Het zalig falen, met Femke Deckers

Het lijf van Femke Deckers (45) werkt niet altijd lekker mee, en door de jaren heen heeft de creatief ondernemer er behoorlijk wat mee te stellen gehad. Zo moest ze na haar geboorte al vrij snel geopereerd worden aan haar slokdarm, droeg ze van haar 4e tot haar 14e een korset vanwege een verkromming van haar ruggenwervel, ontdekte ze op 16-jarige leeftijd dat ze geen vagina heeft, waar ze op haar 22e aan werd geopereerd. En toen Femke 37 jaar was, moest ze besluiten of ze nog een keer aan haar rug wil worden geopereerd, met alle risico's van dien.

Maar falen? Zo wil ze het niet noemen, daarvoor heeft ze te veel respect voor haar eigen lijf. Bovendien leerde al die ellende haar een belangrijke les: het dwingt je om creatief te zijn. Een eigenschap die je helpt vooruit te komen als het leven even spaak loopt. Femke schreef er het boek Schroef jezelf los over. Sowieso maakt creativiteit je leven alleen maar leuker, weet Femke... en avontuurlijker. Bijvoorbeeld door jezelf bijna vijftig dates te gunnen om jezelf opnieuw uit te vinden.

Hoort falen per definitie bij creativiteit?

"Fouten maken hoort zeker bij creativiteit, het is juist een nuttig én noodzakelijk onderdeel ervan. Het helpt je om je ideeën verder te ontwikkelen, want het juiste antwoord vormt zich vaak onderweg. En juist door er soms volledig naast te zitten, voel je helderder wanneer het wél raak is.

Falen is voor mij meer het gevoel dat ik ergens niet aan heb kunnen voldoen. Ik vind dat vreselijk, maar ondanks die angst zoek ik toch steeds momenten waarop ik iets spannends kan ervaren. Waarbij ik buiten mijn comfortzone stap. Het is misschien geen falen, eerder proactief zoeken naar een leermoment, haha."

"Daten is voor mij een concreet voorbeeld, waarin ik deze gedachte vaker heb uitgedragen. Zeker na mijn operatie in 2013. Ik zat daarna maandenlang in een pittig revalidatieproces omdat ik weer moest leren lopen. Hoe ik daaruit zou komen, wist ik niet. Maar één ding was zeker: mijn leven kon niet doorgaan zoals ik het kende. Dat was deels gedwongen door de situatie, maar ook omdat ik het zelf wilde. Ik zag dit toch wel als een sleutelmoment om met mijn persoonlijkheid en gedrag aan de slag te gaan."

Waarom was daten daar het juiste experiment voor?

"Nou, ik deed het natuurlijk om liefde te vinden, maar ik dacht ook: als ik nou nieuwe en onbekende mannen tref, dan heb ik de kans om steeds een ander stukje van mezelf uit te proberen of te laten zien. De dingen die ik wil veranderen aan mijn gedrag kan ik dan nu gewoon uitproberen."

"Dus steeds als ik ging afspreken, deed ik het tegenovergestelde van wat ik normaal zou doen. Een snelle manier om mijn routine te doorbreken, want dates zijn vaak niet meer dan een korte ontmoeting. Dus dat is misschien wel de perfecte plek om uit je comfortzone te gaan. Zonder al te veel risico. Als ik mezelf meteen voor de leeuwen gooi, groei ik ook sneller. Fail fast, learn fast."

Het is vragen naar de bekende weg, maar is het makkelijker om jezelf opnieuw uit te vinden bij mensen die je niet kennen?

"Zeker, maar makkelijker is niet per se minder waardevol. Mensen die je al kennen, hebben vaak een verwachtingspatroon. Meestal lijkt dat op je eigen verwachtingspatroon, omdat je samen al jaren een bepaalde dynamiek hebt. Het is spannend om daar uit te stappen, ook in relaties... of potentiële relaties. Tegengas geven, nee zeggen tegen een glas wijn, stoppen met altijd maar die afwas doen, terwijl de ander dat wel verwacht. Als al die gewoontes of de rolverdeling zo ingesleten is, is het spannend om het ineens heel anders te doen. Dat kan frictie opleveren. In liefdesrelaties, maar net zo goed in vriendschappen."

