Kijk uit voor de mindsetmaffia: 'Het is een verdienmodel'

Het beste uit jezelf halen. Je mooiste leven leiden. Een gelukkig, geslaagd en gezond leven. Een betekenisvol, rijk, succesvol, passievol leven. Vol verdieping, zingeving, zelfliefde en groei. Je business een boost geven of jezelf perfectioneren: de vele online coaches beloven je gouden bergen. En jij kunt het ook allemaal bereiken, mits je het (dure) cursusprogramma volgt én de juiste mindset hebt. Die mindset is key, daar draait het allemaal om. Met de juiste mindset bereik je alles waar jij naar verlangt. Nu we weer terug zijn van onze vakanties, is het weer tijd om aan onszelf te werken. Online coaches adverteren op dit moment flink, want veel cursussen starten deze maand weer. Maar werken die eigenlijk wel? Kun je echt alles manifesteren wat je wil? En als dat zo is, waarom is niet iedereen dan allang de beste versie van zichzelf? Tijd voor een kritische blik op de coachingbubbel. Waar komt deze hype van mindsetcoaches eigenlijk vandaan?

Eefje Verhagen is creative consultant en woont in Denver, Colorado in Amerika. Via Facebook-groepen voor zelfstandig ondernemers kwam ze terecht in wat zij de ‘coachingbubbel’ noemt. "Je zit als zelfstandig ondernemer in je eentje achter de laptop en kunt de hulp van anderen goed gebruiken. Je zoekt naar een cursus op jouw vakgebied. Van daaruit kom je al snel terecht in diverse challenges, (Facebook)-groepen en cursussen. Je wordt steeds verder de coachingbubbel in gezogen." Zelf deed ze daar ervaring mee op toen ze haar eigen communicatieadviesbureau en later ook een webwinkel startte. "Vanaf dat moment was ik een ondernemer zonder plan en zonder kennis van ondernemen. Wat ik wel had? Goede ideeën, een ‘aantrekkelijke’ pen en het vermogen om snel de juiste contacten te leggen." Maar wat extra lessen in ondernemerschap konden natuurlijk geen kwaad. 

Al snel had ze door dat veel online cursussen voor ondernemers hetzelfde zijn opgebouwd. "Ik zag bijvoorbeeld dat de e-mails van zulke programma’s allemaal hetzelfde zijn qua opbouw: lange lappen tekst vol korte, staccato zinnen, in een vast format gegoten. De cursussen zijn allemaal op hetzelfde idee gestoeld, en degenen die ze aanbieden hebben op hún beurt alles geleerd van een business coach hoger op de ladder. Ik beschouw de Amerikaanse Marie Forleo als de moeder der businesscoaches." Daar kwam zij zelf ook terecht, wat leidde tot 'De Stoute Schoenen Club', een programma voor vrouwelijke ondernemers. Dat ging zeker niet over 'miljoenen manifesteren', wel over elkaar ondersteunen en samenwerkingen aangaan. "Ik ben er vrij zeker van dat veel Nederlandse coaches bij Forleo in de leer zijn geweest en haar methode hebben overgenomen. Sommigen doen dat beter dan anderen."

Maaike Bruggeman is business trendwatcher. Ze onderzoekt en analyseert de grote trends en vertaalt ze naar strategie voor Amerikaanse en Europese bedrijven, van grote corporates tot kleinere start-ups, en adviseert. "De wereld van online coaching is een systeem gevormd door een groep Amerikaanse goeroes. Hun theorie: iedereen kan slagen. Als het je niet lukt, dan heb je er niet hard genoeg voor gewerkt. Er wordt weleens gezegd dat al deze coaches een piramidespel vormen, maar dat geloof ik niet. Er zijn zeker businesscoaches die met een affiliateprogramma werken, maar ik vind die verklaring te gemakkelijk. Het is meer dan een hype, het is inmiddels een verdienmodel op zichzelf geworden. Je hebt goede coaches met een stevige trackrecord, maar inmiddels ook heel veel volgelingen die hun theorie kopiëren en er hun eigen sausje over gieten. Het verschil in kwaliteit is erg groot."

Allebei leveren jullie kritiek op deze vorm van online businesscoaching en spreken jullie je ertegenuit op social media. Waarom?

