Grip op je hormonen: waarom je je cyclus bij zou moeten houden
Er is namelijk meer dan het ongesteld zijn. Volgens schrijver Maisie Hill ga je maandelijks door vier seizoenen, die ieder hun na- en voordelen hebben. In haar boek Period power legt ze uit wat er tijdens een cyclus in je lichaam gebeurt en begeleidt ze je door deze verschillende seizoenen, en legt ze haarfijn uit hoe je al die hormonen die door je lijf gieren voor je kan laten werken. Sinds vorige week ligt de Nederlandse vertaling De cyclus strategie in de winkels.
Toen Period power voor het eerst op mijn pad kwam ging er een wereld voor me open. Waarom had niemand me dit ooit verteld? Het veranderde mijn blik op mezelf volledig, en maakte dat ik een stuk liever en geduldiger werd met mezelf en mijn lichaam dat soms niet meewerkte. Ik ben niet de enige die blij is met wat meer duidelijkheid over gierende hormonen. Ik spreek met ervaringsdeskundige en schrijver Daan Borrel en hormoonspecialist Catherine van Heest over het hebben van een menstruatiecyclus en hoe daar mee om te gaan.
Daan Borrel kan je kennen van haar journalistieke werk voor onder meer de Correspondent en de Groene Amsterdammer, en haar boek Soms Is Liefde Dit. Ze houdt haar cyclus al een tijd bij. Daar begon ze mee toen ze een jaar na haar relatiebreuk nog steeds niet goed in haar vel zat. “Ik dacht zelf dat ik gek was, omdat ik zoveel verschillende versies van mezelf kan zijn. Er is een wilde, spontane kant van me die veel flirt en snel seksueel geprikkeld is, en een wat teruggetrokken, reflectieve kant van mezelf die het liefst thuis op de bank onder een dekentje zit”, vertelt ze me. Omdat er duidelijk iets aan de hand was, besloot ze erover te schrijven..
Ze had wel in de gaten dat haar stemmingswisselingen plaatsvonden binnen een maand, en vermoedde sterk dat haar heftige PMS er iets mee te maken had. Haar boek heeft daarom de tijdsduur van precies één cyclus, en is een zelfonderzoek naar de verschillende fases waar ze zelf door heen gaat. Met de wetenschappelijke onderbouwing, maar vooral als een roman waarin ook andere onderwerpen aan bod komen.
De vier seizoenen
Toen haar uitgever haar op het boek van Hill wees, was dat dus vooral een bevestiging van waar ze al mee bezig was. De effecten van haar cyclus kende ze al, de hormonale onderbouwing ervan nog niet. Ze probeert nu meer rekening te houden met haar cyclus. In de lente-fase van haar cyclus heeft ze veel ideeën, in de zomer kan ze hard werken, in de herfst houdt ze zich bezig met redactiewerk. In de winter van haar maandelijkse cyclus, ook wel de hormonale rustfase, is ze ook productief.
De seizoenen van je cyclus volgens Maisie Hill
Je cyclus begint op de eerste dag van de winter. De winter is een hormonale rustfase en de periode waarin je ongesteld bent. In deze periode kun je dingen loslaten. Je bent erg op jezelf gericht, en minder op de wereld om je heen. Je bent gevoelig voor prikkels, maar dat kan ook positief zijn. Denk aan liefdevolle aanrakingen, of aan het genieten van lekker eten.
In de lente begint je hoeveelheid oestrogeen te stijgen en ben je nieuwsgierig, open, sociaal en zelfverzekerd. Je voelt je gemotiveerd en hoopvol, creatief en energiek.
Daarop volgt de zomer, met nog veel meer oestrogeen en daarmee zelfvertrouwen, zin in seks en positieve energie. Je bent gevat en eloquent: als je iemand wil versieren is dit het moment. Rond de oestrogeenpiek neemt je testosteron toe, en daarna snel weer af. Dit is het moment van je ovulatie.
