Zo. En nu is mama aan de beurt

De afgelopen jaren waren druk. Heel druk. Zoals bij elk jong gezin zijn er bij ons zoveel ballen hoog te houden, dat we er niet veel bij kunnen hebben. Baby’s, chronisch slaapgebrek, dreumesen met fulltime snotneuzen, ellendige (buik)griepjes, het huishouden runnen, drukke banen, een ontslag, het opzetten van eigen bedrijven, kinderen die naar school gaan, extra lesgeven thuis omdat er een half jaar geen docent te vinden is, én de nodige feestjes, partijen, borrels, belastingaangiftes, attente cadeaus, sportclubs, duizenden Whatsapp-berichten in evenzovele groepen en zwemdiploma’s: er was de afgelopen jaren genoeg te doen om me van de straat te houden.

Niets mis mee, behalve dan dat ik merk, nu dochter Puk (8) en zoon Olle (5) inmiddels hun eerste eigen boontjes kunnen doppen, er rust en ruimte in mijn hoofd ontstaat. Rust en ruimte om weg te dromen. En een van die dromen die ik al jaren heb: mijn boek over het moederschap, dat ik in de spaarzame vrije uurtjes heb geschreven, nu eindelijk eens afmaken. Maar het lukt me alsmaar niet om er nét genoeg tijd en energie voor te hebben om er productief mee aan de slag te gaan.

Wegcijfer-stand

Er is namelijk altijd wel iets dat mijn onmiddellijke aandacht behoeft, waardoor mijn droom maar moeizaam tot een einde komt. Een man die een eigen bedrijf wil opstarten, een kind dat een halfjaar bijles nodig heeft, een corona-crisis tussendoor... Maar ja. Ik ben er ook nog. En ik lig elke avond om 20:00 uur gevloerd op de bank, tot niets meer in staat dan één aflevering Suits voor ik mijn vege lijf naar bed sleep. Dus hoe pak ik dat aan? Hoe win ik weer wat ruimte terug voor mezelf?

Ik vraag het aan Renske Tjoelker. Met haar bedrijf Mamas-coach begeleidt ze moeders die, net als ik af en toe, dreigen te verzuipen in de drukte. Ze legt uit: “Veel moeders gaan, zodra hun kind geboren is, volledig in de wegcijfer-stand. Op een gegeven moment komen ze dan weer bovendrijven. Bij de één gebeurt dat sneller dan bij de ander. Vaak krijg ik de vraag: is dit het nou? We denken van wel, maar in Nederland zijn de taken nog lang niet eerlijk verdeeld. Zeker voor hoogopgeleide vrouwen, die slimme meid die op haar toekomst was voorbereid, blijkt het ideaal van de jaren vijftig-moeder die om half drie klaar zit met de koekjes, toch niet genoeg. Als we willen dat er gelijkheid komt, ga je dan ook een potje gelijk gedragen, zou ik zeggen.”

Knagend schuldgevoel

Gelijk gedragen, mooi verhaal, zeg ik tegen Tjoelker. Maar ik heb nooit geleerd om tijd voor mezelf op te eisen. Ik kreeg te horen dat ik alles kon bereiken wat ik wilde, maar wel een beetje met bescheidenheid, a.u.b. Dus hoe doe je dat? Tijd en ruimte voor jezelf opeisen? Tjoelker: “Hoe je dat doet? Heel simpel. Door het dóén. Want daar ga je niet dood van, zo simpel is het. Wat er waarschijnlijk wél gebeurt, áls je dat doet, is dat je last krijgt van blokkades, zogenaamde ‘saboteurs’. Die gillen bijvoorbeeld dat je schuldgevoel moet hebben. Dan ga je naar de sauna, en zit je daar met een knoop in je buik omdat je partner thuis alles moet regelen. Dan neem je je schuldgevoel toch lekker mee, onder je arm, naar die sauna? De keren erna wordt dat schuldgevoel waarschijnlijk kleiner en kleiner. Ook mét schuldgevoel kun je proberen te genieten.”

Perfectionisme, een hoge lat, controle willen houden: het zijn allemaal saboteurs die je moet tackelen. Tjoelker: “Het zijn niets meer dan boodschappen die je jezelf stuurt. Je kunt ook eens vriendelijkere dingen tegen jezelf zeggen, in plaats van dingen die je zijn aangeleerd. Zoals de diepe overtuiging dat een goede vrouw klaar zit met koekjes als de kinderen uit school komen. Je kunt ook tegen jezelf zeggen dat je een goed voorbeeld wilt zijn voor je kinderen, en dus tijd voor jezelf nodig hebt.”

