Het zalig falen, met Eveline Stallaart

Toen Eveline Stallaart tijdens haar studie psychologie een blok seksuologie kreeg, wist ze vrijwel meteen dat zij ook die kant op wilde. En dat is gelukt, want nu heeft ze haar eigen praktijk en treed ze regelmatig aan als deskundige bij tv-programma's zoals Married at first sight. Toch was de weg naar dat beroep niet direct uitgekristalliseerd, en dus had ze onderweg een hoop geduld en wilskracht nodig. Maar, all good things take time, erkent Eveline. En onderweg falen kan ook heel functioneel zijn.

Wat maakt seksuologie zo interessant volgens jou?

"Ik studeerde psychologie in Maastricht en hoewel ik dat altijd heel leuk vond, was het ook vaak zware materie. Veel angst en depressie, zullen we maar zeggen, terwijl ik een heel vrolijk mens ben. Echt een blij ei. Qua interesse zat ik dus wel op m'n plek, maar ik zag nog niet concreet een toekomst voor me. En toen kregen we een studieblok over seksuologie en klikte het ineens. Dit is waar ik mensen echt mee kan helpen.

"Wat ik er zo boeiend aan vind, is dat mensen vaak onderschatten wat voor rol seks speelt in hun leven. Als het over mentale gezondheid gaat, denken veel mensen toch dat seks niet zo belangrijk is. Terwijl het zoveel invloed heeft op je gemoedstoestand en kwaliteit van leven. Natuurlijk hangt daar soms ook depressie en angst aan, maar het is een onderdeel waar je snel en op een kleine manier een grote impact kan hebben op verbetering."

Had je een voorbeeld of rolmodel in die wereld?

"Nee, eigenlijk niet. Ik kende Dr. Ruth wel en Goedele Liekens, maar eigenlijk zijn er niet zo heel veel seksuologen in Nederland. Voor mijn gevoel was er nog een hele wereld te winnen, dus ik besloot: hier ga ik me hard voor maken, dat taboe dat om seksuele problematiek heen hangt, moet eraf."

"Het is zo makkelijk om seksuele problemen te ontwikkelen in je leven, maar mensen die er mee te maken krijgen, hebben toch vaak het gevoel dat ze afwijken. Zelf heb ik er overigens nooit mee gestruggeld, maar ik zag gewoon een helder verband voor me. Tussen ervaring, hoofd, lichaam en hoe alles ook samenkomt in seks – of problemen op dat gebied. Het werd mijn missie om mensen daarmee te helpen en ik zag vanaf dat moment ook een praktijk voor me waar mensen op de bank tegenover mij zouden zitten, en allemaal met een glimlach op hun gezicht de deur uit zouden lopen."

Maar de weg naar die carrière toe was nog niet helemaal voor je uitgestippeld, toch?

"Die moest ik inderdaad zelf uitvogelen. Ik heb tijdens mijn bachelor en master wel al m'n onderzoeken in die richting gedaan, maar een stageplek vinden was nog niet zo makkelijk. Uiteindelijk kwam ik in 2007 bij afkickkliniek Jellinek terecht, maar daar heb ik echt veel moeite voor gedaan. Ik studeerde nog in Maastricht en liep stage in Amsterdam, dus daar ben ik ook gaan wonen. Maar ik moest wel elke keer op en neer pendelen. Dat was best zwaar."

"Maar ik had het ervoor over, want bij Jellinek kreeg ik de kans om veel te leren over seksverslavingen en daar praktijkervaring in op te doen. Al was ik er na die stage nog lang niet, want de economische crisis van 2008 maakte het niet zo makkelijk om een baan te vinden. Normaal stroom je van een stage toch vaak door, maar nu werd er overal gezegd: 'We hebben geen werk voor je'. Ik heb echt alles op alles gezet om in de seksuologie te werken en wilde daar ook absoluut blijven, dus ik heb overal aangeklopt. Maar nergens hadden ze iemand nodig of namen ze op dat moment überhaupt mensen aan."

Wat heb je toen gedaan?

"Twee dingen eigenlijk, ik heb de lulligste baantjes aangenomen om maar geld te verdienen. Ik heb zelfs zonnepanelen verkocht en heb als visagist gewerkt, begrijp me niet verkeerd: dat is ook leuk werk, maar het was niet wat ik het allerliefste wilde of waar ik voor had gestudeerd. En daarnaast heb ik een werkervaringsplek gevonden bij het Sint Lucas Andreas ziekenhuis in Amsterdam, wat nu OLVG-West is. Ik kreeg weliswaar niet betaald, maar dit zou me hopelijk wel dichterbij m'n doel brengen. Achteraf denk ik weleens: ik heb daar twee jaar gratis gewerkt, nondeju! Dat is eigenlijk bizar, zeker omdat ik daarnaast geld moest verdienen in de overige uurtjes. Dus dat deed ik in de avonduren of het weekend."

Dat moet ook heel frustrerend zijn geweest, heb je nooit getwijfeld om maar gewoon te stoppen?