In het laatste seizoen van je cyclus, de herfst, is al deze energie nergens meer te bekennen. De hoeveelheid progesteron in je lichaam neemt toe, en je oestrogeen neemt juist af. Je bent gevoeliger voor kritiek, zowel van anderen als van jezelf, slaat aan het reflecteren op jezelf en voelt de neiging je te focussen op wat écht belangrijk voor je is. Van dat libido van vorige week is weinig meer over. Als er geen bevruchting plaatsvindt, daalt het progesteron vervolgens weer en word je, aan het begin van je nieuwe cyclus, ongesteld.
“ Niemand praat erover
De inzichten in haar eigen cyclus zijn dus relatief nieuw, en ze sprak zich niet altijd zo open uit over haar eigen ervaringen. “Doordat er amper over gesproken wordt, geeft iedereen met hormonale klachten zichzelf de schuld. Je voelt je niet fijn in je lichaam en gaat dat lichaam daarom haten”. De helft van de wereld kampt ermee, maar zelden is er iemand in een boek, film of serie ongesteld. Het is onzichtbaar omdat we het zorgvuldig verstoppen. Borrel: “Ik was me constant aan het vormen naar het plaatje van ‘de goede vrouw’ en luisterde niet naar mijn lichaam. Daar kreeg ik heel veel stress van”.
Care for Women
Die stilte rondom het onderwerp herkent Catherine van Heest, oprichter en directeur van Care For Women, een landelijke organisatie die zich specialiseert in gezondheidszorg voor vrouwen. Van Heest begon zich erin te verdiepen nadat haar moeder tijdens de overgang borstkanker kreeg en niet goed geholpen werd bij haar overgangsklachten. Ze kon dit niet aanzien en besloot: dit moet anders. “Het is schandalig dat er zo weinig over bekend was”, zegt van Heest. Vanuit die motivatie zette ze vervolgens Care For Women op. “Van menstruatie tot bekkenbodeminstabiliteit tot de overgang, ‘vrouwenkwaaltjes’ moeten serieuzer genomen worden”.
Aanstellerij
Wanneer je als vrouw de drempel overstapt en met je huisarts in gesprek gaat over hormonale klachten, bestaat de kans dat je niet serieus genomen wordt. Door dokters worden menstruatieklachten vaak te snel afgedaan als iets wat ‘er gewoon bij hoort’, heeft Borrel ervaren.
“ Huisartsen weten vaak te weinig
Van Heest is ook geen fan van de algemene aanpak van huisartsen. Het is belangrijk dat er beter wordt gekeken naar hoe klachten verband houden met hormonen. Vrouwen krijgen onnodig vaak zware medicijnen zoals antidepressiva voorgeschreven, terwijl er volgens van Heest voldoende andere manieren zijn om met de klachten aan de slag te gaan.
Omdat het mannenlichaam eeuwenlang de norm was voor de geneeskunde is er veel minder bekend over het vrouwenlichaam. “Eigenlijk is dat al sinds de heksenjacht”, zegt Daan Borrel. “Vrouwelijke kennis is minderwaardig en er wordt minder belang aan gehecht. Hetzelfde geldt voor de clitoris, waar ik mijn vorige boek over schreef. Hoe meer we weten, hoe beter je ermee om kunt gaan”.
“ Vergeet vooral ook niet te genieten van je energie, libido en creativiteit
Want dat kan, er goed mee omgaan. Door bijvoorbeeld te zorgen dat je in je herfst van je cyclus geen dingen in de avond afspreekt, wat meer rust te nemen en gewoon wat zachter voor jezelf te zijn. Je hoeft niet je hele agenda om te gooien, gewoon wat meer aan jezelf denken, doet wonderen. En vergeet vooral niet te genieten je energie, libido en creativiteit in je andere seizoenen!
