How *not* to become a domestic goddess

Nu ik meer tijd in huis besteed, lijkt het constant alsof er iets moet gebeuren in het huishouden, schrijft columnist Coco Khan in The Guardian. Dingen die ze eerder niet opmerkte, vallen nu ineens op. Haar uitpuilende kledingkast, ongesorteerde schoenen en rommelige keukenkastjes zitten haar dwars: waarom heeft ze de boel niet net zo op orde als haar moeder?  

Wat ze beschrijft klinkt bekend. Hoe langer ik thuis zit, hoe meer dingen ik zie die moeten gebeuren. Stof op de bovenste boekenplanken, vegen op het raam en een stuk muur in de gang dat weleens opnieuw in de verf mag. Voor elk ding dat ik afstreep van mijn to-do list komen er twee nieuwe dingen bij. 

Hoewel dit deels tot gevolg heeft dat mijn appartement netter en georganiseerder is dan ooit, leidt het ook tot frustratie. Lukt het dan nóóit om alles op orde te hebben? Elke keer als het eindelijk ‘af’ lijkt, blijkt de olijfolie of het wc-papier op. Of zit de prullenbak vol en moet het afval weggebracht. Het is nooit klaar.  

Niet dat mijn moeder alles altijd op orde had, overigens. Ze werkte bijna fulltime, voedde mij en mijn broers op, bracht ons naar dans-, gitaar-, tennis-, en pianoles, voetbaltraining, atletiek, en wist er zelf ook nog hobby's op na te houden. Ik werk zelf nu zo’n 40 uur per week, en ik zorg voor een kat. Het huishouden deel ik, naast de kat, met mijn huisgenoot alsmede geliefde, en we hebben de taken enigszins verdeeld. Hij doet de dingen waar ik een hekel aan heb (afwassen, stofzuigen en de kattenbak verschonen), en ik doe wat er verder moet. Ook het grootste deel emotional labour komt bij mij terecht, maar hij is zich ervan bewust en er wordt aan gewerkt - we zijn best wel een goed team.  

Anyway, zelfs met twee volwassenen die door deze lockdown veel tijd in huis over hebben en enkel voor een kat zorgen die het leeuwendeel van de dag slapend doorbrengt, is ons huis niet brandschoon. Niet perfect opgeruimd. De helft van het balkon is netjes, de andere helft een bende. Maar ik leg me erbij neer. Voltijd huisvrouw zijn was nooit mijn droom, ik heb wel wat beters te doen. 

Dat is ook wat journalist Eleanor Margolis betoogt in haar opiniestuk Stop this retro nonsense about lockdown being a return to domestic bliss for women, dat in dezelfde krant verscheen. Ze gaat niet tegen Khan in, ik denk dat ze het wel met elkaar eens zouden zijn. Margolis ziet om zich heen dat vrouwen het grootste deel van huishouden op zich nemen, en dat ook omarmen. Terwijl ze ook nog werken, (mantel)zorg hebben voor kinderen of ouders en ook de verjaardag van de zus van hun partner niet vergeten.

Zoals ik zojuist beschreef, ben ik ook meer aan het doen in huis, maar verhoudingsgewijs is het dus wel redelijk in orde, en ik heb ook niet de behoefte om te koop te lopen met (overigens heerlijke) pasta die ik voor lunch gemaakt heb. Niet dat ik dat wil verstoppen, maar ik ben er ook niet bijzonder trots op. Het is gewoon wat er gebeurt, een mens moet eten. 

Geen ‘domestic bliss’, dus, wat mij betreft. Margolis bepleit in haar stuk dat er belangrijkere dingen zijn dan jezelf omdopen tot de ideale huisvrouw. Het beeld van de goede vrouw, die kan koken, schoonmaken én ook nog sexy is en waarvan je zeker weet dat ze het huis niet verlaat, dat beeld, hadden we juist vrij goed van collectief van ons afgeschud. Nu is het absoluut aan te raden om je huis niet te verlaten, maar de rest van het stereotype mag je lekker in de kast tussen je geschiedenisboeken laten liggen.  

Ook benadrukt ze dat de coronacrisis én de maatregelen eromheen door vrouwen anders ervaren worden dan door mannen. Wie suggereert dat het noodgedwongen huiselijk leven een terugkeer naar de 'natuurlijk habitat' betekent voor vrouwen, heeft het bepaald mis. Ze refereert naar een artikel van The Independent, waarin wordt uitgelegd hoe de coronamaatregelen in het Verenigd Koninkrijk een heftigere weerslag (zullen) hebben op vrouwen. Ook in Nederland is dat zo. Van de ruim drie miljoen mensen in cruciale beroepen zijn 2 miljoen vrouw. Die oververtegenwoordiging zie je vooral in de zorg, maar ook in de kinderopvang en in de journalistiek zijn het vooral de vrouwen die Nederland draaiende houden, schrijft Opzij. 

Ook waarschuwt het artikel in The Independent voor een toename van huiselijk geweld, waarvan hoofdzakelijk vrouwen het slachtoffer zijn. De Nederlandse organisatie Veilig Thuis geeft aan bezorgd te zijn over de situatie, omdat ze weinig zicht hebben op zaken als partnergeweld en kindermishandeling. Secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres waarschuwde drie weken geleden voor een 'gruwelijke stijging van het aantal meldingen van geweld tegen vrouwen,' als gevolg van de lockdown waarin vrijwel heel Europa verkeerd. 

En dan heb je nog de benarde situatie voor wie ongewenst zwanger wordt: ook bij ons in Nederland is besloten dat vrouwen die een abortus nodig hebben, maar het huis niet uit kunnen of mogen door de maatregelen, hun zelfbeschikkingsrecht verliezen. Behandeling op afstand is mogelijk, maar wordt nu niet toegestaan. Daarmee worden vrouwenrechten - en dus mensenrechten - geschonden. 

Door deze periode af te schilderen als ‘domestic bliss’ of jezelf online om te dopen tot #domesticqueen is nogal toondoof. Dit betekent niet dat je al die recepten die je wilde uitproberen in de prullenbak moet gooien, of spontaan moet stoppen met stofzuigen. Maar de huishoudelijk lat hoeft niet omhoog en jij bent niet alleen verantwoordelijk voor álles wat thuis gebeuren moet. Vergeet niet af en toe stil te staan bij de immer ongelijke verhoudingen, die door de huidige situatie extra duidelijk worden. Generaties lang hebben vrouwen gevochten voor meer recht dan het aanrecht, laten we op z’n minst proberen die rechten nu niet te verliezen.