Lekker lullen met Eva & Lize: eicellen invriezen of niet?

Julia* (35) heeft al lang een kinderwens, maar na jarenlang leuke relaties te hebben gehad, is ze nu single. En dat zorgt voor een dilemma: moet ze nu actie ondernemen om haar kansen op een gezin op de lange termijn te vergroten? Of is het beter om je niet gek te laten maken door die verdomde biologische klok?

De vraag

Als je aan Julia vraagt om zichzelf te omschrijven, zegt ze: leuk, sociaal, sportief, positief, goede baan, top sociaal leven. Maar in dat rijtje staat ook: vrouw, 35 en single. "Vanaf mijn 16e heb ik in allerlei leuke relaties gezeten, maar dan ineens... single. Maar ik had altijd al een kinderwens." Voor een vrouw van 35 is het een gevreesde combinatie: kinderwens en single. "Met eierstokken die oud worden, terwijl je jezelf nog maar 25 jaar oud voelt. Dat is toch verschrikkelijk? Geleefd worden door je eierstokken", zegt Julia.

Nu moet ze gevoelsmatig allerlei moeilijke keuzes maken. Zoals doorgaan met daten en hopen dat het goedkomt. Of haar eicellen invriezen voor duizenden euro's. "Ik vind het zo lastig om over dit soort dilemma's te moeten nadenken, want ik had nooit gedacht in zo'n soort situatie terecht te komen. En mee te moeten doen met deze maakbare samenleving." Als ze dat niet doet, ontneemt ze zichzelf dan de kans om ooit moeder te worden? Julia: "Ik leef maar één keer, dus ik zou het moederschap dolgraag willen meemaken." Maar dan wel het liefst mét een partner. Want Julia heeft een goede baan en haar familie woont ver weg, dus in haar eentje zou ze het te zwaar vinden.

Kortom: "Eva en Lize, wat zouden jullie doen?"

Eva & Lize

"Een hele goede en interessante vraag", zegt Eva meteen. "Zeker voor mensen om en nabij onze leeftijd." Want ja, het is verschrikkelijk om geleefd te worden door je eierstokken en de maatschappelijke druk om moeder te worden. "Ik ben nooit iemand geweest met zo'n vurige kinderwens, die je soms bij mensen tegenkomt, en alles moet ervoor wijken. Met of zonder partner maakt me niet uit, ik wil een kind. Dat heb ik nooit gehad." Op een gegeven moment dacht Eva: volgens mij zit het niet zo in mij. Maar toen ze Dexter leerde kennen, voelde ze: met hém wil ik kinderen. Maar als ze terug kon in de tijd, als ze nog iets jonger was geweest, zou ze het wel doen.

Lize: "Ik vind ook dat ik een beetje gedwongen word om een keuze te maken." Maar wanneer begin je daarmee? Dat weet ze niet zo goed. Ook ziet Lize andere mogelijkheden als je een kinderwens hebt, maar geen (heteroseksuele) relatie. "Ik heb een vriend die op mannen valt en een vriendin die geen vriend heeft, zij hebben afgesproken: als we allebei niemand kunnen vinden, zouden we samen een kind kunnen nemen. Wat niet makkelijk is, maar wel een oplossing die geen 10.000 euro kost." Alle tips van Eva en Lize hierover zie je hieronder:

De experts

Anne-Marie Droste (32) begon haar bedrijf Grip Fertility om vrouwen al eerder bewust te maken van hun vruchtbaarheid en eventuele uitdagingen op dat gebied. "Vrijwel alle vrouwen van 30 jaar of ouder, vragen zich af in hoeverre hun leeftijd een probleem kan worden", vertelt ze. "En vrijwel elke arts zou zeggen: vóór je 30e is altijd beter. Ja, dat is misschien wel zo, maar de statistieken laten ook zien dat het vaak goed gaat bij vrouwen die ouder zijn. Begin je pas met proberen als je 38 bent, dan wordt 80 procent zwanger voordat ze in de overgang gaan. Dat is zonder IVF of andere hulpmiddelen. De kans is kleiner dan wanneer je als 30-jarige begint, maar het kan wel degelijk."

Volgens Droste klinkt het alsof Julia zich al goed bewust is van haar situatie én toekomstwensen. "Ook van de opties die haar misschien wat meer tijd en rust kunnen geven", vervolgt de ondernemer. Uiteindelijk is het natuurlijk helemaal aan haar om een keuze te maken over wel of niet invriezen, maar voordat je die keuze maakt, wil je natuurlijk zoveel mogelijk informatie tot je beschikking hebben.

"Omdat je het niet zeker weet, is het altijd een goed idee om te kijken naar je eigen situatie, want er zijn bepaalde factoren die het moeilijker maken om zwanger te worden", legt Droste uit. "Relatief jong in de overgang gaan of PCOS bijvoorbeeld. Je kan daarom eens aan je moeder vragen hoe oud zij was toen ze in de overgang ging. En dan kan je vervolgens eens kijken in hoeverre jouw cyclus regelmatig is, door (tijdelijk) te stoppen met hormonale anticonceptie. Hoe staat dat ervoor bij jou?" Dat zijn allemaal datapunten die kunnen helpen om je een iets beter idee te geven van jouw persoonlijke situatie en vruchtbaarheid. En dan weet je misschien ook beter of je de gok durft te nemen en nog even te wachten of liever zelf al actie onderneemt.

