Het zalig falen, met Joshua Nolet

Joshua Nolet (32) en zijn band Chef'Special stonden maar liefst 21 weken in de Top 40 met Afraid of the dark. 'There's a monster under my bed', zingt de zanger, die het lied schreef vanuit zijn eigen ervaringen met depressie. Om iets wat zo persoonlijk en kwetsbaar voelt over het voetlicht te brengen, blijft eng. Hoe positief de respons ook elke keer blijkt. Die lessen moeten we als mensen wel duizend keer leren, denkt Joshua. Net als het afleren van slechte gewoontes, dat lukt zelden in één keer.

Josh, hoe gaat het met je?

"Nou, op zich gaat het wel oké met mij. Wat een vraag gelijk, haha. Ja, het gaat oké... nou eigenlijk weet ik het gewoon even niet. Ik werd vandaag wakker met het nieuws dat Afraid of the dark op nummer 4 staat in de Airplay Top 10, en dan denk ik: o, nou het gaat eigenlijk heel goed. Als dát mijn referentie zou zijn, maar eigenlijk weet ik het gewoon niet zo goed. Ik zou wel wat beter voor mezelf willen zorgen, maar dat gaat met vallen en opstaan de laatste tijd."

Wekenlang in de Top 40 staan, dat zijn van die externe graadmeters van hoe goed het gaat. Maar jij laat zien dat professioneel succes ook samen kan gaan met persoonlijke uitdagingen. Hoe lang heb je al last van depressies?

"Precies, maar succes is ook maar relatief. Voor mijn gevoel is het bij mij begonnen nadat m'n vader overleed en dat is acht jaar geleden. Het speelt alleen in de winter, maar als je depressief bent, duurt een winter alsnog behoorlijk lang. Ik heb jarenlang van alles geprobeerd, maar geen antidepressiva. Ik zag die optie echt als falen en als valsspelen, want ik wilde het zelf oplossen. Dus toen mijn psycholoog erover begon, hield ik de boot heel lang af. Als ik medicijnen zou nemen, was het alsof ik toegaf dat ik echt ziek was. En ik dacht maar steeds: ik moet gewoon bij de kern van het probleem komen en er doorheen werken. De omslag kwam toen mijn psycholoog uitlegde dat depressie niet altijd een probleem is dat je met logica kan oplossen. Het is een neurologische glitch, die sommige mensen kunnen verlichten met medicatie."

"In het staartje van vorige winter ben ik begonnen met antidepressiva, en ik heb heel veel mazzel gehad dat ik meteen de juiste soort en dosering te pakken had. Het werkt natuurlijk lang niet voor iedereen, dus ik wil er niet te makkelijk over doen, maar voor mij heeft het heel veel verschil gemaakt. Nu komen de donkere momenten af en toe langs, maar een paar jaar geleden kon ik in de winter dagenlang in bed liggen. Er gewoon niet uit kunnen komen en ik had steeds het gevoel dat ik opgesloten zat in mijn eigen hoofd.

Ik was bang dat ik door medicatie zou afvlakken en dat het ten koste zou gaan van mijn creativiteit, van m'n emoties en alles wat mij mens maakt, maar dat is gelukkig niet gebeurd. De afgelopen maanden kon ik gewoon naar de studio om te werken en te schrijven, wat een blessing. Dat ik juist ook in die donkere maanden kon produceren. Dat doet heel veel met een mens. Ik weet nog steeds niet waar die depressieve gevoelens bij mij vandaan komen, maar dat is ook wel een les: we willen alles altijd maar begrijpen, zodat we het op kunnen lossen. Nu weet ik dat we soms gewoon moeten accepteren dat we nauwelijks iets begrijpen en dat er een heleboel shit is waar we nooit iets van zullen snappen."

Was het eng om die ervaring ook te gebruiken voor jullie muziek? Of kon je niet anders?

"Voor mij voelde het wel heel kwetsbaar om liedjes over depressie te maken. Maar aan de andere kant, ik heb het er ook vaak over gehad met de band. En door die gesprekken voelde ik ook wel: hier zit iets en ik wil het opschrijven, maar het is dan nog wel heel klein en kwetsbaar. Mag het er wel zijn? Of is het dan toch te gevaarlijk om er echt een liedje van te maken? Dat zijn wel terugkerende twijfels. Maar met het laatste album ben ik die dingen gewoon gaan delen. Als je het deelt, krijgt het ook meer bestaansrecht. Dan geef je het de kans om iets moois te worden."

"Het is wel grappig dat ik daar dan steeds weer zo bang voor ben en ook dat ik vervolgens steeds weer zo verbaasd ben dat het oké is om jezelf te laten zien. Dat je er juist zoveel mensen mee helpt door hierover te praten, schrijven en zingen. Daar was ik de afgelopen weken wéér verbaasd over. Al die lessen moeten we wel duizend keer achter elkaar leren, steeds dezelfde lessen."

Toen Afraid of the dark uitkwam, heb je ook een openhartig interview gegeven bij Splntr!. Dat lijkt me weer andere koek dan erover zingen, was het nog enger?