Toen je werd geopereerd, was je 37, was je ook al vrijgezel?

"Ja, al anderhalf jaar volgens mij. Ik woonde alleen in Amsterdam en datete wel al, maar er kwam steeds niets uit voor de lange termijn. Toen ik weer thuis was na de interne revalidatie lag ik een avond op de bank en dacht ik heel bewust: nu ga ik het anders doen."

Dat moment op de bank, was dat echt meteen zo helder en resoluut?

"Ja, het was heel specifiek. Ik kon net weer genoeg zelf om mijn leven op te pakken, maar was me tegelijkertijd enorm bewust van het feit dat de operatie levensveranderend was geweest. Ik kon lopen, maar no way de hele dag staan of werken. Terwijl ik op die bank lag, had ik vreselijk veel pijn. En toch voelde ik me heel sterk op dat moment, ik denk omdat ik al zoveel voorwerk had gedaan. Naar de operatie toe moest ik al durven loslaten, beseffen dat het een groot moment zou worden in mijn leven. Er waren zoveel risico's aan verbonden; ik was bang voor verlamde benen of dat mijn rug nog schever zou worden. Ik heb dat allemaal zo ontzettend doorvoeld."

"Toen ik na de operatie de diagnose incomplete dwarslaesie kreeg en niet wist of ik weer zou kunnen lopen, had ik eigenlijk al afscheid genomen van mijn leven en mijn lijf zoals ik het kende, in zekere zin van alles wat ik was. Na een paar maanden revalideren en opnieuw leren lopen, lag de rouw al achter me. Daarom kon ik het nu anders doen."

Tinder, here I come. Kan je je de eerste date na je operatie nog herinneren?

"Ja, dat weet ik nog heel goed. Ik had Tinder gedownload en op 5 mei had ik mijn eerste date, op bevrijdingsdag. We hadden afgesproken op de Dam, die helemaal volliep met mensen die gingen vieren. Toen ik eenmaal zat, wist ik al vrij snel: dit gaat hem niet worden. Maar dat maakte niet uit, want voor mij was het ook een persoonlijke bevrijdingsdag. Ik voelde eindelijk: ik loop weer, ik spreek met iemand af, ik heb plezier... ik leef."

"Ik ben die date ook best wel open geweest over waar ik in zat, dat ik best veel shit had meegemaakt. Maar hoewel ik daarvoor misschien had gedacht: niet zo zeiken, dat is niet aantrekkelijk of leuk, merkte ik nu juist dat je met die eerlijkheid juist iets fijns uitstraalt. Mensen reageren daar over het algemeen juist goed op. Het voelde zo fijn om dit allemaal bij mezelf te voelen. Dat die speelsheid er weer kon zijn. Er is niets gebeurd met die date, maar dit was voor mij een hele belangrijke dag."

Die eerlijkheid over je situatie was nieuw terrein, welke dingen ben je nog meer gaan uitproberen tijdens dit date-experiment?

"Van alles. Niet allemaal tegelijk overigens, maar gewoon steeds waar ik op dat moment behoefte aan had of wat goed voelde. Van banale dingen als geen alcohol drinken tijdens een date, of minder. Niet tot het gaatje gaan en in de lampen hangen. Niet per se zoenen of seksen na een eerste date. Dat was daarvoor ook niet altijd het geval, maar dan kon het nog weleens gebeuren."

"Tijdens het daten probeerde ik ook minder te praten over het leven dat achter me lag. Over alle reizen die ik had gemaakt of mijn werk. Ik heb altijd veel gespreksstof en kan met iedereen makkelijk een praatje aanknopen. Nu besloot ik dat af en toe voor me te houden, ook weleens stiltes laten vallen. Mijn ego wat minder te laten spreken. In essentie was het vooral handelen naar waar ik als mens op dat moment behoefte aan had. Voor mijn operatie was ik altijd beschikbaar, interessant en aardig, dat paste bij het plaatje wat ik van Femke had gecreëerd. Maar die eigenschappen voelden nu minder van mij."