"Serieus getwijfeld niet, denk ik. Maar het was soms wel lastig, want bij die andere werkplekken kreeg ik wel kansen om door te groeien. Op een gegeven moment wilden ze mij hoofd sales maken bij het zonnepanelenbedrijf. Toen dacht ik wel even: moet ik er nu vanaf stappen? Of lukt het om voet bij stuk te houden? Want ondertussen werd ik wel opgeleid tot seksuoloog, waar toch echt mijn hart lag. Ik voelde dat ik daarmee verder wilde."

"Na twee jaar ziekenhuis en alle bijbaantjes kon ik nog niet direct aan de slag als seksuoloog, maar ik vond wel een baan als projectmanager in de GGZ, dat voelde toch als een stapje in de goede richting. En uiteindelijk ben ik in 2014 mijn eigen praktijk begonnen, in eerste instantie één dag in de week, de andere vier werkte ik nog bij de GGZ."

Meteen je eigen praktijk, dat is best een grote stap. Hoe heb je dat gedaan?

"In september 2014 heb ik me ingeschreven bij de KvK en ik besloot mezelf tot februari 2015 de tijd te geven om het op te zetten en mijn eerste cliënten te vinden. Dus ik ben overal langsgegaan, bij huisartsen en gynaecologen, om overal maar te laten horen: dit ben ik, dit doe ik en daar zit ik met mijn praktijk. In de hoop dat zij mensen zouden doorverwijzen. Maar helaas: niemand meldde zich aan. In februari had ik nog steeds niemand en werd het tijd om de handdoek in de ring te gooien."

Mijn vriendinnen en man hebben in die tijd ook weleens gezegd: 'Joh, moet je dat nou wel willen? Je krijgt straks een kind, hoe zie je dat voor je? Dat kun je helemaal niet combineren met een eigen bedrijf?'. Of: 'Je verdient geen klap en er moet toch geld binnenkomen?' Maar voor mij was dat juist een motivatie. Ik dacht: wedden van wel? Ja, ik ben 31 jaar en zwanger, maar ik laat jullie wel even zien dat het wél lukt.

Je kan dat eigenwijs noemen, maar ik was nog steeds overtuigd dat het uiteindelijk zou lukken, dus ik besloot in februari om toch door te gaan. Al gooide ik het toen wel over een iets andere boeg door een blog te starten 'Oh mama'. Die werd opgepikt door de Telegraaf en zo kwamen alle cliënten binnensijpelen. Vanaf dat moment is het eigenlijk alleen maar gaan pieken. En toen daar later televisie bijkwam, is het gaan vlammen. Van niks naar alles lijkt het soms. Maar dat heb ik te danken aan de keuzes die ík heb gemaakt. Als het zo lang blijft kwakkelen, is de motivatie misschien ook extra groot. Bij mij werkt het in ieder geval zo. En wat leuk was om te zien, is dat ook al die huisartsen en gynaecologen waar ik had aangeklopt, mensen naar mij door gingen verwijzen. Goed werk kost vaak tijd."

Toen de cliënten eenmaal hun weg naar jou vonden, was dat zoals je het had voorgesteld? Met de bank tegenover je en die glimlach op hun gezichten?

"Voor een heel groot deel wel. Maar ook toen de praktijk eenmaal liep, ben ik nog weleens tegen de lamp gelopen. In het begin greep ik iedere potentiële cliënt met beide handen aan. Face-to-face, maar uiteindelijk kwamen daar ook online consulten bij. Dat werd toen net een beetje een hit. Er waren mensen van over de hele wereld die me benaderden en ik dacht: natuurlijk, waarom niet. Zo was er ook een man uit New York die een consult wilde. Dus ik had helemaal met hem doorgesproken dat het drie kwartier zou duren en dat ik hem achteraf een betaalverzoek zou sturen. Dat stond allemaal zwart op wit, dus er kon weinig misgaan, verwachtte ik."

"We hadden een goed gesprek en ik had hem voor m'n gevoel ook goed kunnen helpen. Het enige opvallende was dat zijn camera het niet deed. Dus ik kon hem niet zien en hij mij wel, weliswaar een beetje wazig, maar ik dacht: prima, hoef ik me daar niet te veel zorgen om te maken. Je voelt hem al aankomen waarschijnlijk, maar aan het einde van het gesprek ging ineens die camera aan en verscheen er een grote piemel in beeld. Hij zei: 'Dank voor het fijne gesprek, maar nu wil ik mijn happy ending'. En hij bleef maar trekken aan die piemel. Ik schrok en zei heel resoluut dat ik wilde dat hij daarmee stopte zodat we het gesprek konden afronden. Ik wilde over naar de betaling. Luisteren, ho maar. 'Als je nu niet stopt, verbreek ik de verbinding', waarschuwde ik hem. En dat heb ik toen misschien ook te snel gedaan, want ik kreeg geen betaling en heb nooit meer iets van hem gehoord."

Vreselijk, lijkt me. Voelde het als falen van jouw kant?