"Nou, ik dacht wel even: daar ga ik weer, praten over mijn depressie. Op televisie. Wat ben ik ook een aansteller. Maar het valt me op dat veel andere mensen het moeilijk vinden om hierover te praten, zelfs in hun eigen kring. Met ouders, beste vrienden, collega's. Er valt daarin nog heel veel winst te behalen en daarom wilden Splinter en ik laten zien dat er ook iets moois kan ontstaan als je er wel over praat. Ik voelde me heel erg gesteund die avond, ook omdat de band erbij was. En Splinter en ik hadden heel duidelijk besloten dat de intentie nooit was dat het zielig voor mij was, het ging erom dat we dit thema bespreekbaar zouden maken. Zodat mensen er net zo makkelijk over leren praten als een verzwikte enkel. Mentale issues zijn zo normaal. Ik zie zoveel mensen struggelen met eenzaamheid, schaamte, depressies. Als er niet over wordt gepraat, blijven die dingen maar groeien in het donker."

"Je kan het beter wel delen. Zonder dat er een strik omheen hoeft, want daar stoor ik me altijd wel aan. I was low, maar nu is alles weer goed. Het is te makkelijk om er zo over te praten, zeker voor alle mensen die geen succesverhaal hebben en er nog middenin zitten. Voor heel veel mensen is het ook een stukje dat nooit helemaal opgelost of af zal zijn, die groep wil ik niet buitensluiten. Ik hoor daar zelf misschien ook wel bij."

Zei je daarom dat je wel wat beter voor jezelf zou willen zorgen?

"Ja, ik merk dat ik mijn energie in de gaten moet houden. Dat klinkt meteen heel breed, maar het gaat er volgens mij om dat ik moet aanvoelen wat mijn hoofd en lijf nodig hebben. Op een of andere manier weet ik dat vaak wel, maar voel ik zoveel weerstand om er ook naar te handelen. Dan ga ik precies het tegenovergestelde doen. Ik weet deze afgelopen weken ook: Josh, je gaat te hard, je bent te veel dingen tegelijkertijd aan het doen. Zorg nou gewoon dat je even stilstaat, even een nacht goed slaapt, dat je tijd doorbrengt met je vriendin of gaat lopen in het bos en daar een uur naar een boom kijkt. Het klinkt cliché, maar die dingen zijn zo belangrijk. Af en toe even stilstaan is zo belangrijk. Ik weet dat wel, maar ik ben een koning geworden in het reframen van die behoefte. In plaats van down time nemen, ga ik dan gewoon een nacht doorhalen en muziek schrijven. Ik ben er echt slecht in, maar ik denk wel dat ik de dingen waar ik veel weerstand tegen voel vaker zou moeten doen."

Eigenlijk ben je jezelf dan onwijs aan het manipuleren.

"Precies en onze omgeving daarmee ook. Ik denk dat dit ook weer zo'n les is die je duizend keer moet leren, zodat je het uiteindelijk sóms goed kan doen. Volwassenen zijn in dat opzicht net kinderen, haha. Mijn vriendin heeft een zoontje en als die te laat naar bed gaat, wordt hij vet a-relaxed. Dan is het overduidelijk: hij is doodmoe. Ik zou misschien wat vaker mijn eigen ouder moeten zijn: Josh, ga naar bed. Want hoewel je er dan schoorvoetend aan toegeeft, weet je de volgende ochtend dat het een goed idee was."

Wat maakt het moeilijk om toe te geven dat je die rust even nodig hebt?

"Een deel van het probleem zit hem in gelegenheidsargumenten: ja, maar ik heb dit al toegezegd. Ze rekenen op me. Of: ik voel inspiratie, dus ik moet nu schrijven. Het hoort ook wel bij het stereotiepe leven van een muzikant: hard gaan. Al kon dat het afgelopen jaar sowieso niet. Misschien speelt angst ook wel mee. Angst voor wat er komt als je even stopt. Dat er dan iets groters is waar je iets mee moet, terwijl het lijstje met dingen die aandacht verdienen al lang genoeg is."

"Maar als je mij vraagt naar waar het echte falen in zit, dan gaat het hierover. Dat ik nog steeds niet luister naar wat ik nodig heb, altijd maar door wil gaan. Laatst had ik een afspraak en merkte ik van tevoren al: het lukt me niet, I'm not up to it. Dan loop ik mezelf urenlang druk te maken omdat ik niet durf te zeggen dat het gewoon even niet lukt. Toen ik het toch zei, reageerde diegene natuurlijk dat het helemaal oké was. Dan trekken die donkere wolken meteen open, maar ik had me wel eerst twee uur lopen opvreten. Ik had mezelf zoveel gedoe, tijd en zorgen kunnen besparen door meteen te zeggen wat ik nodig heb. Ja, hier wil ik beter in worden, dus de eerste stap is dat ik me ervan bewust ben, nu moet ik alleen nog de discipline vinden om ernaar te handelen. Want ik weet 100 procent zeker dat het nog wel vaker gaat gebeuren.

Volwassen worden, misschien is dat het wel gewoon. Jezelf serieus nemen. Want als je dingen met jezelf afspreekt en steeds niet nakomt, wordt de vertrouwensband met jezelf ook steeds slechter. Hoe moet je op jezelf kunnen rekenen als je die afspraken toch steeds niet nakomt?"

En hoe ga je daar komen?

"Dat is wel een work in progress, maar nogmaals het hoeft ook niet af te zijn. Er hoeft geen strik omheen."

Dit interview werd oorspronkelijk gepubliceerd op 25 mei 2021.