Het zalig falen, met Milou Deelen

Op 8 maart 2017 deelt journalist, schrijver en feminist Milou Deelen (26) een video over slut-shaming. Om een maatschappelijk thema aan te kaarten, maar ook om haar eigen verhaal te delen. Want nadat ze naar Groningen verhuist om te studeren, merkt ze bij studentencorps Vindicat al snel dat er nog steeds een dubbele standaard bestaat als het om seks gaat. Mannelijke studenten worden aangemoedigd om zoveel mogelijk chicks te regelen en erop los te neuken, terwijl vrouwen dan direct slet of hoer worden uitgemaakt. Ook door andere vrouwen.

Met de stempel 'laagste meisje van het jaar' werd Milou ongevraagd het middelpunt van deze seksistische cultuur. Ze besloot het onderwerp aan te kaarten, en de boodschap 'mijn seksualiteit is van mij' verkondigt ze nog steeds. De afgelopen vijf jaar is Milou een belangrijke stem geworden in het debat over feminisme en seksuele gelijkheid. En in haar nieuwe boek Hoe doen we het? maakt ze samen met veertien vrouwen de balans op: hoe is het gesteld met onze seksuele vrijheid en gelijkwaardigheid?

De eerste bladzijden van je boek lezen als een aanklacht tegen de dubbele standaard rondom seksualiteit. Heb je dat ook zo op willen schrijven?

"Dat is geen bewuste keuze, maar het is wel de waarheid – en daar hoeven we niet omheen te draaien. Wat ik heb meegemaakt in Groningen is een duidelijk voorbeeld; hoe er daar over en tégen mij werd gesproken, dat voelde zo oneerlijk. En als ik zei dat het seksistisch was om mij een slet te noemen, werd er gewoon gezegd dat ik er niet zo zwaar aan moest tillen. 'Kom op Milou, het is maar een grapje' en dan werd ik weer stil, want ik wilde ook niet die 'humorloze vrouw' zijn. In onze maatschappij ben je dan een vrouw in haar lelijkste vorm."

"Dat 'het is maar een grapje-frame' is niet meer dan een slap excuus, weet ik nu. Het enige excuus om weg te komen met seksisme. Niemand durft te zeggen: ik noemde je een slet omdat ik je een slet vind."

Ben je ooit aan jezelf gaan twijfelen door de opmerkingen van andere mensen? Dat je die mening overnam?

"Vaak genoeg. Door wat gebeurde in Groningen en de video die ik erover heb gemaakt, ben ik ook wel mensen kwijtgeraakt. Daar heb ik nooit lichtzinnig over gedacht. Tegelijkertijd kreeg ik zoveel reacties op de video dat ik heel snel besefte ik dat ik onmogelijk de enige kon zijn die zoiets meemaakte. Daardoor wist ik ook: ik ben niet gek. Ik stel me niet aan."

"Mijn vriendinnen uit Amsterdam zaten huilend van trots achter hun computer toen de video online kwam. En ook van mensen uit Groningen zelf kreeg ik wel reacties, maar daar was niemand die mij openlijk wilde supporten. Veel mensen vonden dat ik wel een punt had, alleen waren ze het er niet mee eens dat ik Vindicat bij naam had genoemd. Maar ik had het dáár meegemaakt, dus waarom niet? Dat is zo zonde van die traditionele studentenverenigingen, waarom kan je niet lid zijn én kritisch op de cultuur binnen zo’n vereniging? Daar kan je met elkaar alleen maar beter van worden."

Na de video ben je verhuisd naar Amsterdam. Voelde dat als de enige optie?

"In eerste instantie wilde ik mijn leven en studie gewoon weer oppakken, maar er was te veel gebeurd, dus dat ging niet meer lukken. Toen voelde het wel alsof mijn toekomstperspectief ook weg was."

Terwijl anderen misschien zouden zeggen: je bent eerlijk geweest, je hebt je uit durven spreken én weet waar je je hard voor wil maken. Dat is ook heel krachtig.

"Ja, en is het ook allemaal goed gekomen. Maar op dat moment dacht ik natuurlijk: wat ga ik van mijn leven maken zonder die studie?"

Voelde dat als falen?

"Nu niet meer, maar op dat moment was ik wel in een soort shocktoestand over alles wat er was gebeurd. Een paar maanden daarna heb ik me opnieuw uitgesproken over seksisme, want toen ik bij een café in Amsterdam aan het werk was, maakte een bezoeker daar een foto van onder mijn rokje. Ik was zó boos en aangedaan dat ik deze keer besloot een open brief te schrijven die in Het Parool verscheen. Voor de tweede keer in korte tijd kreeg ik weer heel veel media-aandacht omdat ik me uitsprak over een thema dat linkt aan feminisme."

"Inmiddels schrijf ik al vijf jaar over deze onderwerpen en dan is het verleidelijk om te denken: wat een succesverhaal. 'Zie je, het is allemaal met een reden gebeurd', maar dat is te makkelijk. Een geromantiseerd plaatje van iemand die werd uitgekotst en daar haar kracht van heeft gemaakt. En dat vertrouwen had ik in 2017 echt nog niet.

Dat perspectief kwam pas weer toen ik een bericht kreeg of ik voor Vice wilde schrijven. Vanaf dat moment ben ik me veel meer gaan verdiepen in feminisme en ontdekte ik dat schrijven een manier is om je uit te spreken over wat je belangrijk vindt. Dus hoewel de switch meer of minder toevallig was, past het heel goed bij me."

Ben je zelf anders gaan denken over seksisme, feminisme, slut-shaming in de afgelopen jaren? 

