Het zalig falen, met Franke van Hoeven

Als er één periode is waarin mensen hun stinkende best doen, maar in de praktijk toch vooral maar wat aanklungelen, is het wel nadat hun eerste kind wordt geboren. Nergens proberen moeders en vaders zich negen maanden lang zo goed op voor te bereiden, op iets waar uiteindelijk geen cursus tegenop gewassen is. Als iemand dat weet, is het journalist en schrijver én onze collega Franke van Hoeven (43) wel, die veel schrijft voor titels zoals &C, Kek Mama, RTL Nieuws, en dus voor Evajinek.nl.

In haar nieuwe boek Ik denk dat ik het wel kan vertelt ze kersverse moeders wat ze moeten weten voor een relaxed eerste jaar. Nou, zo relaxed als mogelijk met een baby. Het zijn de grappige anekdotes, tips en troostrijke verhalen die Franke zelf ook graag had gelezen toen zij negen jaar geleden moeder werd. Want het had haar een hoop falen bespaard.

Als je aan falen denkt, denk je dan meteen aan jouw eerste jaar als moeder?

"Nou, ik werd heel erg verrast door het moederschap. Want ik dacht: als ik er maar hard genoeg op studeer en genoeg dingen lees, dan kan ik het wel. Maar uiteindelijk gaat het om een levend wezen waar je ineens voor moet zorgen, en die baby die moet je natuurlijk leren kennen. Dus dat levert de nodige faalsituaties op. Máár, zou ik dan ook meteen willen zeggen, dat is ook niet erg. Het kan bijna niet anders dan met vallen en opstaan."

"Je kan honderd boeken hebben gelezen en nog niet weten wat bij jou past, bij je partner en bij jullie baby. Dat moet je gaandeweg uitvogelen. Maar goed, dat wist ik niet toen ik 33 was. Het grappige is dat dit voor een heleboel moeders geldt, omdat we ons hele leven zo weinig in aanraking komen met kinderen... tot je ze zelf krijgt. Dat realiseerde ik me pas toen ik ging lezen over andere culturen. In Zuid-Amerika is het heel gewoon dat je je nichtjes helpt als zij kinderen krijgen en dat je met de baby's van de buren loopt te sjouwen. Dan weet je al hoe je luiers moet verschonen, flesjes moet geven, noem maar op. Maar bij ons is het vaak zo dat je pas intensief met een baby in aanraking komt als-ie van jezelf is."

En dat levert, zeker gevoelsmatig, een hoop faalmomenten op?

"Ja, en die heb ik nu in mijn boek verwerkt, haha. Zodat andere moeders zich hopelijk iets minder verloren of zoekend voelen dan ik."

Wat maakt het anders dan al het leesmateriaal dat je zelf tot je nam tijdens je zwangerschap?

"Nou, het is wat minder zwart-wit wat betreft hoe dingen moeten, want uiteindelijk moet je dat als ouders lekker zelf bepalen. Als ik kijk naar faalmomenten in mijn eerste jaar, is een van de grotere fouten die ik heb gemaakt, dat ik niet op mijn gevoel durfde te vertrouwen. Volgens mij bezit iedere moeder dat gevoel al vanaf haar zwangerschap, maar adviezen van andere moeders of cursussen druisen soms in tegen waar jij je zelf prettig bij voelt."

"Ik wilde mijn dochter Puk bijvoorbeeld het liefst bij mij in bed leggen af en toe, maar daar wordt dan heel moeilijk over gedaan: dat mag écht niet, wiegendood, dan crush je je kind. Mensen doen er heel spastisch over, maar in andere culturen liggen kinderen tot 3 jaar bij hun ouders in bed. Die hebben er niets van, dus dat hele idee dat één ding goed is – en het andere per definitie fout, is killing. Ik voelde zeker bij mijn eerste heel sterk die drang om alles volgens de regels te doen, maar dan wordt het vanzelf een grote faalbende. Dat is simpelweg onmogelijk."

Waarin voelde het destijds alsof je compleet de mist in ging?