Dan is er nog potentieel probleem... in de vorm van pecunia. Want als je overweegt om je eicellen in te vriezen, is dat inderdaad vrij kostbaar. Je moet daarom goed naar je financiële situatie kijken. Zeker omdat je van tevoren niet kan weten of je de ingevroren eicellen ooit echt zal gebruiken. "Maar als je een goede baan hebt, en je kán het je veroorloven om je kansen te vergroten, dan kan het een fijn gevoel van zekerheid geven. Het geeft je geen garantie, maar biedt mogelijk wel meer opties."

Cijfers en statistieken

Als hoogleraar voortplantingsgeneeskunde en hoofd van het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde (Amsterdam UMC) weet Mariëtte Goddijn het nodige over de procedure van het invriezen van eicellen en hoe vaak vrouwen gebruik maken van deze optie. "Sinds vijftien jaar kunnen we om medische redenen eicellen invriezen en nu inmiddels tien jaar mogen wij eicellen invriezen om niet-medische redenen bij alleenstaande vrouwen. Ik denk dat de technologie én dat het mag, ongeacht een medische noodzaak, goede ontwikkelingen zijn." Dat er opties zijn, dat is belangrijk. "Waarom? Nou, als je puur biologisch kijkt, worden vrouwen steeds ouder, maar de vruchtbare leeftijd groeit helemaal niet mee. Wat dat betreft is er een gemis in onze evolutie, zou je kunnen zeggen."

Maar hoewel er technologisch gezien steeds meer mogelijk is, gebeurt het invriezen nog steeds op vrij kleine schaal, vervolgt Goddijn. "Wij doen bij Amsterdam UMC nu zo'n 125 cycli per jaar", zegt ze. "Maar dat is nog steeds veel minder dan het aantal IVF-procedures dat jaarlijks plaatsvindt."

De vrouwen die ervoor kiezen om hun eicellen in te vriezen, hebben vaak zelf al een actieve kinderwens. Goddijn: "Het zijn bijna allemaal alleenstaande vrouwen die op het moment zelf al kinderen willen, maar geen interesse in zwanger worden met behulp van een donor. Deze vrouwen willen liever kinderen in een meer traditionele gezinsvorm." Ze zijn daarom op zoek naar een manier om zichzelf meer tijd te geven om een goede partner te vinden.

En als je dan de knoop doorhakt en besluit je eicellen in te vriezen, wanneer is dan het goede moment? "De gemiddelde leeftijd is in de afgelopen jaren gezakt van 38 jaar naar 36", vertelt de hoogleraar. "Maar als je kijkt naar de kwaliteit van de eicellen, zou ik zeggen dat je deze procedure idealiter doet als je tussen de 30 en 35 jaar bent. Vanaf 38 jaar raden we het af." Want hoe ouder je bent, hoe meer eicellen je moet laten invriezen voor de meeste kans op succes. Goddijn: "Laat je jouw eicellen invriezen vóór je 35e, dan kun je gemiddeld 10 eicellen per punctie verkrijgen, en heb je over het algemeen tussen de 20 en 25 eicellen nodig voor één kind. Ben je 40 jaar als je de procedure begint, hebben we 40 eicellen nodig, terwijl we misschien maar 5 eicellen verkrijgen met een punctie. Dat heeft met de kwaliteit van de eicellen te maken, die is beter als je jonger bent."

De procedure

Als je ervoor kiest om je eicellen in te vriezen, lijkt de procedure in eerste instantie op die van IVF. "Je krijgt hormoonstimulatie zodat er meerdere eiblaasjes groeien en vervolgens wordt er een eicelpunctie gedaan", legt Goddijn uit. "De eicellen worden daarna ingevroren bij –196 graden celcius. Als je een paar jaar later de eicellen besluit te gebruiken, wordt de ICSI-methode toegepast, waarbij het zaad met een naald geïnjecteerd wordt in de eicel. Omdat ingevroren eicellen een harder schilletje hebben."

In Amsterdam geven Goddijn en haar collega's veel voorlichting aan vrouwen zoals Julia – en vaak merken ze dat die al goed voorbereid zijn wanneer ze bij het centrum komen. Ze zijn op de hoogte van de kosten, die voor veel mensen fors zijn – ook omdat de verzekering het niet dekt. "Wij begeleiden ze verder in het traject en gaan na in hoeverre er medische of niet-medische indicaties zijn om de procedure wel of niet te doen", vertelt Goddijn. "Maar de uiteindelijke beslissing moeten vrouwen zelf nemen, al kunnen wij wel helpen in het proces." Vaak kom je een heel eind door zelf de plussen en minnen op te schrijven, maar advies of een luisterend oor zijn zeker beschikbaar indien nodig.

*Julia wil graag anoniem blijven, haar echte naam is bekend bij de redactie.