Wat de pandemie ons leert over de toekomst van seks

Seks met een robot of via virtual reality een potje rampetampen met Brad Pitt – of nog beter: Regé-Jean Page – dankzij technologie liggen al onze seksuele fantasieën en driften letterlijk binnen handbereik. Zeker voor singles lijkt dat een uitkomst in tijden van sociale afstand. Want hoewel we er misschien wat schaapachtig om lachen, is op afstand samen masturberen tegenwoordig zelfs een officieel advies. Is technologie een opwindend cadeautje van de toekomst? Die kwestie leggen we voor aan toekomstonderzoekers Jeanneke Scholtens en Mabel Nummerdor.

In 2018 schreven ze het boek Holy fuck over de toekomst van seks, en hoewel veel mensen in die tijd raar opkeken van een sekspartij in virtual reality, is dat toekomstbeeld het afgelopen jaar opvallend dichtbij gekomen.

Van vanille naar bdsm

"Als je de toekomst wil onderzoeken, is het heel interessant om te kijken naar wat er in de marges gebeurt", vertelt Nummerdor over waarom zij en Scholtens dit boek per se wilden schrijven. Het gaat dan om ontwikkelingen of trends die zich eerst vooral in de taboesfeer afspelen, maar langzamerhand steeds verder opschuiven naar het hoofdtoneel. "Seks leent zich daar bij uitstek voor," vervolgt Scholtens, "dat heb je de afgelopen jaren bijvoorbeeld kunnen zien aan Fifty shades of Grey." Hoewel dat boek eerst misschien vooral veilig vanaf de e-reader werd gelezen, droeg het er uiteindelijk aan bij dat we van voortplanting, vanille, heteronormatief, monogaam en missionaris, nu veel eerlijker zijn over fantasieën, kinks en bdsm.

Die verschuiving is an sich een positieve ontwikkeling, vindt Nummerdor. "Als je kijkt naar homoseksualiteit, ben je toch blij dat het nu niet meer weg te denken is uit ons beeld over seks." En ook de opmars van de clitoris en vrouwelijk genot valt in de categorie goed nieuws. "Met ons boek willen we er juist aan bijdragen dat het gesprek zich van het nachtkastje naar de koffietafel verplaatst", vervolgt Nummerdor. "Dus voordat je lacht bij het bij het beeld van jezelf, gewapend met vibrator én VR-bril tussen de lakens, of argwanend kijkt als iemand zegt dat monogamie echt haar beste tijd heeft gehad: even pas op de plaats." Al die ontwikkelingen zijn dichterbij dan je denkt. Zelfs dichterbij dan Nummerdor en Scholtens aanvankelijk dachten.

Het toekomstpad van seks

In Holy fuck tekenen ze een toekomstpad uit dat weliswaar niet in steen staat gebeiteld, maar wel degelijk behoort tot de mogelijkheden. Zo zouden we tussen 2024 en 2035 weleens afscheid kunnen nemen van the battle of the sexes. Want, waarom hebben we de labels man, vrouw, non-binair überhaupt nodig? In deze trend zou een staartje van de #MeToo-beweging ook heel goed gedijen en porna – het vrouwvriendelijke, maar nu nog kleinere zusje van porno – beleeft dan misschien ook eindelijk haar hoogtijdagen. "Dit soort voorspellingen worden niet uit de lucht gegrepen", legt Nummerdor uit. "We baseren het eigenlijk op trends die nu al aan terrein winnen."

Spoelen we vooruit naar 2030 tot 2055, komen we terecht in het roboseksuele tijdperk. Als onze technologie zich blijft ontwikkelen zoals Nummerdor en Scholtens in 2018 verwachtten, vieren kunstmatige intelligentie en roboseks hier hoogtijdagen. Hartstikke leuk en aardig die technologie – denk maar aan de immens populaire Womanizer, die met luchtdrukgolven voor behoorlijke waves zorgt in clitorale stimulatie. Maar seks met een levensechte pop? Dat is toch ook voor ruimdenkende Nederlanders nog een behoorlijke ver-van-je-bed-show.

Scholtens: "Twee jaar geleden zagen wij al de eerste signalen dat robotica een grote rol zou gaan spelen in deze markt, maar toen werden we nog uitgelachen." COVID-19 heeft dit soort ontwikkelingen als het ware in een snelkookpan gestopt. "In de eerste lockdown zag je natuurlijk dat pornogebruik door het dak ging", blikt Nummerdor terug. "En ik geloof dat de verkoop van seksspeeltjes met 70 procent steeg in Nederland, terwijl de verkoop van scheermesjes met hetzelfde percentage daalde." En je kan je voorstellen dat als het booming business is, bedrijven zoals Pornhub graag inspelen op de trend. Scholtens: "Ze zetten bijvoorbeeld steeds meer in op virtual reality, en een bedrijf als FeelRobotics maakt grote stappen binnen de touch-technologie. Door dat aspect toe te voegen, kijk je niet alleen meer naar porno maar heb je echt het gevoel dat je meedoet."

