Geld & liefde: zo verdeel je de boel eerlijk

Of je samenwoont, kinderen hebt, allebei werkt of juist niet: het is nog best een puzzel om de financiën goed te regelen. Waar begin je? Waarop moet je letten? En hoe weet je zeker dat je alles eerlijk verdeelt?

We beginnen bij het begin: er zijn grofweg drie manieren om geld met zijn tweeën te verdelen. In de eerste plaats, wat de meeste mensen doen, is alles op één hoop gooien. Uit het onderzoek Geld en relatie van het Nibud blijkt dat 79% van de stellen een gezamenlijke rekening (79%) heeft en de inkomsten vervolgens op één hoop gooit (61%).

De tweede manier is om naar rato geld in te brengen. Dit is vaak standaard bij een samenlevingscontract en bij huwelijkse voorwaarden opgenomen. De kosten van het huishouden worden dan naar rato van inkomsten betaald.

Tot slot kun je kiezen voor wat in het Volkskrant-artikel Hoe verdeel je als koppel de financiën de 'zakgeldmethode' wordt genoemd en wat volgens fiscaal econoom en financieel mediator bij scheidingen Jacqueline van der Vorm de eerlijkste manier van verdelen is: je houdt, na aftrek van alle kosten die je maakt, hetzelfde bedrag over dat je allebei op een eigen rekening stort en waarmee je kunt doen wat je wilt. Volgens Van der Vorm is dit de meest gelijkwaardige benadering van je relatie. Bovendien voorkom je er veel discussie achteraf mee.

Alles zullen we (niet) eerlijk verdelen

En die discussie wil je niet achteraf voeren, weet Van der Vorm. Bij scheidingen trekken vrouwen nog altijd aan het kortste eind. Een scheiding is waarschijnlijk niet iets waarover je wilt nadenken, toch is het volgens haar verstandig om dat wél te doen en je eens goed te verdiepen in je financiële situatie. Van der Vorm: "Als mensen gaan samenwonen of aan een gezin beginnen, hebben ze vaak geen zin om aan geldzaken te denken. Dat is allesbehalve romantisch. Als beiden financieel zelfstandig zijn, is dat ook geen probleem. Waar het vaak misgaat, is dat mensen er geen rekening mee houden dat hun relatie in de loop der jaren verandert en hun financiële situatie daardoor ook verandert."

Zeker als er kinderen komen, beginnen er grotere verschillen te ontstaan op financieel vlak. Van der Vorm: "Dan breekt het moment aan dat een van de twee een stap terugdoet. Dat is nu nog bijna altijd de vrouw. Wat er vervolgens misgaat, is dat stellen op dat moment niet bespreken hoe ze het gaan regelen en er niet genoeg met elkaar over praten. Niet alleen niet over geldzaken, maar ook over de zorgtaken bijvoorbeeld."

En dat kan hen later opbreken. "Vrouwen en mannen die scheiden, voelen zich niet meer gewaardeerd door hun partner. Ze kunnen elkaar niet meer helpen bij het oplossen van problemen. Ik hoor standaard hetzelfde in mijn praktijk. De vrouw zegt: ‘We hadden toch samen besloten dat ik minder zou gaan werken?’, waarop de man altijd antwoordt: ‘Nee, dat wilde jíj graag, minder werken, en dat heb ik ondersteund. Maar je had best meer kunnen werken.’ Beiden voelen zich niet meer gewaardeerd. Zij had het gevoel overal alleen voor te staan en hij voelde geen waardering voor alles wat hij financieel mogelijk maakte."

Vaak matchen de afspraken tegen die tijd totaal niet meer met wat partners ooit hebben afgesproken of op papier hebben gezet. Van der Vorm: "Wat ik zou willen aanraden: als een van de twee minder gaat werken, vraag je dan een aantal dingen af. Eén: zijn we allebei blij met dit nieuwe rollenpatroon? Twee: hoe zit onze relatie juridisch in elkaar en wat zijn de regels op dit moment? Bij een huwelijk is er wettelijk al veel geregeld, maar ook die wetten worden steeds meer 'ieder voor zich'. Niet alleen is die partneralimentatie teruggeschroefd van 12 naar 5 jaar (op een aantal uitzonderingen na), ook is er sinds 2018 nieuw huwelijksvermogensrecht en ligt er een wetsvoorstel op de plank voor een nieuwe verdeling van het pensioen. Als je samenwoont of een samenlevingscontract hebt, bouw je niet samen vermogen op en heb je geen recht op partneralimentatie of op elkaars ouderdomspensioen. Als je dan in een traditioneel rollenpatroon zit, komt de zorgende partner met lege handen te staan bij een scheiding." Het wordt dus steeds belangrijker dat je als vrouw je eigen geld verdient en weet wat er speelt.

Taboeonderwerp

Van der Vorm vindt het daarom belangrijk om over dit onderwerp te blijven praten gedurende je relatie: "Ik merk dat het nog altijd een een taboeonderwerp is. Vragen als: hoe zit onze hypotheek echt in elkaar? Wat als een van ons twee overlijdt, kan ik dan in dit huis blijven wonen? Die vragen stellen we liever niet, terwijl het wel belangrijk is om dit soort dingen te weten."