"Borstvoeding. Het wordt er al vroeg ingeramd door de verloskundige en de kraamverzorgende en alle andere moeders dat dát het beste is voor de baby. Nou, dat moet ik dan ook wel kunnen, hield ik mezelf dapper voor. Al binnen een paar dagen nadat Puk werd geboren, kreeg ik kloven en werd het voeden heel pijnlijk. Ik was manisch van de hormonen en wilde doorzetten, al kreeg ik de ene ontsteking na de andere. Ondertussen huilde Puk veel, en het zou me niets verbazen als ze te weinig voeding binnenkreeg. De ene kraamverzorger zei wat anders dan de ander, en de verloskundige die langskwam, gaf wéér ander advies. Het ligt aan jou. Je bent te gestrest, legt de baby niet goed aan en ga zo maar door. Om gek van te worden."

"Na drie maanden ben ik naar de huisarts gegaan en die zei: 'Hoe hard en lang je dit ook gaat proberen, dit gaat je niet lukken. Je huid is te licht, te gevoelig. Borstvoeding zit er gewoon niet in'. Wat een opluchting waren die woorden, want het lag dus toch niet aan mij, niet aan mijn handelen of tekortschieten. Van de zotte dat ik die bevestiging nog steeds nodig had, maar de sociale druk rondom die borstvoeding is zo groot. Ook daar lijken wij calvinistische Nederlanders een uitzondering in. In Frankrijk geven veel vrouwen maar vijf dagen borstvoeding, als er nog de meeste bouwstenen hun melk zitten, en daarna houden ze ermee op. Als je vanaf de eerste seconde al zegt dat borstvoeding het beste is voor de baby, wordt de druk voor moeders natuurlijk al enorm hoog. Want, wat voor moeder ben je als je géén borst zou geven? Ik heb er weleens een stuk over geschreven en daar kwamen reacties op als: 'Als je zelfs dat niet over hebt voor je baby...'. Wat zeggen we daarmee tegen de vrouwen die het niet lukt? Alsof lijden een graadmeter is van of je een goede moeder bent. Nu haal ik mijn schouders op, maar destijds heeft het me wel gekwetst."

Is de tijd daarin veranderd, sinds jij voor het eerst moeder werd? Zijn we milder geworden naar moeders of juist niet?

"Ik betwijfel het eerlijk gezegd, laatst was er nog een heel hip en duur draagzakkenmerk, die deelde de ene week een post op Instagram met: alle moeders zijn gelijk. En twee dagen later was het een post waarin stond: breast is best. En het zijn niet alleen de commerciële merken die dit propageren, maar ook veel moeders onderling. Terwijl die juist zouden moeten weten dat het allemaal helemaal niet makkelijk is, of dat ze daar geen tijd en ruimte voor hebben, want het is een fysiek intensieve klus."

"Ik weet niet goed waarom dit zo blijft in Nederland. We lijken onszelf helemaal geen luxe te gunnen. Nee, ik wil geen pijn bij die bevalling. Er zijn landen waar 80 of 90 procent van de vrouwen met een ruggenprik bevalt. Ik ben geheel per ongeluk op natuurlijke wijze bevallen, omdat de artsen in het ziekenhuis wilden wachten met pijnbestrijding. Ik denk nu: ik had ook lekker kunnen bevallen zonder pijn.

Ik zag het laatst nog in een Moederdagreclame van Albert Heijn, waarin allerlei redenen werden genoemd waarom kinderen van hun moeder houden. 'Omdat ze zoveel voor mij heeft opgeofferd', stond ertussen. Ja, dat vinden wij dan goede moeders blijkbaar, de vrouwen die zichzelf volledig wegcijferen."

Heb jij ook veel opgeofferd? Te veel?

"Ja, want ik wilde alles perfect doen voor mijn baby en vergat mezelf compleet. Puk sliep de eerste acht maanden van haar leven niet door, mijn lichaam lag in de kreukels van de borstvoeding die niet lukte, ik wilde vier dagen blijven werken, vrienden en familie onderhouden. Eindeloos veel kraambezoek, waar ik weer gezellig opzat om het bezoek te entertainen. Geen seconde ben ik met mezelf bezig geweest. Ik had beter voor mezelf moeten zorgen, en dat is ook falen. Eerst je eigen zuurstofmasker opzetten voordat je je kinderen kan helpen. Het is logisch dat je veel aandacht aan je kinderen geeft, maar achteraf had ik eerder dat weekendje weg moeten boeken, kind uit logeren geven, dat soort dingen."