Verhagen: "Omdat het systeem verrot is. Online coaches pretenderen een oplossing voor problemen te bieden, maar doen dat niet. Want je leert niet in een paar weken hoe je de juiste mindset hebt om miljonair te worden. Ze bieden een heleboel algemeenheden waar je geen zak aan hebt. Wat je nodig hebt als je iets wilt leren, is dat iemand je stap voor stap laat zien hoe dingen werken in jouw situatie, zodat je ze kunt herkennen en toepassen in jouw leven. Ik vind coaching fantastisch en ik denk dat veel mensen een coach kunnen gebruiken, maar wél een goede. De invloed van dit soort coaches reikt te ver. De maakbaarheid, het idee dat alles mogelijk is, dat jijzelf zo belangrijk bent dat dat overal gezegd en gezien mag worden, die gedachte vind ik eng. Coaches vergeten vaak wat voor invloed ze hebben op hun cursisten. Het sijpelt van een online wereld de echte wereld binnen, dat stoort me."

Ook Bruggeman heeft moeite met de maakbaarheidsgedachte: "We leven in een maakbare wereld waarin we niet stuk mogen zijn. Alles wat stuk is, moet gefixt worden. Het is nogal wat om te zeggen dat je je leven moet leiden door het te doen zoals iemand anders het doet. En als je dat niet doet, het vervolgens aan je mindset ligt. Bij succes speelt altijd een bepaald percentage toeval en geluk mee. Dan kun je nog zoveel manifesteren als je wilt, maar daarmee alleen ga je het niet redden. Wat ook vaak niet wordt gezegd door dit soort coaches, is dat succes nou eenmaal heel erg hard werken is. Ik ken vrouwen die zeggen: 'Het lukt me niet, terwijl ik zo hard heb gemanifesteerd.' Ja, heel leuk dat je een moodboard hebt gemaakt, maar je moet er vervolgens wél mee aan de slag."

Als dit soort online coaches volgens hetzelfde principe werken, hoe ziet dit principe er dan uit?

Verhagen: "Dit soort online coaches bieden een mal, een stappenplan om succesvol te worden. Als cursisten precies die cyclus voltooit die de coach heeft gevolgd om succesvol te worden, worden zij dat ook. Er is een kleine groep die daarin slaagt, omdat ze de stappen perfect doorlopen, precies in die mal van de coach passen. Of die genoeg tijd hebben om erin te investeren of het geluk hebben dat ze over net zoveel charisma beschikken als de succesvolle coach. Die passen perfect in het stappenplan. Maar er zijn veel meer mensen die helemaal niet aan die regels voldoen. Er wordt gezegd: als je het wil, kan iedereen het, maar dat is niet waar. Als je dat niet lukt, ga je aan jezelf twijfelen, wordt je onzeker. Terwijl je erin bent gestapt om zelfverzekerder te worden, om je bedrijf verder te helpen of je leven op de rails te krijgen."

Wat maakt dat deze online goeroes dan toch zo aantrekkelijk zijn?

Bruggeman: "Deze wereld is een vorm van escapisme, zowel voor de coach als de cursist. De inhoud van de cursussen is niet tastbaar of concreet. Je kunt wat dingen zeggen of roepen, je kunt vaag blijven, in een paar tips blijven hangen, zoals: je hebt een ochtendritueel nodig, je moet veel water drinken of yogaoefeningen doen, aan je mindset werken. Het ligt altijd aan jou: jij bent niet goed genoeg. Het ligt nooit aan de slechte coach of zijn slechte programma."

"Voor de cursist is het ook makkelijk. Zolang je bezig bent met je mindset of dingen manifesteren, hoe je niet écht met jezelf aan de slag. Hoef je niet echt hard te werken om je doelen te bereiken. Dat is wel zo veilig. Een echte marketeer inhuren voor je bedrijf, is bijvoorbeeld een stuk enger, want dan zul je moeten werken. De strategie van dit soort coaches is heel slim opgezet. Ze vragen ook bewust om testimonials tijdens het startproces, als iedereen enthousiast is en ervan overtuigd dat dit hun leven gaat veranderen. Dat is wat anderen ervan meekrijgen. De cursussen worden vervolgens en masse gevolgd, maar slechts 5 procent maakt ze daadwerkelijk af. Niemand wil toegeven dat-ie al eerder is afgehaakt. Daardoor blijft dit soort cursussen populair."

Wat zijn de gevaren van die coaches die zeggen dat je alles kunt bereiken, als je maar de juiste mindset hebt?

Bruggeman: "Natuurlijk zitten er altijd inspirerende elementen in zo’n programma en er zijn zeker mensen die dingen leren die ze kunnen toepassen in hun werk of dagelijks leven. Maar daaronder zit een kwetsbare laag cursisten die er eigenlijk helemaal niet geschikt voor is. Omdat die cursisten niet in die mal passen. Dat kan je zelfbeeld behoorlijk aantasten. Ook gaat er veel geld in om. Dit soort coaches zijn eigenlijk geen coaches, maar gewoon slimme marketeers. Goede coaches zijn persoonlijk betrokken bij hun cliënten. Dit soort online cursussen draait op de marketingwet ‘massa is kassa’. Deze coaches interesseren zich totaal niet voor hun cursisten."

