De wereld verbeteren? Netwerk 2100 begint in de bestuurskamer

Als afgelopen klimaatconferentie ons één ding leerde, is het dat de wereld steeds minder tijd heeft om de gevolgen van klimaatverandering te beperken, de biodiversiteit te bewaken en een brede welvaart voor iedereen veilig te stellen. En hoewel 2100 misschien nog veilig ver weg klinkt voor sommigen, lijkt de toekomst van onze aarde met de dag onzekerder. De besluiten die we vandaag nemen zijn belangrijk en hebben invloed op hoe het leven van mensen eruitziet in de toekomst. Als het aan Netwerk 2100 ligt, wordt het hoog tijd voor meer jonge mensen op invloedrijke posities. Daarom stelde de organisatie een manifest op, en werken ze samen met 21 gevestigde bestuurders én 21 aanstormende bestuurders. 

2 miljard mensen

Een van de initiatiefnemers achter 2100 is voormalig VN-jongerenvertegenwoordiger Hajar Yagkoubi (22). "2 miljard van de huidige wereldbevolking leeft nog in 2100, en al die mensen moeten dus ook leven met de wereld zoals de huidige leiders hem achterlaten. Toen ik dát hoorde, wist ik: de toekomst is dichterbij dan we denken." Daarom besloot ze samen met onder andere Werner Schouten, Michel Scholte en Aoife Fleming op zoek te gaan naar een manier om de bestuurscultuur in Nederland diverser en jonger te maken.

"Als je nu naar de top 100 bedrijven kijkt in Nederland, zie je toch vooral een old boys network", vervolgt Yagkoubi. "Oneerbiedig gezegd: veel oude witte mannen. En hoewel deze mensen veel ervaring hebben, besturen ze vaak op een traditionele manier." Gefocust op cijfers en gemotiveerd door winst, dus vooral gericht op kwartaalcijfers in plaats van op de lange termijn. "Maar mijn generatie kan het zich niet veroorloven om te wachten tot we 50 zijn voor we op bestuurlijke posities komen, want er liggen te grote en belangrijke opgaven op ons bord – en het tempo moet omhoog."

Een brede welvaart voor iedereen is het streven, bijvoorbeeld door bonussen uit te keren op basis van impact in plaats van financiële resultaten of het invoeren van een maatschappelijke jaarrekening, en door jongere mensen ook die bestuurskamers in te krijgen. "Veel gevestigde bestuurders staan wel open voor verandering, maar weten niet hoe", zegt Yagkoubi. "Wij hebben daarom de krachten gebundeld met 21 bestuurders die ook vooruit willen, die openstaan voor hervorming en voor nieuwe ideeën."

Meer diversiteit aan de top

Een van die gevestigde bestuurders is Jolande Sap (58), bestuurder van onder andere de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) en SAAT Triodos en commissaris bij KPN, KPMG en Renewi. Genoeg bestuurlijke ervaring dus, maar Sap heeft ook een grote ambitie om sociale impact te maken. "Ik vond het meteen ontzettend belangrijk om mee te doen", vertelt Sap over haar keuze. "Want de jongere generatie zit bomvol ideeën en ambitie, maar ze moeten wel een stem krijgen." Alleen als besturen diverser worden, wordt de kwaliteit van onze besluitvorming beter.

"Soms lijkt het alsof we de uitdagingen van vandaag en de problemen van morgen proberen op te lossen met een mindset uit het verleden, met inzichten die decennia geleden zijn opgedaan en golden, maar die we anno 2022 moeten durven bevragen", legt Sap uit. Daarvoor heb je ook kritische stemmen nodig, én diversiteit, vervolgt ze. "Dat er meer vrouwen nodig zijn in besturen, daar zijn we inmiddels allemaal van overtuigd. Maar als het om culturele diversiteit gaat, wordt het al wat moeilijker… en vooral op het gebied van leeftijd zie je nog heel weinig diversiteit."