"Ik heb altijd wel gevoeld dat er een dubbele standaard was, maar vroeger had ik nog niet echt de woorden om het daarover te hebben. En eerlijk is eerlijk: toen ik jonger was – en het nog niet zo duidelijk had meegemaakt zelf – maakte ik me zelf ook schuldig aan slut-shaming. Op de middelbare school deden mijn vriendinnen en ik dat ook bij elkaar, over wie met wie zoende of seks had. Heel stom natuurlijk, maar het is aangeleerd gedrag dat je ook weer kunt afleren."

Wat heb je geleerd van het schrijven van je boek?

"Wat ik in heel veel gesprekken hoorde, is dat we te weinig leren over grenzen. En als we al onze grenzen aangeven, wordt er lang niet altijd naar geluisterd. Laat staan dat er actief naar wordt gevraagd. Saskia Noort vertelde bijvoorbeeld dat ze weleens seks had met iemand omdat het gedoe van 'nee' zeggen soms bijna vervelender is. Dan maar even met iemand naar bed. Mijn moeder noemt dat 'seks voor de beleefdheid'."

"Natuurlijk kan je af en toe zin maken, maar dan moet er wel ruimte zijn om geprikkeld te worden. Want als je geen zin hebt, zou je partner het ook niet moeten willen. Laten we het ook over de leuke kanten van seks hebben, want die zijn er net zo goed natuurlijk. Dat is misschien wel de belangrijkste les: we moeten leren wat en wanneer we wél willen. Als je dat weet, weet je ook beter wat je niet wil."

Ben je daar zelf goed in?

"Ik heb best vaak seks gehad waarvan ik later dacht: wilde ik dat nou echt? Ik probeer dat niet als mijn persoonlijke falen te zien, maar ik heb het mezelf wel vaak kwalijk genomen. Het laat zien dat consent voor veel mensen complex is.

Toen ik 19 was, heb ik een paar maanden in New York gewoond en iets vervelends meegemaakt. Ik ging wat drinken met een man die wat ouder was, bij hem thuis. Voor mij was het puur vriendschappelijk, maar op een gegeven moment ging hij zich enorm aan mij opdringen. Er was geen sprake van twijfel aan mijn kant, want ik wilde gewoon geen seks met hem en heb dat gezegd. Volgens mij heb ik zelfs geschreeuwd. Uiteindelijk stopte hij gelukkig en hoewel ik weg wilde, wist ik niet meer hoe ik 's nachts thuis moest komen. Toen heb ik op een luchtbed in een andere kamer van zijn huis geslapen. Dat laatste durfde ik tegen niemand te zeggen, want ik was er toch zelf naar toe gegaan, en had ik hem niet de verkeerde indruk gegeven? Waarom was ik überhaupt ergens naartoe gegaan als ik niet wist hoe ik thuis moest komen?"

"De volgende dag baalde ik enorm van mezelf, maar dat werd nog erger toen de man in kwestie een berichtje stuurde via Facebook: hey, sorry voor gisteren, ik had Viagra geslikt en daardoor veel behoefte. Mijn reactie? 'Geen zorgen, kan gebeuren'. Waarom zo aardig? Waarom moest ik zo nodig empathie opbrengen voor het feit dat hij me bijna had aangerand?"

Baalde je omdat je nu eigenlijk het signaal gaf: dit is niet erg en kan je gerust vaker doen?

"Precies, ik vond mezelf echt een slapjanus op dat moment, en ik hoop dat ik nu anders zou reageren. Maar in het moment voor jezelf opkomen blijft lastig, dat ervaar ik ook met straatintimidatie. Elke keer neem ik me voor: de volgende keer als iemand iets vervelends zegt of roept, zeg ik er wat van. Vervolgens gebeurt het en zeg ik niets. Dan word ik toch weer verrast."

"In mijn boek beschrijf ik ook een aantal grensoverschrijdende ervaringen waarna er tegen mij werd gezegd: maar jij bent toch een sterke vrouw? Hoe kan jou dat overkomen? En die vraag heb ik mezelf de afgelopen vijf jaar ook weleens gesteld. Ik ben toch feminist? Hoezo kom ik niet voor mezelf op?"

Omdat het niet een knop is die je even omzet.

"Nee, daarom moeten we hierover blijven praten, ook zodat de verantwoordelijkheid voor het 'grenzen aangeven' niet meer alleen bij vrouwen ligt. Je kan er zelf ook actief naar vragen bij seksuele partners. Nu #MeToo weer opleeft in Nederland, wordt ook weleens gezegd dat veel vrouwen zich 'wel heel laat' realiseren dat wat ze in het verleden hebben meegemaakt eigenlijk niet oké was. Ik denk dat vrouwen het altijd hebben gevoeld, maar dat we nu de woorden hebben om er betekenis aan te geven. Nu kunnen we erover praten."

Doe je dat ook in je huidige relatie?

"Zeker, door het schrijven van dit boek nog meer. Ik vroeg me tijdens de seks weleens af: is dit wel feministisch? Dat merkte hij dan ook wel en dan hadden we het erover. Soms hebben we samen gemasturbeerd en dan denk ik dat hij meer wil, maar het hele idee dat alleen penis-in-vagina-seks 'echte seks' is, probeer ik juist los te laten. Mijn vriend staat daar gelukkig voor open. Het laat me zien dat we de gesprekken die ik nu met vrouwen heb gevoerd ook met mannen moeten hebben."

Hoe doen we het? is sinds gisteren te koop, online en bij lokale boekhandels.