Elke richt haar eigen modellenbureau op: ‘We gaan echt wat veranderen’

Dat het in de modewereld schort aan diversiteit, weten we allang. En hoewel we er de laatste jaren eindelijk wat meer van terugzien, zijn we er nog lang niet. Zeker als het gaat om mensen met een fysieke uitdaging. Dat weet Elke Lale van Achterberg (20) uit eigen ervaring. Ze heeft een beenprothese en zat als puber in een rolstoel – en hoewel ze nu regelmatig als model werkt, ontbrak het vroeger aan rolmodellen: "Als je jonger bent, vanaf groep acht of de eerste klas, ga je altijd op zoek naar iemand waarmee je jezelf kan vergelijken. Voorbeelden."

Die voorbeelden halen we uit de mensen die zichtbaar zijn voor ons. Zoals uit je eigen omgeving, maar voor een groot deel ook uit de acteurs, modellen, zangers en presentatoren die je ziet. "Dat is de visible groep", zegt Elke. "Ik had lang bruin haar, maar kon mezelf niet makkelijk herkennen in de actrices met vergelijkbaar haar, want ik zat in een rolstoel." Dat voelt als een groot verschil, legt Elke uit. "Als je alleen maar van dat soort beelden ziet, voel je je al snel buitengesloten. Alsof je constant een plaatje wordt voorgehouden van hoe de wereld eruit hoort te zien." Dat kan schadelijk zijn voor je zelfbeeld, zeker op die leeftijd.

Eén groep wordt vergeten

Inmiddels wordt de modewereld steeds diverser, maar het wordt nog vaak ingezet als paradepaardje in plaats van de heersende norm. Elke: "Natuurlijk wordt de body positivity-beweging steeds groter en Black Lives Matter draagt ook een steentje bij, dat is superbelangrijk. Maar ik zie zelden iemand in een rolstoel voorbijkomen in een campagne." En als we die fysieke uitdaging al terugzien in de media, is het vaak een onderdeel van de verhaallijn. "Zoals bij Spangas", zegt Elke, "waar het bij dat personage de hele tijd over die rolstoel gaat." Dat is onnodig, denkt ze. "Hoe moeten we anders inzien dat het normaal is in plaats van afwijkend."

Als model wil Elke uitdragen dat ze trots is op wie zíj is. Dat iedereen trots mag zijn – met of zonder fysieke uitdaging. "Er zijn genoeg mensen die rond willen lopen als Beyoncé, met haar attitude door het leven willen gaan. Maar ze durven vaak niet." Haar eigen bureau Visible Models moet volgens Elke een representatief beeld van Nederland neerzetten. "We laten zien dat hóe je er ook uitziet of wat voor uitdaging je ook hebt, het allemaal hartstikke normaal is. Tof zelfs."

Bo en Noah zagen zichzelf nooit als model

Naast haar modellenwerk gooit Elke ook hoge ogen als rolstoelschermer en omdat de Paralympische Spelen een jaar zijn uitgesteld, gebruikte ze deze zomer om haar modellenbureau te lanceren. Twee van de eerste modellen kent Elke uit de sportwereld: basketballer Bo Kramer (22) en atleet Noah Mbuyamba (22).

Bo: "Ik kreeg een berichtje van Elke: 'Wat zie jij er tof uit, zou je mee willen doen?'. Supervet natuurlijk, maar ik ben niet het type model wat je normaal ziet. Ik vond mezelf er eigenlijk veel te awkward voor." De basketballer dacht altijd dat je als model per definitie ook catwalk moet lopen. "Ik kan wel lopen, maar niet rennen of springen. Je moet mij niet op een catwalk neerzetten of op hakken laten lopen."

Niet anders, maar normaal

Hoewel Bo en Noah vaker fotoshoots hebben gehad als sporters, is het net effe wat anders om als model voor de camera te staan. Bo: "Ik vond het gek om mezelf op die manier te zien. Ik moest serieus kijken en flirten met de camera, haha. Maar het is onwijs gaaf om te doen." Noah zag een potentiele carrière als model ook niet meteen voor zich: "Maar ik ken Elke en weet waar zij voor staat, daarom stond ik ervoor open. Die eerste shoot was leuk en ik kon meteen zien waar het potentieel zit. Ik begrijp het idee erachter."