Er zit wel degelijk veel kennis en ervaring bij de oudere generatie bestuurders, ziet Julia van Boven (30), sustainability consultant bij ABN AMRO. Die ervaring hoeft innovatie ook niet in de weg te staan, denkt ze. Maar bestuurders zouden wel meer kunnen doen met de kennis van jongeren: "Nu wordt de input van jongeren vaak alleen gezien als inspiratie, maar dat is niet genoeg."

Sap sluit zich hierbij aan: "Met ervaringskennis alleen kom je er niet, je hebt frisse input nodig." Als ervaren bestuurder heeft Sap de afgelopen tien jaar een behoorlijke kentering gezien. "De samenleving vraagt bedrijven steeds vaker om rekenschap te geven van hun maatschappelijke impact, rol en verantwoordelijkheid. Dus waar acht jaar geleden nog in bestuurskamers werd gezegd dat maatschappelijke vraagstukken weliswaar belangrijk waren, werd er ook altijd gewaarschuwd dat je als bedrijf je oren niet te veel naar de maatschappij moest laten hangen. Nu is iedereen zich bewust van de publieke verantwoordelijkheid."

Van de keukentafel naar de boardroom

Dat laat zien dat thema's zoals biodiversiteit, kansengelijkheid en de klimaatcrisis als veel urgenter worden ervaren. Dat komt niet alleen vanuit maatschappelijke discussies, nieuws en media, maar ook door gesprekken aan de keukentafel, denkt Sap. "Bestuurders van banken en grote corporates krijgen ook vragen van hun eigen kinderen en kleinkinderen. Bij mij thuis hebben we het aan de keukentafel ook over klimaatverandering."

Maar ook als je je bewust bent van alle wereldproblematiek – en zelfs als je ideeën hebt over mogelijke oplossingen – kun je je behoorlijk machteloos voelen. Volgens Van Boven zijn er nog veel jongeren die hun stem niet laten horen, terwijl zij juist een waardevol perspectief toevoegen. "Er moet meer ruimte worden gemaakt voor deze generatie, ook zodat zij zelf ervaren dat ze een belangrijke rol spelen." Dit heeft ze zelf ook ervaren bij het netwerk: "In mijn werk hou ik me al bezig met ethische vraagstukken en duurzaamheid, maar ik merk dat het contact met de 2100-initiatiefnemers me echt uitdaagt. 'Julia, denk groter', zeggen ze vaak. Of: 'Hou jezelf niet te klein'. Dat heeft me nog meer wakker geschud, ook om in te zien dat ik juist de positie waarin ik nu zit maximaal kan benutten, ook al is het geen raad van commissarissen."

Droom groot, begin klein

Het doel van Netwerk 2100 is om in alle bestuurskamers minimaal één iemand terug te zien die het jaar 2100 zal meemaken, zegt initiatiefnemer Yagkoubi. "We willen laten zien dat de nieuwe generatie er een is die veel in haar mars heeft, en dat het loont om met elkaar om de tafel te gaan. Hoe gaan we innoveren en verduurzamen? En hoe zorgen we ervoor dat het sneller gebeurt? Wij brengen de gevestigde bestuurders in contact met een nieuwe generatie die barst van de frisse ideeën over duurzaamheid, sociale impact en diversiteit." Zonder georganiseerde meet-ups, zoals die van 2100, waren deze mensen elkaar misschien minder snel tegengekomen. 

Doordat Van Boven zich nu nog bewuster is van haar positie en van haar stem, beseft ze ook dat ze zich nog meer kan uitspreken binnen haar eigen werkomgeving. Dat kan vanuit verschillende posities, zegt ze. "Ik hoef echt niet volgend jaar in de raad van bestuur te zitten, maar 2100 moedigt mij aan om proactief met bestuurders bij ABN AMRO in gesprek te gaan over concrete stappen naar duurzame verandering."

Verandering heeft soms tijd nodig, zegt Sap. "En wat onze wereld nodig heeft, is zó groot dat je er bijna moedeloos van wordt. Maar je moet ook weten: de oplossing begint vaak klein. Een grote droom kan klein beginnen, dus laat je niet ontmoedigen. Durf tegen de stroom in te zwemmen, of dat nou in een bestuurskamer is, tijdens een vergadering met collega's of aan de keukentafel."