Oké, een gewaarschuwd mens telt voor twee. Waar begin je? Van der Vorm: "Praat in een vroeg stadium al met je partner over geldzaken. Blijf de situatie bespreken, zeker als deze verandert. Maak duidelijke afspraken. Als je partner geen zin heeft om het hierover te hebben, zeg dan dat je dit wél wilt om discussies in de toekomst te voorkomen en dat je de boel goed wilt regelen. Het is misschien niet je favoriete onderwerp, maar probeer je erin te verdiepen. Vaak worden dingen onnodig ingewikkeld gemaakt, zoals pensioenen. Niemand wil die moeilijke brieven lezen. Maar het hoeft niet zo ingewikkeld te zijn, praat er in ieder geval over met je partner."

En wat als je er nu echt geen kaas van gegeten hebt? Of het echt een verschrikkelijk vervelend onderwerp vindt? Van der Vorm raadt dan een financieel planner aan. "Die heeft verstand over alle deelgebieden van geld en kan het totaalplaatje van je gezin voor je bekijken. Hoe zit het met inkomen, pensioen, hoe zit je relatie juridisch in elkaar, hebben jullie het goed geregeld samen?"

It’s a man’s world

Dat vrouwen nog zo vaak aan het kortste eind trekken, is volgens financieel expert Leonie Verhulst, die op haar Instagram-account @thefinancerebelle financieel advies en inspiratie biedt aan haar volgers, niet zo gek. Verhulst: "Vroeger besliste de man over het geld in het gezin. Het zelfbeschikkingsrecht voor een eigen betaalrekening voor vrouwen bestaat nog niet zo lang. De financiële wereld is gebaseerd op het klassieke patriarchale systeem en we hebben last van patronen die er maar moeilijk uit te slijten zijn. Dat is aan van alles te merken. Vrouwen worden nog maar weinig gehoord als volwaardig klant. Zo blijkt uit onderzoek dat de financiële sector wereldwijd €600 miljard misloopt doordat er te weinig rekening wordt gehouden met de behoeften van vrouwen." 

Er wordt volgens Verhulst op dit moment in de financiële wereld weinig rekening gehouden met wat vrouwen willen en nodig hebben. Verhulst: "In de klassieke kapitalistische samenleving staat rendement voorop: we moeten groeien, meer verdienen. Even generaliserend gezegd: mannen willen rendement maken, maar vrouwen zien geld vooral als een middel om bepaalde doelen te halen, zoals een eigen onderneming, een half jaar reizen of een verbouwing."

"Rendement vinden vrouwen minder interessant. Ze gaan liever veiliger om met hun geld. Op dit moment wordt wel gezegd dat je een dief van je portemonnee bent als je je geld gewoon op een spaarrekening laat staan, want het levert niets op. Maar je kunt je ook afvragen of het niet gewoon een fijner idee is om op elk moment je geld van de bank te halen en ermee te kunnen doen wat je wilt. We onderschatten soms wat je met kleine financiële stappen kunt bereiken om vermogen op te bouwen in plaats van te gaan voor overnight succes."

Slim begin

Volgens Verhulst is er, naast het inhuren van een financieel planner, nog een manier om meer grip te krijgen over geldzaken binnen je gezin. "Je kunt jezelf makkelijk financieel slimmer maken door simpelweg, bijvoorbeeld in een Excelsheet, bij te houden wat er inkomt en er uitgaat. Dan hoef je niet met budgetten te werken hoor, het gaat erom inzicht te krijgen in hoe je tegen geld aankijkt en wat je nu eigenlijk belangrijk vindt. Vind je van je ouderlijk huis uit veel geld voor boodschappen belangrijk of wil je liever meer sparen voor iets in de toekomst? Het is fijn daar een gezamenlijk beeld van te hebben, zodat je samen een bepaalde richting op kunt gaan."

Wat ook helpt is je bankafschriften van drie (of zes) maanden uitprinten en arceren wat je uitgeeft en waar het aan op gaat. "Wat zijn kosten die nodig zijn en welke uitgaven zijn onnodig? Houd je geld over, zou je liever in plaats van zoveel koffietjes op het station niet liever sparen bijvoorbeeld voor iets anders? Als je weet wat je doelen zijn, en weet wat je opzij wilt zetten, kun je ook duidelijk zien wat je ervoor over hebt om daarvoor te sparen. Wat geef je nu direct op voor later? Is zo’n borrelbox nu belangrijk of geef je dat geld liever later uit? Je wordt je op deze manier bewuster van je uitgaven en dus vanzelf financieel slimmer."

Huishoudelijke taken

Waar beide experts het ook over eens zijn: om in het gesprek over geld ook de zorgtaken te bespreken. Hoe zorg je voor een eerlijke verdeling van de zorgtaken? Van der Vorm: "Vrouwen bezwijken op dit moment nog vaak voor de taken, maar als je die beter verdeelt, kan het inkomen ook beter verdeeld worden. Het is zo belangrijk om de risico's op de kaart te zetten. Het begint bij thuis de zorg goed verdelen, dan gaat het met de financiën ook beter - die kloof wordt dan niet te groot."

Tot slot voegt Verhulst in dat kader graag nog toe: "Wat ik heel belangrijk vind, is dat we niet te streng voor onszelf zijn. Wij vrouwen moeten al zoveel: werken, een leuke vriendin/dochter/zus zijn, het huishouden doen, een goede relatie houden, zorgen. Je mag geldzaken op je gemak verkennen. Je erin willen verdiepen en er gewoon mee beginnen, leidt al tot veel meer zelfvertrouwen. Het heft in handen nemen en je afschriften uitprinten, is al een prima eerste stap en zal je een goed gevoel geven. Laat je niet gek maken. En: laten we het vooral ook een beetje luchtig houden."