Lekker lullen met Eva & Lize: jezelf écht leren kennen

Esmé (31) staat een spannend najaar te wachten. In september maakt ze een carrièreswitch en begint ze aan de opleiding tot mediator. Een prachtvak, maar wel een waarbij het best handig is als je een beetje zelfinzicht hebt. Maar hoe pak je dat aan? En dan het liefst, zoals ze ons schreef, "zonder zweverige zelfhulpboeken, een vermoeiende 'train de trainer training' of online 'master je mindset' goeroesessies?". Een uitstekende vraag, waar niet alleen Eva en Lize, maar ook filosoof en coach Thijs Sins graag over meedenken. 

De vraag

Op dit moment is Esmé nog online marketeer. Op zich een prima baan: "Ik werk nu bij een klein reclamebureau en en we doen de marketing voor veel lokale bedrijven. Het is heel gezellig en ik ben er goed in, maar mijn hart ligt er niet. Ergens vorig jaar realiseerde ik me: dit past me niet, ik ga eens kijken wat het dan wel moet zijn. En wat ik wil, is mensen helpen. Zo ben ik bij mediation uitgekomen." 

Inmiddels heeft ze al een aantal online trainingen gevolgd en in september gaat de opleiding officieel van start. Waar ze zich straks in wil specialiseren weet ze ook al: "De meeste mediators bemiddelen of in zakelijke conflicten of in familiezaken, echtscheidingen en dergelijke. Dat laatste spreekt mij het meeste aan, dus ik ben ook van plan om me daar in mijn opleiding op toe te spitsen."

Maar ja, dan zit je daar ineens aan tafel met die dominante partner, of iemand die voortdurend in een slachtofferrol kruipt. Zie dan nog maar eens neutraal te blijven - en juist daar is die zelfkennis zo essentieel voor. Esmé: "Ga maar na: als je je in anderen wil kunnen verplaatsen, moet je ook goed weten hoe je zelf in elkaar zit. Dat is essentieel voor het begrip dat je voor je cliënten kunt opbrengen en hoe hulpvaardig je kunt zijn. En dus wil ik weten: wie ben ik eigenlijk? Hoe maak ik ruzie, waar raak ik geïrriteerd van, waar zitten mijn blinde vlekken? Je moet totaal onafhankelijk kunnen oordelen, als mediator ben je Zwitserland.  Pas als je je eigen patronen herkent, kun je ook zorgen dat die geen belemmeringen vormen bij het vinden van een oplossing voor een conflict."

Ze heeft wel al een paar voorzichtige pogingen ondernomen om zichzelf echt goed te leren kennen. Rondvragen bijvoorbeeld, maar, zegt Esmé, dat leverde toch vooral sociaal wenselijke antwoorden op. "En op de vraag 'wie ben ik eigenlijk?' loop ik zelf toch een beetje vast. Op internet zijn er wel genoeg goeroes en coaches die zich aanbieden, maar ik vermoed dat dat voor mij niet de juiste manier is. Voor sommige mensen is dat misschien effectief, maar ik denk niet dat ik zo veel over mezelf ga leren."

En dus luidt de vraag natuurlijk: hoe moet ze het dan wél aanpakken?

Eva & Lize

Lize duikt er direct in: wat is er eigenlijk mis met zweverigheid? En wat zegt dat over Esmé, dat ze daar zo allergisch voor is? Maar goed, Lize heeft dan ook al een miljoenmiljard therapiesessies achter de rug, en heeft nu de kunst van de zelfreflectie strak onder de knie: "Waar je irritatie zit, dat is waar je het meeste over jezelf kunt leren." Eva's eerste reflex zou zijn om het inderdaad gewoon aan vrienden en collega's te vragen. "Dat was het eerste waar ik aan dacht! Vraag in je directe omgeving, dus mensen die je echt goed kennen, een serieus interview. Dus niet gewoon even tussen door van...". En Lize: "Wat zijn m'n sterktes en m'n zwaktes?". Wat ze nog meer tippen, zie je hier: 

De expert

“Dit soort vragen kunnen inderdaad een beetje zweverig voelen, maar er zijn genoeg concrete manieren om ermee aan de slag te gaan", zegt Thijs Sins van Tatkraft.nl. "In de filosofie is ‘ken jezelf’ een van de meest essentiële vragen, niet voor niets stond het in de oudheid al in de tempel van Apollo in Delhi gebeiteld. Je kunt het onbewuste zien als een soort wereldkaart waarop nog allerlei onontgonnen gebieden te zien zijn, en dat is natuurlijk een heel groot deel van het totale plaatje. Dat maakt dat het een beetje ongrijpbaar voelt, maar het is juist heel leuk om op onderzoek uit te gaan en die onbekende gebieden in jezelf verder te ontdekken. En voor Esmé is het ook nog eens heel belangrijk voor haar toekomstige beroep."