Verhagen: "De coaches leren je succesvol te worden en nemen zichzelf daarbij als voorbeeld. Als cursist ga je je zelf vergelijken met iemand die 24/7 bezig is met succesvol worden. Maar de meeste cursisten zitten in een totaal andere situatie. De hebben kinderen, een zieke moeder om voor te zorgen of ze krijgen minder kansen. Het matcht nooit, maar je kunt je wel laten verleiden tot de conclusie dat het aan jou ligt als het voor jou niet blijkt te werken. Daardoor bestaat het gevaar dat je je lol in je werk verliest, dat je je zelfvertrouwen kwijtraakt. Er zijn zelfs cursisten die zichzelf compleet kwijtraken, die de realiteit uit het oog verliezen. Cursusleiders creëren bewust een zwartwit-beeld van de werkelijkheid, maar het leven is niet alles of niets."

Als je aan jezelf wilt werken, hoe vind je dan wél een goede (online) coach?

Bruggeman: "Bij een goede businesscoach gaat het veel meer over strategie. Die kijkt heel goed naar de reis die jij gaat maken: naar de punten punten waaraan je moet werken, manieren waarop jij jezelf kunt versterken, volgens welke patronen jij je gedraagt en hoe je dat kunt herkennen en verbeteren. Het is maatwerk, helemaal op jou afgestemd. Bij de coaches die gouden bergen beloven, zie je dat het draait om de coaches zelf. Zij gaan jou leren hoe zij succesvol zijn geworden. Daaraan kun je al zien of je met een oprechte coach te maken hebt, met iemand die jou gaat helpen bij jouw ontwikkeling, in plaats van andersom."

Verhagen: "Via je netwerk. Je vindt ze doordat ze niet beginnen met een betaalde cursus, systeem of programma. Goede coaches stellen jou vragen: hoe kan ik je verder helpen? Ze gaan uit van het punt waar jij nu bent en hoe je in elkaar steekt. Ze laten jou jezelf zijn en werken met wat er ís, niet met wat er zou moeten zijn. Ze proberen je niet in een mal te gieten."

Wat hopen jullie dat jullie volgers van jullie kritiek op dit soort praktijken meepikken?

Verhagen: "Aan de ene kant wil ik mensen bewust maken van wat er gaande is in die coachingbubbel. Ik wil dat mensen zien waarmee ze te maken hebben, zodat ze betere beslissingen nemen voordat ze tot koop overgaan. Dat ze bedenken of ze überhaupt wel zo’n cursus nodig hebben. Aan de andere kant wil ik de coachingwereld laten zien wat de invloed is van hun programma’s. Dat ze te maken hebben met mensen van vlees en bloed, met échte levens waar de coaching reële gevolgen voor heeft. Het is niet zo onschuldig als sommigen het doen lijken."

Bruggeman: "Ik hoop dat mensen kritischer gaan nadenken als ze advertenties van dit soort coaches voorbij zien komen: gaat dit me echt verder helpen, heb ik dit echt wel nodig? Er wordt bizar veel aangeboden en waar mijn grootste zorg ligt, is dat ondernemers het gevoel hebben dat ze iets moeten fixen wat kapot is. Maar gaat het je daadwerkelijk brengen waar je naartoe wilt, of moet je gewoon even ergens doorheen, door een bepaalde weerstand? Wat dat hoort ook gewoon bij het leven. Tegenslag en teleurstellingen horen erbij. Het kunnen incasseren van klappen, vertrouwen op je veerkracht, daar gaat het uiteindelijk om."

En nu? Wordt de bubbel doorgeprikt of blijven we voorlopig nog even flink manifesteren en mindsetten?

Bruggeman: "Ik zie een verschuiving, mensen worden kritischer ten opzichte van dit soort programma’s. Het is nu mainstream aan het worden, en veel mensen willen niet meer mainstream zijn. Dus zijn ze het over een tijdje wel weer zat. De nieuwe ontwikkeling hangt alweer in de lucht: authenticiteit. We willen bij een groep horen, maar ook onszelf zijn en daar bovenuit springen door authentiek te zijn. Anders zijn wordt de nieuwe hype. Leren om om authentiek te worden, dat is waarnaar we gaan verlangen."