3 x leespret voor leading ladies (en feministen in spe)

1. Hé, lekker ding. 365 dagen vrouw - Naeeda Aurangzeb

In de speeltuin. Op de redactie. In de boekwinkel. Thuis. Op een debatavond. In de moskee. Bij de kapper. Werkelijk overal ligt seksisme ligt op de loer. Na de publicatie van 365 dagen Nederlander met voor iedere dag van het jaar een tamelijk confronterend voorbeeld van racisme, trok schrijver Naeeda Aurangzeb in een rechte lijn door naar haar volgende boek, met wederom 365 korte gespreksfragmenten. Dit keer wordt door de veelheid aan voorbeelden nog maar eens pijnlijk duidelijk hoe vastgeroest ideeën over vrouwen zijn en hoe vaak seksisme eigenlijk voorkomt. 

Dat gaat van kleine, alledaagse opmerkingen (vooral die in de trant van 'Je moet er niet zo'n ding van maken' of 'Niet alles is MeToo' zijn bijzonder irritant en hardnekkig) en het relatief onschuldige mansplaining tot aan ernstige zaken als intimidatie, aanranding en geweld. Seksisme blijkt trouwens echt niet alleen een mannending, ook vrouwen maken zich er regelmatig schuldig aan, inclusief de auteur zelf. Hé lekker ding. 365 dagen vrouw maakt maar eens te meer duidelijk dat waakzaamheid geboden is en vooral dat we nog een lange weg hebben te gaan. 

*Naeeda Aurangzeb was eerder te gast bij VPRO-programma Brommer op zee.

2. Het bal der gekken - Victoria Mas

Als je als vrouw in de 19e eeuw zelfstandig en geopinieerd was, werd je dat niet in dank afgenomen. Sterker, je zou zomaar eens kunnen worden weggestopt in een 'gekkenhuis'. Op dat (historisch juiste) feit baseert Victoria Mas haar roman Het bal der gekken. Het boek werd al eerder gepubliceerd en won een aantal literaire prijzen, maar staat nu weer in de belangstelling omdat de verfilming vorige maand op Amazon Prime verscheen. 

Het verhaal speelt zich af in Parijs, in 1885. Geneviève is hoofdzuster in de beruchte inrichting La Salpêtrière, waar dokter Jean-Martin Charcot voor publiek experimenten uitvoert met zijn zogenaamd geesteszieke vrouwelijke clientèle. Eén keer per jaar verzamelt de beau monde van Parijs zich voor een bal in het tehuis, waar ook de patiënten zich voor mogen opdoffen. Een beetje aapjes kijken dus, maar de vrouwen verheugen zich op de zeer welkome afleiding van hun geïnstitutionaliseerde leven. Voor een deel gaat het ook helemaal niet om vrouwen die geestesziek zijn, maar die gewoon 'lastig' gevonden worden. De 19-jarige Eugenie komt er terecht nadat ze aan haar grootmoeder opbiecht dat ze met de doden kan communiceren - maar eerder blijkt al dat haar conservatieve vader het helemaal niet erg vindt om op deze manier zijn vrijgevochten dochter aan banden te leggen.

Het lot van Geneviève raakt verstrengeld met dat van Eugenie door haar gave, en dat drijft het plot van deze vrij korte roman. Maar veel meer nog gaat het over de zusterschap en ironisch genoeg ook de vrijheid die de vrouwen vinden binnen de muren van de instelling. Lekker leesvoer als je van historische romans houdt en er even bij stil wil staan dat er op feministisch vlak misschien nog een wereld te winnen valt, maar dat we ook al van ver komen.

3. De IT girl - Chantal Schinkels

Onlangs was er nog een draadje op Reddit met de vraag: vrouwen die hun werk in tech vaarwel hebben gezegd, op welk moment stopte je en waarom? De antwoorden waren veelzeggend. Een voorbeeld:

Dat is ook de ervaring van Chantal Schinkels, zelf al jarenlang aan het werk in een tech-omgeving. Vrouwen vertrekken omdat ze zich simpelweg niet thuis kunnen voelen in een wereld waar ze voortdurend als buitenbeentje dan wel koffiejuf worden weggezet. En dat terwijl het zo ontzettend belangrijk is dat (informatie) technologie een inclusieve benadering kent, omdat die letterlijk onze (digitale) wereld vormgeeft: mannen bedenken en ontwerpen vaak producten voor mensen die op hen zelf lijken en vrouwen (en bijvoorbeeld ook vaak mensen van kleur of met een lichamelijke beperking) delven het onderspit.

Vrouwen moeten dus juist terecht zien te komen in de development teams en aan de scrum tafels, bepleit Schinkels. In het eerste deel van haar boek De IT girl legt ze nog maar even haarfijn uit wat het probleem precies is en wat er beter kan, maar in het tweede deel draait het vooral om praktische oplossingen: hoe overleef je een door mannen gedomineerde werkvloer, zoals de ondertitel ook luidt. Die tips zijn overigens ook best nuttig voor wie niet in tech werkt, maar in een andere omgeving waar de man/vrouw-balans nog ernstig eenzijdig uitslaat. De types mannen die ze bijvoorbeeld zo fijntjes beschrijft, als de Delegheer en De Aanrechtprofeet, kom je helaas ook op veel andere plekken tegen. 

In het derde en laatste deel, 'Breek het systeem' genaamd, gaat het meer over maatschappelijke verandering: wat kunnen wij allemaal, en mannen in het bijzonder, doen om een baan in de techwereld aantrekkelijk te maken voor iedereen met talent? De IT girl is een overzichtelijk boek, dat vooral ook heel leuk is door de keur aan citaten die Schinkels erin heeft verwerkt, van anonieme ervaringsdeskundigen tot vrouwelijke techgiganten tot politici.