Rust in de onrust

Kortom, zegt Tjoelker, het wordt tijd om de vervelende gevoelens die horen bij tijd en ruimte opeisen, te accepteren. Volgens haar kun je dat onder andere doen door middel van mindfulness, want: met mindfulness kun je gevoelens observeren zonder dat je ze bént, daar stijg je bovenuit. Mindfulness maakt dat je de rust vindt in de onrust. “Als ik een wandeling maak in de natuur, ga ik niet ook nog een telefoontje plegen. Dan neem ik de tijd om te kijken naar de bomen, de wind op mijn huid te voelen, eendjes te zien,” vertelt Tjoelker. “Dat zijn van die reset-momenten voor je brein om te zorgen dat je kunt kalmeren en beter om te gaan met problemen. Mindfulness stelt je continu de vraag: hoe is het met mij en wat heb ik nodig? Als je daar eerlijk antwoord op durft te geven, ga je vanzelf beter voor jezelf zorgen. En dat is waar het om draait. Moeders zorgen voor iedereen heel goed, behalve voor zichzelf. Dan raak je op een gegeven moment opgebrand. Je moet naar jezelf leren luisteren.”

Jezelf empoweren

Heel leuk, maar daarmee heb ik nog geen tijd vrijgemaakt. Waar vind ik die? Tjoelker: “Ook daarbij is mindfulness belangrijk. We houden veel te veel rekening met onze omgeving, met wat anderen van ons denken. Is het nu echt zo belangrijk voor je wat je collega’s van je vinden? Of je schoonmoeder? Of kies je eens een keertje voor jezelf? Je hebt twee dingen nodig om in balans te zijn: draaglast en draagkracht. Draaglast verminderen lukt de meeste moeders wel: minder werken, een boodschappenservice, het vinden van een schoonmaker. Draagkrácht vergroten is een stuk moeilijker. Dat betekent: jezelf empoweren, stevig in je schoenen staan, veel meer voor jezelf durven kiezen. Een sterke vrouw is niet een egoïstische bitch, maar een vrouw die, hoe ironisch, haar mannetje staat. Vergeet niet, als jij voor jezelf opkomt, geef je ook een goed voorbeeld aan je kinderen. Dus laat ze maar eens een uur alleen thuis om een wandeling te maken,of stuur ze wat eerder naar boven om tijd voor jezelf te nemen. Je kinderen zien dan een moeder die voor zichzelf kiest, voor zichzelf zorgt. Als jij wilt dat zij dit later voor zichzelf gaan doen, laat ze dan dit voorbeeld zien. Dat is toch wat je wilt? Vergeet niet: je hoeft niet groots te beginnen, hè? Begin eens met een half uur per dag. Ga niet voor de tv zitten of op je mobieltje scrollen. We zitten minimaal 24 uur per week op onze telefoon! Als je daar eens mee mindert, moet je zien hoeveel tijd je overhoudt!”

Kap met scrollen

Mark Tigchelaar is breinexpert en helpt kenniswerkers, ondernemers en topsporters hun prestaties te verbeteren. Ook schreef hij het succesvolle boek Focus AAN/UIT, waarin hij uitlegt hoe je meer gedaan krijgt in het leven. Ook hij is geen fan van dat eindeloze gescroll op onze mobieltjes.

“De belangrijkste vraag is: hoe krijg je dingen gedaan, als je door die vele ballen soms vastloopt?" zegt Tigchelaar. "Je hoeft geen ballen te laten vallen, want die zijn er nu eenmaal. Maar wat je wél wilt, is overzicht, rust en controle óver al die ballen.” Een eyeopener, want inderdaad: er zou zich zomaar weer een onverwachte situatie voor kunnen doen. En laat je die controle, rust en overzicht nou vooral niet krijgen door teveel achter een scherm te hangen…

Tigchelaar: “Het grote probleem van al die ballen, is dat je waarschijnlijk te veel aan het wisselen bent op een dag. Je bent met het huishouden bezig, moet nog even boodschappen doen, niet vergeten een bloemetje te kopen voor oma, een project voor je werk afmaken… Maar elke keer dat je wisselt met je aandacht, betaal je daar een prijs voor: stress!

Zelfs een leuke wisseling, zoals scrollen door je Instagram, zorgt voor een verhoging van stresshormonen. Daarnaast gaat je IQ tijdelijk naar beneden. Bij een wisseling delen je hersenen: de ene helft wil die leuke foto op Instagram bekijken, de andere helft is nog bezig met de taak waarmee je bezig was. Ook al kijk je maar vijf seconden. Elke keer dat je wisselt, ben je af. Rust, overzicht en controle krijgen, kan alleen als je aantal wisselingen mindert.”