"Het was wel een grote leerschool, dat je met het vak seksuologie ook dit soort dingen tegenkomt. Ik heb mezelf ook wel een beetje kwalijk genomen dat ik er blijkbaar zo bleu in stond. In mijn wilde enthousiasme en naïviteit heb ik altijd iedereen willen helpen en me niet gerealiseerd dat niet iedereen weet wat een seksuoloog doet. Welk standje voor wie werkt, is maar een heel klein onderdeel van het werk. Minder dan 5 procent zou ik zeggen."

"Lang niet iedereen begrijpt dat, als ze een blonde vrouw zien met dit beroep. Ik moest daarom leren om wat voorzichtiger te zijn en duidelijkere grenzen te stellen. Dit was natuurlijk via een videocall, maar stel je voor dat dit in het echt gebeurt. Er zijn ook wel voorvallen geweest in de praktijk dat iemand me vroeg of-ie aan mijn voeten mocht likken, of zei: 'Zal ik even mijn broek opendoen? Dan kan je zien dat-ie te klein is'. Dat voelde wel een beetje als falen als therapeut, want dan had ik mijn grenzen niet goed aangegeven of niet de juiste verwachting geschept bij de cliënt.

Na deze ervaringen heb ik geen bewuste veranderingen gemaakt, maar ik denk dat ik mijn houding onbewust wel heb aangepast. Dat leer je door vallen en opstaan, door het te ervaren. In die zin is mijn falen ook functioneel geweest, ik word er steeds een betere seksuoloog en therapeut van waarschijnlijk. En in de praktijk komt dit grensoverschrijdende gedrag gelukkig bijna nooit voor. Al is het met social media wel aan de orde van de dag, daar is het bijna normaal. Wat op zichzelf ook weer dubieus is, realiseer ik me. Want er wordt wel een grens overschreden, maar ik geloof vaak dat mensen het meestal niet verkeerd bedoelen. Ik kijk er als therapeut naar en zie dat deze mensen meestal een probleem hebben."

Hoe is het om mensen te helpen met zoiets intiems?

"Heel bijzonder. Voor het grootste deel zie ik mensen die heel blij zijn en veel meer begrijpen na een consult of therapiesessie. Mensen die weer verder kunnen in hun relatie. Ik denk dat we onderschatten hoeveel relaties kapotgaan door iets wat speelt op seksueel vlak, dat komt ook doordat mensen zelf niet altijd in de gaten hebben dat iets niet in orde is. Soms is er te weinig kennis over bepaalde dingen en daardoor kan je uiteindelijk uit elkaar groeien."

"Ik probeer in mijn praktijk altijd te benadrukken dat het echt niet gek is om een seksueel probleem te hebben. Maar het is wel een heel fragiel stukje van onze identiteit en ons leven. Iets wat ook weer kan verschillen per relatie. Dus als het in de ene relatie heel goed werkte, is dat geen garantie dat dat met iedere partner zo zal zijn. Daar verkijken mensen zich soms op. En waar mensen zich ook op verkijken is dat we allemaal zoveel meemaken: van burn-outs tot verlies, lichamelijke veranderingen, stress op werk, kinderen. Alles wat van invloed is op je kop, heeft ook invloed op je seksualiteit. Dat betekent niet dat er iets mis is met je, maar dat wordt vaak wel ervaren als falen. Dat zie je vooral bij vaginisme en erectieproblemen, mensen die hier last van hebben, hebben het gevoel dat ze geen seks kunnen geven aan hun partner. Terwijl er natuurlijk genoeg is wat je wél samen kan doen.

We zijn er zo van doordrongen dat seks erbij hoort en dat het allemaal hoort te werken op een bepaalde manier, dat we dat gevoel van falen moeilijk uitschakelen. Om seksuele problemen op te lossen, moet je die denkfout eigenlijk wegnemen bij mensen. Pas als je beseft dat er bij seks geen sprake is van falen of slagen, gaat het beter. Zoals bij mijn werkervaring ook geldt, is falen eigenlijk een kans om iets te leren – of om aandacht te vragen voor een onderliggend probleem. Iets wat je moet leren om verder te komen. Zo kan vaginisme een lichamelijke reactie zijn omdat gemeenschap pijnlijk of onprettig voelt. Het is een signaal van ons lichaam dat aandacht vraagt voor een onderliggend probleem. En een erectiestoornis kan evengoed een teken van stress zijn. Die signalen zouden we misschien eerder moeten herkennen en serieus moeten nemen.

Het is zonde dat er zoveel faalangst is als het om seks gaat, ik probeer daarom niet alleen taboes te doorbreken, maar mensen te helpen hun brein iets nieuws aan te leren. En wilskracht is ook hier vaak een doorslaggevende factor: als je ervan overtuigd bent dat jij iets niet kan of het bij jou niet lukt, is het heel moeilijk om daar doorheen te breken. Een behandeling is pas succesvol als jij er ook vol vertrouwen in probeert te stappen. Dan is eigenlijk elk probleem op te lossen."