Ten minste twee maanden goed je cyclus bijhouden en elke dag opschrijven hoe je je voelt, zou Borrel adviseren. Echt luisteren naar je lichaam helpt. Het aanpassen van haar voedingspatroon heeft ook geholpen tegen PMS-klachten, en ze gaat nu ook sporten als ze zich rot voelt. Door te zweten voer je oestrogeen af, en dat helpt voor haar ook. En als laatste wil ze meegeven: leer je lichaam kennen en wees lief voor jezelf. Je bent niet gek!
Wat is PMS?
75% van de vrouwen heeft last van PMS, ofwel het Premenstrual Syndrome. Fysieke kenmerken van dit syndroom zijn onder andere hoofdpijn, duizeligheid, krampen, rugpijn en pijnlijke borsten. Mentaal komen daar nog stemmingswisselingen, slapeloosheid en concentratieproblemen bij. Sommige vrouwen hebben ook nog last van angstigheid of worden juist snel boos. Ook een versterkte of heel specifieke eetlust komt vaak voor.
Het blijkt moeilijk om de specifieke oorzaken van al deze symptomen aan te wijzen, zegt van Catherine van Heest. Het heeft in ieder geval te maken met een gevoeligheid voor hormonale schommelingen, die vooral in de derde week van de cyclus plaatsvinden. Na die schommeling vallen de klachten dan vaak ook weer mee.
Een andere mogelijke oorzaak van de klachten is oestrogeendominantie. Vrouwen die daar last van hebben merken dat tijdens de stijging en daling van progesteron, waardoor een disbalans ontstaat. Het gevolg is: ruim anderhalve week klachten, die over de jaren alleen maar toe zullen nemen.
“ Het is een soort puzzeltje
Chronische ziekte
Vrijwel iedereen heeft wel eens hormoongerelateerde klachten, die vaak verkeerd of helemaal niet herkend worden. Bij Care For Women is dat dan ook waar ze beginnen: kijken hoe de hormonale cyclus in elkaar steekt, in welke week de patiënt is, en op welke dagen klachten voorkomen, en welke klachten de hele cyclus aan de orde zijn. “Iedere vrouw zou moeten weten hoe haar eigen cyclus werkt”, zegt van Heest. “Het is een soort puzzeltje, samen brengen we in kaart wat de relatie is tussen het klachtenpatroon en de cyclus”.
Van Heest omschrijft PMS als een chronische ziekte, die je houdt tot aan de overgang. De gevoeligheid voor hormonen wordt niet minder over de jaren, maar dat betekent niet dat je er je hele leven last van hoeft te hebben. Zodra je overzicht hebt over je cyclus, kun je goed plannen. Als je weet dat je binnenkort iets stressvols gaat doen, plan dat dan niet in de pieken van je PMS, maar bijvoorbeeld in je winter, de hormonale rustfase. Van Heest: "Als je diabetes hebt en je gaat hardlopen, dan houd je daar toch ook rekening mee?"
No stress
Gelukkig kun je, als je last hebt van PMS, ook zelf de boel een beetje helpen door je leefstijl aan te passen. Catherine van Heest vertelt dat ze daar bij de patiënten van Care For Women altijd mee beginnen.
Aangezien je hormonen al genoeg schommelen, is het fijn om in ieder geval je bloedsuikerspiegel in balans te houden. Dit doe je door meerdere lichte maaltijden te eten, verspreid over de dag, in plaats van drie keer zwaar. Vermijd witte suikers, kauwgom en koolzuurhoudende dranken. Daarnaast adviseert ze bananen, sperziebonen, vis en kip, allemaal voedingsmiddelen die hoog zijn in vitamine B6, wat een positieve invloed heeft op de hormoonspiegels. En ontspanning is heel belangrijk. In een gestresst lichaam wordt meer cortisol aangemaakt, wat zorgt voor meer oestrogeen, waardoor de hormoonbalans aan het wankelen wordt gebracht. Stress vermijden dus, dat is in alle gevallen beter.