Concentratielekken

Er zijn vier redenen waardoor je wisselt in je aandacht, de zogenaamde concentratielekken, weet Tigchelaar. “De eerste is: te veel externe prikkels. Te veel appjes die tussendoor komen, collega’s die op je schouders tikken, kinderen die aan je been trekken als je zit te werken. Dit is de minst belangrijke, gek genoeg.

Véél belangrijker is je eigen hoofd, de interne prikkels: oh ik moet nog even dit, ik moet nog even dat. Je eigen hoofd is een grote valkuil. Die interne en externe prikkels zijn de basisprikkels.

Het derde concentratielek is: te weinig brandstof in je hersenen hebben. De benzine in je hoofd raakt op een gegeven moment op. Je hoofd is dan minder weerbaar tegen afleiding en veel gevoeliger voor stress. Een mug kan je al afleiden."

"Het laatste concentratielek is de mate van uitdagendheid van de taak die je aan het doen bent. Hiermee moet je dus rekening houden: je hoofd legen, je brandstof op peil houden, je externe prikkels verminderen, saaie taken prikkelend maken. Dan krijg je rust, overzicht en controle. Je brandstof op peil houden én je hoofd zijn de twee grootste concentratielekken in jouw situatie. Als die onder controle zijn, maakt het voor de rest niet meer uit hoe hectisch je omgeving is.”

Afdwalen noodzakelijk

O, dat wil ik! Al die ballen onder controle, hoe hectisch ook. Waar begin ik, vraag ik, als chronisch vermoeide moeder? Tigchelaar: “Met je energiepeil, je hersenen bijtanken. Creëer ‘buutvrijmomenten’ voor jezelf. Dat doe je niet door op je mobiel te kijken. Even op Nu.nl hangen, door Insta scrollen, spelletjes doen: al die dingen zijn werk voor je hersenen. Ze moeten dan nieuwe informatie verwerken. Op deze manier kan je ‘default mode network’ niet opladen, het tankstation van je hoofd. Tanken kan alleen als je kunt afdwalen met je gedachten.” Goed, vaker de telefoon in de hoek, dus. Maar wat ga ik dan wél doen? Breien? Voor me uit staren? “Bijvoorbeeld. Of wandelen, het liefst in de natuur. Al is een wandeling naar een toilet op de andere verdieping ook al goed.”

Want die ballen, daar ligt uiteindelijk het probleem niet, zegt Tigchelaar. “De grootste uitdaging van deze tijd is niet dat we te veel doen, maar dat we te weinig ‘buutvrijmomenten’ hebben. We zijn geneigd continu productief te zijn, waardoor we het juist niet zijn. Als je tussen alle ballen door pauze durft te nemen, al is het maar vijf minuten, kun je op de lange termijn langer door en win je tijd voor jezelf.”

Tjoelker is het daar overigens niet helemaal mee eens. Volgens haar kun je wel degelijk ballen laten vallen. We vinden het alleen eng om dat te doen, want: wat als anderen ons dan een slechte moeder of slechte werknermer vinden? Zij leert in haar praktijk daarom moeders met die ongemak die daarbij komt kijken om te gaan.

Buutvrij

Goed. Niets opeisen dus, of op de barricaden. Het ligt niet aan hoeveel mijn man in huis doet, wat mijn baas eist, wat mijn schoonmoeder van me verlangt. De boodschap is luid en duidelijk: als ík meer tijd voor mezelf wil, zal ík die zelf moeten creëren. En daar kan ik mee beginnen door éérst mijn rust terug te pakken, is de conclusie van zowel Tjoelker als Tigchelaar. Ai. Dat wordt nog even wennen, voor zo’n doordenderkanon als ik. Maar: niet geschoten, altijd mis. Mijn to-dolijst voor de vakantie ligt inmiddels klaar: een ‘Ik ben echt niet beschikbaar’-autoreply voor mijn mail en WhatsApp installeren en een kleurboek voor volwassenen, een ouderwets notitieblokje van Moleskine en twee mooie romans in mijn koffer proppen. Nu wacht alleen nog dat Franse platteland…

Meer informatie over de cursussen en praktijk van Renske Tjoelker vind je op www.mamas-coach.nl Voor meer informatie over Mark Tigchelaar, ga je naar www.focusacademy.com