Devaluatie van 'echte seks'

Daar zit dan misschien ook meteen het gevaar, waarschuwt Nummerdor. Want hoewel de ontwikkelingen fascinerend zijn, verdwijnt ons verlangen naar een ander steeds meer naar de achtergrond. Het smachten naar iets dat je wel wilt, maar niet direct naast je in het nachtkastje ligt. "Als de markt het toelaat dat onze lust met één druk op de knop wordt gerealiseerd, wordt echte seks steeds minder interessant voor mensen." Het voordeel is dat er allerlei manieren zijn om de afstand tussen jou en je liefje aan de andere kant van de wereld te verkleinen. "Maar een overaanbod van seksueel genot en continue beschikbaarheid van een orgasme, leidt in de praktijk misschien juist tot een sexit. Dan wordt the real deal steeds minder appellerend." Het is niet langer iets waar je weken naar kan verlangen of hunkeren. Scholtens: "Eigenlijk zorgt het voor een devaluatie van 'echte seks'."

Je ziet hetzelfde met overmatig porno gebruik. Uit onderzoek blijkt dat het bij mannen kan leiden tot seksuele problemen zoals impotentie. "Dat komt doordat het voor mensen lastig is om die fantasiewereld van echt te onderscheiden", legt Nummerdor uit. "Bij virtual reality zie je dat het zo realistisch is dat ons brein het opslaat als een echte seksuele ervaring." Als je een relatie zou hebben, voelt het daadwerkelijk als vreemdgaan. "De dopamine die daardoor vrijkomt, is ook weer een beetje gevaarlijk," vult Scholtens aan, "want het triggert een verslavingsgevoeligheid." Net als we hebben gezien bij het effect van social media. "Door die dopamine-rush word je vanzelf steeds minder gevoelig voor echte seks. Dat is toch vaak gewoon een zesje." Voorgeprogrammeerde seks hangt tegen het perfecte aan en weet precies de juiste snaar te raken, dus 'een beetje klooien in de marge', zoals de toekomstonderzoekers het noemen, wordt dan snel minder prikkelend.

Huidhongersnood

Terug naar de pandemie, want hoewel veel mensen pas in 2020 kennismaakten met de term 'huidhonger', waarschuwden Nummerdor en Scholtens in 2018 al voor een heuse huidhongersnood. En dat was vóór we onszelf massaal onderwierpen aan sociale afstand en afscheid namen van handen schudden en knuffelen. "Wat ons opviel is dat je een heleboel kan ondervangen met technologie", zegt Nummerdor. "Zeker als het om lust gaat, komen we een heel eind. Maar de aanraking van mens tot mens is het grote ontberen waar we nu steeds meer tegenaan lopen." Vooruitgang is dus lang niet altijd hetzelfde als verbetering.

Maar als je met technologie aan je trekken komt, dan kunnen we die echte aanraking toch wel missen? Zeker als je langeafstandsrelatie hebt en wel op afstand met en van elkaar wilt genieten, zou je kunnen zeggen dat technologie de redder is van intimiteit. "Maar omdat we die ervaring niet goed los kunnen koppelen van de werkelijkheid, zou het tóch nog tegen kunnen vallen als je elkaar dan eindelijk weer ziet en gaat voor de real life-variant. Als je dan bedenkt dat we vroeger zo onwijs konden hunkeren naar iemand. Al had je diegene pas twee dagen niet gezien. Dat missen en hunkeren is een goede build-up naar het echte werk."

Daarnaast moeten we de effecten van intimiteit en sociale relaties op onze gezondheid niet onderschatten. Als we denken aan een lang en gezond leven, gaat het vaak over de effecten van alcohol, een slecht dieet of weinig sport. Maar sociale connecties met de mensen om ons heen zijn net zo belangrijk voor onze gezondheid. In die zin kunnen we ook een paar grote vraagtekens zetten bij onze telefoonverslaving. "Intimiteit en sociale connecties lijken misschien ongrijpbare begrippen, maar als je nou kijkt naar het afgelopen jaar. Wat missen we het meest? Onze vrienden, de ontmoetingen met nieuwe mensen. En voor veel singles staat de liefde nu al tien maanden on hold. Die hunkering die we nu voelen, dat zegt veel over onze menselijke behoefte", zegt Nummerdor. "Dat zie je bijvoorbeeld ook heel goed in de piramide van Maslow", valt Scholtens haar bij. "Liefde en vriendschap zijn net zo goed basisbehoeften." Technologie is daar een mooie aanvulling bij, maar nooit een vervanging. Net als dat je je vrienden niet uitsluitend over WhatsApp wil spreken, maar ook gewoon samen in de kroeg wil hangen.

Zit er daarmee ook een waarschuwing of advies besloten in hun seksuele toekomstperspectief? "Voor mensen die intimiteit missen en grijpen naar een quick fix, is COVID-19 misschien wel de spiegel die ze nodig hadden", denkt Scholtens. En Nummerdor vult aan: "Hoe seks er over 50 jaar uitziet, staat nog helemaal niet vast natuurlijk, wij laten alleen zien dat de opties die bestaan dichterbij zijn dan je denkt. Dus als er een advies in besloten ligt, is het: praat erover. Als dit tot de mogelijkheden behoort, durf jezelf dan af te vragen: wat vind ik hiervan? Door die gesprekken met jezelf en je omgeving te voeren zie je de afslag naar roboseks of uitsluitend soloseks misschien al eerder aankomen, en dan kun je makkelijker besluiten of je naar rechts gaat of nog even door blijft rijden."