heen jonge mensen die te veel werken. Ze denken dat werken, geld en bezit hen geluk zullen brengen, maar dat is een valse belofte. Natuurlijk is werken belangrijk, maar laat werken een plezier zijn. En laat jezelf onderhouden het doel zijn, niet je zakken vullen, vindt hij.

Te hard werken maakt je namelijk blind voor de pracht van het leven. “Who loves not the beauty of his fruits, whose fruits are not ripe for him until they are turned to dollars.” Je ziet de schoonheid van je vruchten niet als ze alleen betekenis hebben wanneer je ze kunt inruilen voor geld. Oftewel, focus je alleen op geld en werken, dan vergeet je te leven.  

En we moeten ook nog maar eens goed nadenken over wat 'succes' behelst. De geldende definitie van succes “is but one kind. Why should we exaggerate any one kind at the expense of the others?” Je bepaalt zelf wat een succesvol leven is en hoe snel je daarop afstevent. “Why should we be in such desperate haste to succeed […]? If a man does not keep pace with his companions, perhaps it is because he hears a different drummer. Let him step to the music which he hears.” Als je vrienden als een malle de corporate ladder op de zuidas beklimmen en jij als een slak leert servieskeramist te worden, of andersom, is dat beide prima.  

4. Minder is meer, dus minimaliseer!

De oplossing? Minder focus op bezit. Thoreau toont het nadeel van veel bezit aan met een simpel voorbeeld. Ooit had hij drie stenen ter decoratie in zijn hutje. “But I was terrified to find that they required to be dusted daily, when the furniture of my mind was all undusted still, [so] I threw them out the window in disgust.” Wat je niet hebt, hoef je ook niet af te stoffen (of voor te sparen).

“In proportion as he simplifies his life, the laws of the universe will appear less complex, and solitude will not be solitude, nor poverty poverty, nor weakness weakness.” Anno 2021, met minimalisme als trend, lijken we ons hier steeds bewuster te worden. Spullen maken niet gelukkig. Bovendien, zegt Thoreau, door te blijven consumeren, maak je je medeplichtig aan de uitbuiting van aarde en mensen.

Veel technologische snufjes – Thoreau had het waarschijnlijk over de telegram, maar zou net zo goed de smartphone kunnen bedoelen – maken ons leven niet beter: “They are improved means to an unimproved end.” En dan de mode-industrie. Thoreau’s kritiek daarop kun je zo copy-pasten naar de hedendaagse fast fashion-industrie. Die is er niet op gericht mensen op een eerlijke manier te kleden, maar “unquestionably, that corporations may be enriched.” De gebruikswaarde van kleding zou weer belangrijker moeten worden, niet of het nieuw of hip is.

5. Lees!

Ieder probleem is al eens door iemand anders beleefd. Waarom zelf naar oplossingen zoeken, als je de oplossing ook kunt vinden in de geschriften van wijzen? Volgens Thoreau is het boek de hoogste kunstvorm: “It is something at once more intimate with us and more universal than any other work of art. It is the work of art nearest to life itself. […] An ancient men’s thought becomes a modern man’s speech. Books are the treasured wealth of the world.”

Heeft Thoreau je met deze mooie woorden overgehaald en wil je inderdaad meer gaan lezen? Overweeg dan vooral Walden van Henry David Thoreau. Wat Thoreau over de bijbel, boeddhistische teksten en Darwin’s werk schreef, geldt zeker ook voor Walden: “Here are golden words, which the wisest men of antiquity have uttered”.