"Mijn man had ook geen idee hoeveel ik van mijn lichaam vroeg, anders had hij zeker aan de bel getrokken en gezegd: stop hiermee. Ik weet nog dat hij beide keren opgelucht was toen ik uiteindelijk stopte met borstvoeding. Nu kon hij ook flesjes geven, wat-ie gezellig vond, en hij zag mij opknappen. Daar zit wel een belangrijke les in voor partners: kijk naar je vrouw. Is ze moe, verpletterd of heeft ze pijn? Grijp in en help haar, want die hormonen doen rare dingen met jonge moeders.

Ik was zo bezig met het beste doen voor de baby, maar daarmee deed ik niet het beste voor mezelf – en ook niet voor Puk. Mijn lichaam lag aan flarden en zij waarschijnlijk honger omdat het maar niet wilde lukken. Uiteindelijk ben ik overgestapt op de fles en werd ze een lekkere dikkerd, maar het was beter geweest als ik me er eerder bij had neergelegd dat het niet ging lukken."

Drie jaar later werd je zoon geboren, heb je het toen heel anders aangepakt?

"Dat zou je denken hè, maar toch was ik vastberaden om weer borstvoeding te proberen. Dus ik kocht een peperduur kolfapparaat, haalde alle mogelijke crèmes in huis, zorgde voor een bedje naast ons bed. En weer ging het voor geen meter... Na vijf dagen kreeg ik dezelfde borstontsteking als de eerste keer. Falen, falen, falen, zo voelde het. Gelukkig had ik een hele lieve kraamverzorgende die me uit mijn lijden verloste. Ze zei: 'Weet je wat, je gaat hier nu mee kappen. Over op de fles en ik laat je man zien hoe hij mee kan voeden'. Ik moest eerst keihard huilen: 'Maar die dure kolf dan?! En als ik in de middeleeuwen had geleefd, was mijn kind verhongerd'. Nee hoor, legde ze me uit. 'In de middeleeuwen had de buurvrouw je baby aangelegd, en als dank had jij haar straatje schoongeveegd. En nu zet je die dure kolf op Marktplaats'. Dat was zo relativerend, zo fijn. Vanaf dat moment knapte er wel iets: ik stop met die perfecte moeder willen zijn, want dat bén ik gewoon niet. Stop met dingen groter en belangrijker te maken dan ze zijn. Daardoor was ik veel minder bezig met of hij goed doorsliep en genoeg at, en daardoor knapte ik ook weer sneller op."

"De tweede baby was daarom ook veel makkelijker dan de eerste. Ik durfde beter naar mijn gevoel te luisteren en dingen op mijn manier te doen. Nog steeds is het pittig, maar dat hebben alle jonge ouders. En gelukkig besef je vaak pas achteraf hoe moe je bent geweest."

En als je de grootste lessen moet uitkristalliseren voor anderen?

"Volg je gevoel. Dus, ben je geen type die denkt dat een zoutlamp voor je gaat werken, of zie je het niet zitten zonder pijnbestrijding, doe het niet. Het hoeft niet, en wat je ook kiest, maakt je geen goede of slechte moeder. Doe jezelf geen geweld aan alleen omdat dingen 'nou eenmaal zo horen' of hip zijn. Twijfel niet te veel aan jezelf, ik ben ook een rationeel mens, ik wist ook niet of ik een moederinstinct of -intuïtie zou hebben, maar die ontwikkel je. O ja, en zorg dat je snel een dikke huid kweekt, die heb je zeker nodig. Ik heb weleens op een borrel gestaan, twee weken nadat mijn zoon Olle was geboren, waar iemand zei: 'Geef je geen borstvoeding? Maar die pijn hoort erbij'. Daarover zou ik zeggen: ene oor in, en andere uit."

Ik denk dat ik het wel kan is vanaf vandaag te koop bij lokale en niet-lokale boekhandels.