Het moest een snelkookpan worden om te falen, maar klinkt eigenlijk heel autonoom en geslaagd. Heb je gefaald tijdens het daten?

"Zeker! In het afspreken überhaupt. Soms was ik daar te makkelijk in, dan had ik beter naar m'n intuïtie moeten luisteren. Ik ben enorm nieuwsgierig, dus mijn neiging is dan vaak: ga maar, probeer het maar gewoon. Maar dan ontmoet je ook weleens mannen die helemaal geen prettige mensen zijn, alleen omdat ik zo nodig een experiment wil doen."

"Toch zie ik het achteraf niet als falen, want ik heb hierdoor ontdekt dat mijn intuïtie klopt. Dat ik heel goed weet en voel wat ik wel en niet wil. In dat opzicht was het date-experiment ook een manier om te ontdekken wat ik niet zocht."

Hoe lang heb je dit serial daten volgehouden?

"Anderhalf jaar. En ik heb in die tijd zo'n 48 dates gehad. Daarna begon het z'n kracht te verliezen, en misschien was het ook te veel. Terwijl ik in al die dates aan het leren was mijn eigen grenzen te bewaken, zocht ik in het grotere geheel wel weer het randje op. Ik had mezelf volledig moe-gedatete. Toen ik had besloten te stoppen, sprak ik met mezelf af dat ik om 00.00 uur 's nachts Tinder moest verwijderen. Vlak daarvoor zat ik nog te swipen en had ik een match met iemand, als hij op tijd zou reageren, mocht ik hem meenemen van mezelf.

Met die match had ik meteen een leuk gesprek en nummers uitgewisseld, dus ik heb braaf de app verwijderd, maar had nog wel een date met hem. Vanaf die dag zijn we vier jaar samen geweest."

Wat was het aan hem of die date dat hij wel bleef plakken? Misschien toch dat je al had besloten om niet meer verder te zoeken?

"Nee, want toen ik hem op Tinder zag, voelde ik al: dit is iemand waar ik mijn best voor wil doen. In positieve zin. Daarna hadden meteen ook een leuk gesprek, ontspannen en gezellig. Hij was iemand die geschikt was voor een relatie, daar voelde ik geen twijfel over."

"Tijdens onze eerste date had ik qua lijf juist een hele slechte avond, maar ik heb mezelf er toch heen gesleept. Dit is nou eenmaal wat het is, dat moet hij dan ook maar weten. Zoals mijn intuïtie aanvoelde als iemand het niet was, voelde ik nu heel sterk dat ik bij deze persoon mezelf kon zijn."

Inmiddels zijn we weer een paar jaar verder, als je iets moet aanwijzen dat je ervan hebt geleerd, wat is dat dan?

"Ik heb er toch een beetje gemengde gevoelens aan overgehouden, omdat ik me juist in een kwetsbare en moeilijke fase enorm heb blootgesteld aan allerlei mensen, en mezelf behoorlijk heb uitgeput in het proces. Maar op dat moment wilde ik niet anders. Daten en de liefde ontdekken staan voor mij ook symbool voor de speelsheid in het leven. Dat vind ik een fijne kant aan het leven, maar ook in mezelf. Die wilde ik opnieuw ontdekken en uitplooien.

Door het herhaalde daten was ik nieuwe eigenschappen in mezelf aan versterken. Daar zat misschien nog de meeste groei, dat ik eindelijk loskwam van oude denkbeelden over mezelf."

Dat je je ego los kon laten in het opzicht van wat je had bereikt, en meer van je kwetsbare kant durfde te laten zien?

