Kweekvlees van Nederlandse bodem in Aziatische dumplings

Het zal voor de rijken zijn. Voorlopig kan kweekvlees qua prijs nog niet concurreren met echt vlees maar dat gaat veranderen. Klimaatvriendelijker is het wel, mits het met groene stroom is gekweekt.

Onder wereldwijde belangstelling werd in 2013 de eerste kweekvleeshamburger gepresenteerd. Een Nederlandse vinding van Mark Post, hoogleraar fysiologie bij de universiteit Maastricht. De burger bestond uit miljarden cellen die in een laboratorium waren gekweekt uit stamcellen van een koe.

Post richtte in 2016 Mosa Meat op, een spinoff van de universiteit. Het eerste kweekvlees zou in 2022 op de markt komen, zo was de verwachting. Investeerders onder wie de overheid en filmacteur Leonardo DiCaprio staken miljoenen in het bedrijf, maar toch is het vlees nog niet verkrijgbaar.

Europese regelgeving

Wanneer dat wel zo is, is onduidelijk. Post verwijst naar de perswoordvoerders, maar op vragen komt niet direct antwoord. Het probleem zit in de regelgeving, zei hij in 2021 in een interview met Change Inc.

"In de loop van dit jaar dienen wij ons product in bij de Europese voedsel en warenautoriteit, de EFSA. Dan duurt het nog zeker anderhalf jaar tot ze hebben geanalyseerd of het veilig genoeg is. Ik verwacht dat de burger als eerste op kleine schaal in restaurants te koop is."

Een hamburger uit het lab? In onderstaande video zie je hoe kweekvlees wordt gemaakt:

Inmiddels zijn wereldwijd ongeveer zeventig bedrijven bezig met kweekvlees. Dat Post's Nederlandse concurrent Meatable nu eerder is, heeft te maken met regelgeving. In Europa is kweekvlees nog verboden; Singapore staat als enige land ter wereld de verkoop toe.

Het in de Aziatische stadsstaat gevestigde ESCO Aster is vooralsnog het enige bedrijf dat kweekvlees mag maken van de Singaporese overheid. Meatable werkt daarom nauw samen met dit bedrijf, aldus de Delftse start-up.

Stamcel van varken

De dumplings en worstjes worden gemaakt van varkensvlees. Er is dus wel een echt varken nodig. Uit de navelstreng van een pasgeboren varken wordt door Meatble weefsel (één stamcel) gehaald, die in een laboratorium miljoenen keren wordt vermenigvuldigd. Dan worden er eiwitten, smaakstoffen en kleurstoffen toegevoegd. 

"In Singapore verwachten we dat het vergunningsproces ongeveer een jaar duurt, in Europa heb je het over twee tot vier jaar", zo zegt Krijn de Nood, directeur van Meatable tegen RTL Nieuws.

Tweede Kamer wil proeverij

Als het aan de Tweede Kamer ligt kunnen we al eerder kennis maken met de smaak. Voor verkoop is Europese toestemming nodig maar regeringspartijen D66 en VVD dienden dit voorjaar een motie in om proeverijen voor kweekvlees mogelijk te maken.

"Met toenemende welvaart en toenemende wereldbevolking zie je dat de prijs van vlees blijft stijgen maar iedereen ziet ook de negatieve kant. Klimaatverandering en dierenleed. Wij denken dat wij hetzelfde product kunnen maken zonder de negatieve bijeffecten. Want mensen stoppen niet met het eten van vlees," zegt De Nood.

Kosten

Die wereldbevolking die kweekvlees wil eten, moet voorlopig wel de portemonnee trekken. De labburger die Post in 2013 presenteerde, kostte 250.000 euro.

Inmiddels zijn de kosten gedaald, maar kipnuggets die de Amerikaanse kweekvleesproducent Eat Just via het Singaporese restaurant 1880 verkocht onder de naam Good Meat Cultured Chicken kostten ongeveer 23 dollar per portie. Daar kun je bij de lokale KFC je buikje van rond eten.

Hoeveel de dumplings en worstjes van Meatable gaan kosten, kan het bedrijf nog niet zeggen. Ook vragen over de hoeveelheid energie die het kost en hoeveel laboratoria er nodig zijn om een stal vol varkens te vervangen, worden niet beantwoord. "Wij zitten nog in de start-upfase", zegt de woordvoerder.

"De technologie is nog volop in ontwikkeling en zowel als bedrijf als sector onderzoeken wij wat de beste en meest efficiënte manier van produceren is. Wat het verbruik is gedurende deze fase zou geen realistisch beeld schetsen van het verbruik in de fabriek."

Klimaateffect

Kweekvlees kan ­gunstig zijn voor het klimaat. De milieu-impact kan enorm dalen, zo becijferde onderzoeksbureau CE Delft vorig jaar bij onderzoek waarbij data werd gebruikt van vijftien bedrijven uit de kweekvleessector.

Er is veel warmte en energie nodig voor het kweken van kweekvlees, aldus onderzoeker Pelle Sinke. "Omdat er met bioreactoren wordt gewerkt. Er is geen lichaam van een dier dat natuurlijke warmte voor groei produceert. Maar als groene stroom wordt gebruikt, loopt de uitstoot van broeikasgassen enorm terug."

Bij gemengde stroom, zoals die nu nog uit het stopcontact komt, is kweekvlees belastender voor het klimaat dan kip of varkensvlees. Bij rundvlees is dat anders, omdat de milieu-impact van rundvlees twee tot drie keer zo groot is.

Landoppervlak

Voor kweekvlees is maar liefst 95 procent minder landoppervlak nodig en 78 procent minder water. Sinke: "Het meeste landoppervlak en grondwater wordt namelijk gebruikt voor het verbouwen van gewassen die de dieren eten. En belangrijk, doordat er geen mest is, daalt de stikstofuitstoot en hoeveelheid ammoniak."

Het onderzoek werd verricht in opdracht van de Vlaamse dierenrechtenorganisatie Gaia en The Good Food Institute, maar het onderzoeksbureau benadrukt dat het om onafhankelijk onderzoek gaat. De wetenschappers zijn nu bezig met een vervolg.

Dalende prijs

Er werd door CE Delft ook naar de kosten gekeken. Nu is een lapje kweekvlees nog peperduur, maar in 2030 kan het evenveel kosten als een normale biefstuk of varkenslapje. Een kostenbesparing van 75 procent is mogelijk. 

Dan moeten de productiekosten wel flink dalen. Kweekmedium-ingrediënten zoals recombinante eiwitten en specialistische apparaten zoals perfusiereactoren, moeten goedkoper worden. En investeerders moeten genoegen nemen met een lagere return-on-investment dan bij puur commerciële investeringen, concludeert CE Delft.

Klimaatverandering

Sinke: "Het zijn wel theoretische rekenmodellen. Er is nog geen faciliteit ter wereld die op grootschalige manier kweekvlees kweekt, dus we moesten met scenario's werken."

Ook Meatable denkt dat het kweekvlees op termijn, als het op grote schaal geproduceerd wordt, in prijs zal dalen.

"Om de beoogde impact te kunnen maken is het ontzettend belangrijk dat ons vlees beschikbaar en betaalbaar is voor iedereen. Het zal op termijn dus minstens dezelfde prijsklasse hebben als regulier vlees. We kunnen alleen een positieve invloed hebben op de klimaatverandering als mensen zich ons product kunnen veroorloven," aldus het bedrijf.