Is je reputatie te redden na grensoverschrijdend gedrag?

In de afgelopen weken is een stroom aan meldingen van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag op gang gekomen. Sommige van deze gedragingen vonden al jaren geleden plaats en komen nu pas echt aan het licht.

Langere periode van grensoverschrijdend gedrag

De beschuldigingen in BNNVARA-programma BOOS aan het adres van The Voice of Holland-coaches Ali B. en Marco Borsato en bandleider Jeroen Rietbergen gaan over misstanden die de afgelopen tien jaar plaatsvonden. In sommige gevallen zou het grensoverschrijdende gedrag ook vorig jaar nog hebben plaatsgevonden.

En wat te denken van Ajax-directeur Marc Overmars, die onlangs onverwachts het veld moest ruimen. De oud-voetballer stuurde gedurende een langere periode grensoverschrijdende berichten aan meerdere vrouwelijke collega’s. 

Voorzitter van politievakbond ACP Gerrit van de Kamp en Volt-Kamerlid Nilüfer Gündoğan moesten hun werk neerleggen na meldingen over grensoverschrijdend gedrag. En dan zijn er nog de meldingen die de media niet halen, maar wel dezelfde gevolgen hebben: op non-actief worden gesteld, ontslag en/of aangifte.

Of er wel of geen strafrechtelijk pad bewandeld wordt, of iemand wel of niet het veld moet ruimen: uiteindelijk zal degene die van het gedrag is beschuldigd weer aan het werk willen. Kan dat, als je reputatie als publiek figuur zo'n opdonder heeft gehad? Of zit je de rest van je leven op de reservebank?

Niet per se, zeggen reputatiedeskundigen. Het hangt heel erg af van de rol die iemand op zich neemt of hij of zij dit te boven kan komen, zegt reputatie-expert en onderzoeker Mildred Hofkes, eigenaar van Bureau Hofkes Stakeholder Management & Research. "Wat Overmars deed na zijn ontslag, aangeven dat hij zich enorm schaamt, is een eerste stap."

Vervolgens is het aan de dader om verbinding te maken met de slachtoffers, stelt ze. "Die moet de volle verantwoordelijkheid nemen. 'Dit had ik nooit mogen doen', moet de boodschap zijn. En de dader moet het vermogen tot zelfreflectie hebben, laten zien dat dit fout gedrag is, wat hij of zij nu herkent en erkent. Dat stelt diegene in staat om dit ongewenste gedrag in het vervolg te voorkomen."

Door vol overtuiging het boetekleed aan te trekken en in debat te gaan met andere mannen over dit onderwerp, zou bijvoorbeeld Overmars een verschil kunnen maken, denkt Hofkes. "Dan kan hij ook een voorbeeld zijn voor andere mannen, hoe ze hiermee om moeten gaan."

Onvoldoende bewust van machtspositie

Overmars, maar ook bijvoorbeeld Jeroen Rietbergen zou op enig moment openheid van zaken kunnen geven, wat er is gebeurd en hoe dat precies is gegaan, zegt ook reputatiedeskundige en crisisstrateeg Derk Moor. "Je gunt iemand die het verdient een tweede kans. Op deze manier zou die tweede kans verdiend kunnen worden." 

Als de dader ermee naar buiten treedt dat hij heeft begrepen wat hij hiermee heeft gedaan, als hij toegeeft dat hij zich onvoldoende bewust was van de machtspositie die hij in het bedrijf innam, kan hij daarmee een voorbeeld zijn voor de samenleving, denkt Moor.

Maar, voegt hij eraan toe: dat is een heel moeilijke stap. "Je ergens voor schamen is heel menselijk. Alleen brengt het ook de neiging met zich mee om dingen kleiner te willen doen lijken dan ze zijn. En dat werkt in dit geval niet."

In onderstaande video legt strafrechtadvocaat Diantha van Eijsden uit wanneer seksueel overschrijdend gedrag strafbaar is:

Openheid, betrokken zijn bij het slachtoffer of de slachtoffers: dat helpt het meest, denken beide reputatiedeskundigen. "De intentie moet niet zijn om je naam te zuiveren", plaatst Moor als kanttekening.

Veel jongere partner

"Ik zie steeds duidelijker dat het gaat om 'onbewust onbekwame' situaties. Zie ook het interview met John de Mol. Blijkbaar is het ontzettend moeilijk voor mensen - mannen - in een machtspositie om te begrijpen waarom vrouwen zich niet uitspreken over grensoverschrijdend gedrag. Daar kan een enorme bewustwordingsslag plaatsvinden. Iedere bestuurder heeft de verantwoordelijkheid om zijn eigen blinde vlekken te onderzoeken", stelt Hofkes.

We komen op nieuw terrein, zien beiden. "Het schuift nogal op dit moment", zegt Moor. "Er komen heftiger reacties op dingen die tien, twintig jaar geleden 'normaler' gevonden werden - wat niet betekent dat ze dat ook waren, zeg ik er nadrukkelijk bij." 

"Steeds meer vrouwen spreken zich uit over over gedrag dat hen is overkomen," zegt Hofkes. "Plus, als een man van 50 een paar jaar geleden een relatie had met een veel jongere partner, werd daar milder over gedacht. Nu zeggen mensen: leuk en aardig, wederzijdse goedkeuring, maar macht speelt een rol, heeft dat er niet mee te maken gehad?"