"Ja, en wat ik bijna vergeet te vertellen, is dat het daten ook een hele goede manier was om mijn nieuwe lichaam te verkennen... en lief te hebben. Tijdens de operatie was mijn rug in een andere positie gezet, ik was stijver geworden en voelde bepaalde aanrakingen niet meer zo goed. Daardoor was ik onzeker geworden over mijn lijf. Wat vinden mannen hiervan? En wat vind ik er zelf van? In hoeverre kan ik nog genieten van aanrakingen? Het klinkt misschien gek, maar vreemde handen hielpen mij om mijn eigen gevoelens en gedachten te vormen."

"De brug tussen wat mijn hoofd wil en wat mijn lijf kan, blijft wankel. Dat is iedere dag weer een uitdaging. Ik weet van tevoren niet hoe ik op zal staan, hoeveel energie ik zal voelen en wat mijn lijf die dag kan. Een verkeerde beweging en ik lig plat op de bank. Maar ik heb wel opnieuw geleerd om van dit lichaam te houden. Ik heb mijn lijf een meer centrale rol toegewezen, daar hoort genoeg slapen, minder alcohol en meer yoga bij. Maar ook de liefde delen met iemand anders. Iemand anders laten houden van je lijf."

Hoe eng is het om met iemand naar bed te gaan als je lijf anders voelt?

"Doodeng. Maar het kan ook heel bevrijdend zijn, als het lukt om de schaamte een beetje te omarmen. Schaamte ontstaat als wie je bent niet matcht met wie je van jezelf zou moeten zijn. Als ik nou loslaat wat mijn lichaam zou moeten kunnen, wat ik zou moeten willen en wie ik moet zijn, wat liggen er dan voor mogelijkheden voor me? Wat kan ik dan proberen? Daar zit ook de creativiteit.

Voor mij is daten altijd beladen geweest en lag schaamte altijd op de loer. Toen ik 16 was, werd ontdekt dat ik zonder vagina was geboren. Van de buitenkant is er niets te zien, maar aan de binnenkant is de doorgang niet goed aangelegd. Voor mij kwam seksualiteit daardoor al vroeg in een ander daglicht te staan."

"Op mijn 22e heb ik een operatie gehad waarbij kunstmatig een vagina is gecreëerd, en dat is gelukkig heel goed gegaan. Maar de nasleep was lang en had psychisch best wat sporen achtergelaten. Van mijn 16e tot mijn 23e had ik veel gemist op seksueel gebied. Dat heb ik tijdens een tweede pubertijd in Amsterdam wel ingehaald, maar bepaalde onzekerheden zijn heel lang heel hardnekkig geweest. Ben ik wel aantrekkelijk? Welke man wil mij nou? Daten is ook een manier geweest om te testen hoeveel mannen mij wilden."

Ben je daar inmiddels zekerder over?

"Ja, met mijn leven en mijn lijf is het niet zo gek dat je je afvraagt of je ooit iemand tegen zal komen. Maar terugkijkend heb ik echt veel leuke relaties gehad en ook genoeg leuke flings die minder serieus waren. Ik heb geen concessies gedaan op dat gebied. Nu heb ik ook veel meer vertrouwen dat het allemaal wel goedkomt. Na die laatste relatie ben ik weer een tijdje single geweest, en tijdens corona heb ik Tinder weer gedownload. Ik heb er in totaal zes dagen op gezeten en drie dates gehad, bij de derde was het al raak. Ik ontmoette een man met wie ik gelijk een diepere connectie voelde en met wie ik oud hoop te worden.

Al die date-ervaringen zijn wat dat betreft goed van pas gekomen. Want ik weet heel goed wat ik wil en wat bij me past. Ik ben als een soort trechter te werk gegaan op die app, convergerend van breed naar smal: van 'dit zou allemaal bij mij kúnnen passen' naar 'dit is wie ik wíl aantrekken in het leven'. Dus, eigenlijk net als met creativiteit. Juist door al die falende dates, juist door er soms volledig naast te zitten, voelde ik het veel helderder toen het wel raak was."