En hij weet genoeg manieren om er concreet mee aan de slag te gaan - zodat het ineens helemaal zo zweverig niet meer is. "De eerste is het maken van een levenslijn. Dan neem je een groot stuk papier en breng je schematisch belangrijke moment uit je leven in kaart. Wat was bepalend? Hoe voelde je je daarover? Wie waren er belangrijk in je leven tot nu toe? Wat telde er voor jou op dat moment? Daarin kun je een aantal kernwaarden ontdekken. Dat zijn eigenlijk je drijfveren, waarden die heel dichtbij je staan, en die je leven ook waardevol maken als je ze in je leven vertegenwoordigt ziet. Dan heb je al een klein deel van dat onontgonnen gebied in kaart gebracht."

De irritatie waar Lize het al over had, komt ook in het advies van de filosoof terug: een allergie, noemt hij het, je komt 'm tegen in het zogenaamde kernkwadrant. "Die werkt met: wat is je kwaliteit, was is je uitdaging, wat is je valkuil en wat is je allergie?" En, zegt Sins, als je dat weet ga je bij jezelf en ook bij andere mensen gedragspatronen herkennen. "Dus je weet: dit is mijn kwaliteit, maar ook: ik zit nu in mijn valkuil, of dat zie je bij iemand anders. Dat wil zeggen dat je niet op je best functioneert en voor andere mensen dan ook een allergie oproept."

En ook de zelfreflectie die Lize ook toepast, blijkt een heel waardevolle manier om meer over jezelf te leren. "Dus er gebeurt wat in je leven, je gaat erop terugkijken en jezelf vragen stellen. Wat is er nou eigenlijk gebeurd met mij? Hoe voelde ik me toen, wie was erbij, waarom deed het me wat? Waren er nog alternatieven, had ik het anders kunnen doen, en zo ja, wat ga ik dan een volgende keer doen? Zo kun je gaandeweg in je leven patronen die je in de weg zitten herkennen en ook veranderen. Een dagboek bijhouden is een goede manier daarvoor. Dat is echt iets dat de groten der aarde ook doen of ooit hebben gedaan. Een vast moment op de dag, even een kwartiertje uittrekken om te kijken: wat telt er vandaag, wat gaat er goed, wat gaat er slecht, waar maak ik me zorgen over en wat brengt me vreugde? Sommige mensen noteren alleen maar waar ze dankbaar voor zijn. En sommige mensen schrijven gewoon alles even van zich af, waarmee ze ook een soort openheid creëren voor de rest van de dag." 

En dat is met name belangrijke voor Esmé in haar toekomstige baan: "Wat me ook wel belangrijk lijkt als het gaat om mediatorschap, is dat je jouw gedragspatronen gaat herkennen als het even niet lekker gaat. Dus wat doe je als je stress ervaart van een bepaalde zaak. Ga je harder of misschien wel te hard werken, of ga je achterover leunen en kijk je liever weg? Ook dat kan je doormiddel van zelfreflectie ontdekken." 

En Sins is het met Eva eens dat rondvragen, informatie over jezelf ophalen bij degenen die jou het beste kennen, juist supergoed kan werken. De truc is om een beetje afstand te creëren: "Ik zou Esmé toch willen aanraden om dat verder te onderzoeken. Dat kan heel goed door je collega’s, leidinggevenden, vrienden en familie uit te nodigen een formulier in te vullen. Dat creëert voldoende afstand en mensen nemen dat vaak heel serieus. Dan moet je natuurlijk wel de goede vragen durven stellen. Bijvoorbeeld ‘Wat is een belemmering voor Esmé?’, ‘Wat zou Esmé beter kunnen doen?’ of juist ‘Waar liggen Esmé’s talenten?’. Dan kan je heel goed je blinde vlekken in kaart brengen.

Op die manier wordt je je steeds bewuster van je valkuilen, weet je hoe je ze moet vermijden, maar ook hoe je eruit komt als je er per ongeluk toch een keer in belandt.