Noah's been werd geamputeerd toen hij 18 jaar was. "Ik was altijd al bezig met sport, maar na die operatie kwam ik in een andere wereld", vertelt hij. En toen hij op een talentendag was, werd Noah geholpen door iemand die hij niet kende. "Die jongen had allerlei gouden medailles gewonnen op de Paralympische Spelen, maar ik had nog nooit van hem gehoord." Toen hij daar later over nadacht, besefte hij waarom: "Als hij een Olympische atleet was, had ik hem sowieso wel gekend. Maar de Paralympische Spelen worden nooit naar voren geschoven. Dat is één van de dingen waar het aan schort in Nederland."

De fysieke beperking van Bo zie je niet meteen, maar de protheses van Elke en Noah zijn duidelijk zichtbaar. Elke draagt bewust broeken met een opgerolde of afgeknipte pijp, zodat mensen het zien. "Het is geen been, dus waarom moet er een broekspijp overheen?", zegt ze. En Bo is het daar roerend mee eens, zij heeft allebei haar benen nog, maar haar rechterbeen is verzwakt doordat ze als kind een beginnende vorm van botkanker had. En tijdens het basketballen zit ze in een rolstoel: "Als je vaker iemand met een amputatie, in een rolstoel of met littekens, wordt het steeds minder bijzonder." Dan hoeven mensen ook niet meer zo te staren op straat. "Het gaat er niet om dat we de beperking zichtbaar maken, maar om het normaliseren."

Eerlijk behandeld én betaald

Dat betekent volgens Elke ook dat modellen zoals zij, Bo en Noah geboekt worden zoals elk ander model. "Het hoeft geen onderdeel te zijn van een diversiteitscampagne of als inspiration porn", zegt Elke. "Je boekt mijn modellen gewoon omdat ze stuk voor stuk fotogeniek zijn en een goed verhaal hebben." Bij een commercieel modellenbureau hoort ook een eerlijk loon, benadrukt ze. Want daar schiet het nu nog weleens tekort. Elke: "Ik heb ooit Fashion Week gedaan voor een kledingmerk specifiek voor mensen in een rolstoel en daarna werd ik steeds vaker gevraagd op basis van mijn verhaal. Of gewoon omdat ik goed op foto's sta."

Soms werkt dat prima, zoals toen Elke werd gevraagd voor een campagne van Fiat, zonder dat ze überhaupt wisten van haar beenprothese. "Dat was te gek, want ik voelde voor het eerst: ik ben gecast op mijn hoofd, niet mijn beperking. Maar er waren ook opdrachtgevers die haar boekten om een denkbeeldige checklist af te werken. "Als ik dan vroeg naar budget, werd er doodleuk gezegd: 'We regelen wel iets met een cadeaubon'. En vervolgens werd ik niet uitbetaald zoals de andere modellen, maar kreeg ik een cadeaubon van 25 euro."

Elke besloot daarom aan andere 'normale' modellen te vragen wat zij gemiddeld verdienen voor een paar uur shooten. Dat was gerust een paar honderd euro, dus met die kennis op zak is ze een stuk zakelijker geworden. Niet alleen voor zichzelf, want ze trekt deze visie door naar Visible Models. "Ik ga ze nooit ergens laten staan zonder dat ze geld verdienen, of ze ergens op laten draven in ruil voor een cadeaubon."

Elke heeft op dit moment tien modellen aangenomen, van wie een aantal een fysieke uitdaging heeft, maar niet iedereen. "Binnenkort volgt er nog een casting", zegt ze. "Daar zitten geen traditionele eisen aan qua lengte of maat, maar je moet wel fotogeniek zijn." Na de casting gaat Visible Models echt los en daar heeft Elke heel veel zin in. "Ik ben benieuwd hoe het gaat lopen en hoeveel klussen er binnenkomen. Maar de contracten liggen klaar, haha. We gaan echt wat veranderen."