Gebroken nachten, buikkrampjes en volle luiers: kramen doe je samen

De bevalling is de climax van de zwangerschap. Een berg waar je vaak niet overheen kan kijken. En die baby? Tja, dat zien we dan wel weer. Met een hond ga je op puppycursus, maar één van de grootste taken in het leven ga je onvoorbereid tegemoet.

Ouders worden is zo mind blowing, daar kun je je misschien bijna niet op voorbereiden. De eerste maanden moet je alles leren, en die baby brengt -behalve een totaal nieuwe vorm van liefde- ook een hele hoop onzekerheden met zich mee. Tel daar gebroken nachten en een flinke berg hormonen bij op en je voelt je een emotionele flipperkast. Het is zó overweldigend dat het eigenlijk te bizar is dat maar één van beide ouders deze maanden volledig meemaakt.

Ieder huiltje, krampje en lachje begrijpen

Wie baart, mag even uithijgen toch? Natuurlijk krijg je als vrouw verlof om te herstellen van die enorme rollercoaster die je net achter de rug hebt. Maar de kraamtijd is niet alleen bedoeld om fysiek bij te komen, ouders worden zorgt namelijk ook voor een emotionele aardverschuiving. En terwijl de één nu de tijd krijgt om daarvan te bekomen en te leren zorgen, wordt van de ander verwacht dat ze zich binnen no-time op de werkvloer begeven om de wereld draaiende te houden. Terwijl je eigen leven stilstaat.

Denk je alleen aan het fysieke herstel na de bevalling, dan kom je met vijf werkdagen verlof wellicht uit. Maar wanneer kom je er dan aan toe om de geboorte te verwerken? Je wil elkaar als ouders leren kennen, jezelf leren kennen in deze nieuwe rol. Maar vooral ook je baby leren kennen en alle taken die daarbij komen kijken. Want je denkt toch niet dat het moederschap bij vrouwen zomaar komt aanwaaien? Nee, het is keihard werken. Vrouwen zijn niet genetisch geprogrammeerd om luiers te verschonen like a pro. Of krampjes weg te knuffelen, huiltjes te duiden, slaapritmes te snappen, voedingssignalen te begrijpen. Aanvoelen wat jullie baby nodig heeft, is echt hogere wiskunde en kun je alleen leren door het veel te doen. Het idee dat moeders dit van nature kunnen en vaders er simpelweg 'minder goed in zijn', is achterhaald.

Door samen verlof op te nemen krijg je ook direct minder last van de stereotiepe rollen van 'vader' en 'moeder'. Want als je met z'n tweetjes niets weet, het samen mag uitvogelen en elkaars kwaliteiten kan benutten, hoef je niet te polariseren, maar leer je van elkaar.

Als partner kun je een anker zijn, door er te zijn en een deel van de zorg voor jouw rekening te nemen. Als je de hele dag met je vrouw doorbrengt en ziet wat het (borst)voeden met zich meebrengt, begrijp je elkaar beter. Je houdt elkaar in het oog en hebt minder de kans om elkaar kwijt te raken. Een wezenlijk andere ervaring dan wanneer één van beiden de hele dag op kantoor zit.

Door er te zijn, bouw je een band

Bregje: "Na de geboorte van ons zoontje voelde ik mij hormonaal en fysiek gemangeld en zat ik met knetterende melktieten naar een hulpeloos wezentje te staren, dat ik met mijn voeding in leven zou houden. Terwijl Daan na twee dagen verliefd naar ons kindje kijken zijn normale leven weer oppakte en naar z'n werk ging. Ik had de kans gekregen een kind te baren en dat was een machtige ervaring. Een ervaring die ik niet aan een ander had willen overlaten, maar om vervolgens drie maanden lang niet meer mee te doen aan de maatschappij zoals ik die kende, was best een beetje heftig.

En ook voor Daan was het frustrerend dat hij onze zoon niet kon begrijpen zoals ik dat kon. Ik kende ieder grimasje en ieder huiltje omdat ik de hele dag met niets anders bezig was. Dus ontnam ik hem vaak de kans het zelf uit te zoeken, omdat ik mijn antwoord al klaar had en het te snel overnam."

"Door het slaapgebrek, de borstvoeding, het trage fysieke herstel en de eenzame verantwoordelijkheid zat ik na een paar weken op het randje van een mentale breakdown en heeft Daan vier weken vrij genomen. Vanaf dat moment zaten we samen de huiltjes te analyseren, zelf te huilen bij zijn eerste lachje, 's nachts het flesje klaar te maken en de luier te verschonen. Hij kreeg ook de intense band met ons kind – die ik in de weken ervoor al had opgebouwd, maar dreigde te verliezen doordat ik het bijna niet meer aankon. In die tijd zag ik de band tussen Daan en onze zoon groeien, net als zijn zelfvertrouwen. Want mijn man wilde natuurlijk heel graag een gelijkwaardig aandeel in dit avontuur hebben, al had hij eerder niet beseft hoe fantastisch het is als je kind zich in dit stadium al aan jou hecht. En dat het niet pas leuk wordt 'als hij een bal terug kan schoppen'."

Hormonen op hol

Onze maatschappij is zo ingericht dat het de biologische verschillen tussen man en vrouw versterkt, terwijl we in het ouderschap helemaal niet zoveel verschillen. Want net als de hormonale aanpassingen vóór de geboorte blijkt ook daarna dat hoe meer tijd je doorbrengt met je kind, hoe beter je – ook als partner – reageert op de primaire behoeftes van je baby. En dat zie je ook terug in de hormonen van betrokken vaders. Reacties op huilen en daarnaar handelen, zijn bij betrokken vaders net zo sterk als bij moeders.

Door samen verlof op te nemen, ga je ook samen down the rabbit hole van het prille ouderschap. Je ervaart samen de mooie en minder mooie kanten, want het is niet alleen een roze wolk. Het kan soms pijnlijk zijn dat je even niet meer meedoet aan de maatschappij, soms verveel je je, voelen jullie je gedegradeerd tot baby-manager of opgesloten. Soms voelt het alsof je faalt als ouder. En al die dingen zijn shit, maar wel makkelijker om samen met iemand doorheen te gaan. Dat geldt ook voor de mooie kant: het geluk van dit kleine wonder, de kleine overwinningen als je kindje goed slaapt – dankzij jouw inzicht en parenting skills – of minder last heeft van de krampjes. Dat allesverterende eerste lachje en de bekrachtiging dat je een goede ouder bent. Door dit samen te doen, hecht een kind zich aan beide ouders.

Die primaire hechting houdt een leven lang z'n uitwerking, het wordt zichtbaar in het gedrag dat een kind vertoont op stressvolle momenten. Bijvoorbeeld als een kind valt en direct om mama huilt en alleen door haar getroost wil worden. Of wanneer je kind iets kwijt is en mama onder de douche vandaan trekt, terwijl de andere ouder ernaast staat. Juist door de intensieve interactie tussen kind en opvoeder(s), al tijdens de kraamtijd, wordt de basis gelegd van een duurzame affectieve relatie.

Proefdraaien tijdens de lockdown

Corona en de intelligente lockdown bleken een ideale proeftuin voor partners nog voordat het aanvullend partnerverlof inging. Uit recent onderzoek naar gender(on)gelijkheid tijdens de lockdown blijkt dat 22 procent van de vaders meer zorg- en huishoudelijke taken op zich heeft genomen. Dat is nog geen volledige gelijktrekking, maar wel een begin. Maar naast de verdeling van huishoudelijke taken, kregen ouders ook de kans om een intieme band met kinderen op te bouwen. De partners die dat ten volle hebben ervaren, zijn de mensen die vlak voor de coronacrisis hun baby kregen. Zij kregen de volle drie maanden met baby en vrouw in de schoot geworpen. Al ging dat voor velen gepaard met de nodige stress van het thuiswerken.

Toch vormt het de fundering van het gelijkwaardig ouderschap, want die betrokkenheid bij de zorg in het begin van het leven, zal zich een leven lang voortzetten. En niet alleen de baby heeft hier baat bij, want mannen die tijd doorbrengen met hun kinderen zijn fysiek en mentaal gezonder en voelen zich gelukkiger dan andere vaders. Bovendien hebben betrokken vaders gemiddeld een betere seksuele relatie met hun partner. Als dat geen win-win situatie is, weten wij het ook niet meer.

Kinderen van betrokken vaders ontwikkelen zich beter, zowel emotioneel als intellectueel. Ze hebben minder kans op depressie, angst en onzekerheid op latere leeftijd. En vrouwen opgelet: betere seks, betere kansen op de arbeidsmarkt, minder zwangerschapsdiscriminatie én een eerlijkere verdeling van het huishouden liggen in het verschiet. Kortom, dankzij het verlengd partnerverlof een gelukkigere samenleving. Je vraagt je af wat hier nog tegenin te brengen is.

We zijn er nog niet

Dat er een enorme kans ligt in het aanvullend geboorteverlof is duidelijk, maar dan moet het wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Om echt een gelijke verdeling te krijgen zou het verlof eigenlijk volledig gelijk moeten zijn tussen degene die het kind draagt en baart en haar partner. En het zou moeten worden betaald, óók voor zzp-ers. In de huidige regeling wordt 70 procent van het salaris vergoed door het UWV en daarom hebben we een regeling nodig voor lage inkomens, want door deze niet te compenseren in de huidige verlofregeling doen we kwetsbare gezinnen tekort.

Maar laten we dit kind nou niet meteen met het badwater weggooien en ouders stimuleren om dit verlof op te nemen.

Want elke reis van duizend mijl begint met de eerste stap, ook gelijkwaardig ouderschap. Maak die stap als partner, niet alleen ten behoeve van je vrouw en kind, maar ook voor jezelf. Door samen te kramen leg je een basis waar jullie de rest van jullie leven de vruchten van zullen plukken. En jullie niet alleen, ook onze kinderen. Zij zullen door jullie voorbeeld gelijkwaardigheid doorvoeren tot in alle facetten van het mens zijn en daarmee zorgen voor een meer rechtvaardige wereld.

Dus partners; neem dat verlof op, want gelijkwaardig ouderschap start in dit geval met de WIEG.