Het zalig falen, met Hajar Yagkoubi

Als je het duizendpoot Hajar Yagkoubi (22) vraagt, heeft falen onterecht een slechte reputatie, want het is 'basically een andere vorm van leren'. Zelf is ze ook heus weleens de mist in gegaan, maar daar kijkt de voormalig VN-jongerenvertegenwoordiger, student, consultant en podcastmaker nu positief op terug: "Als het eenmaal is opgelost, is het geen falen meer. Dan is het gewoon een stapje verder komen in je mens-zijn."

'Everything happens for a reason' is natuurlijk een heerlijk credo, maar op het moment dat je tot over je oren in de shit zit, voelt dat toch anders. Wanneer ging jij voor je gevoel goed onderuit?

"Sowieso toen ik jongerenvertegenwoordiger was voor de Verenigde Naties. Op dat moment was ik 18 jaar en meteen kwam er gigantisch veel op me af. Aan de ene kant ga je input verzamelen bij jongeren zelf, mbo- en hbo-opleidingen, in jeugdinstellingen en soms zelfs gevangenissen. En aan de andere kant word je ook snel in het diepe gegooid met allerlei belangrijke mensen en diplomaten."

"Twee maanden nadat ik was begonnen, gingen we naar New York voor een grote VN-conferentie. Lizzy, geloof me, ik dácht dat ik Engels sprak, maar toen ik daar kwam, begreep ik letterlijk niet wat al die mensen zeiden. Er werd zoveel jargon gebruikt, zoveel ingewikkelde terminologie. Dus mijn imposter syndrom werd meteen geactiveerd, haha. Ik kan er nu om lachen, maar op dat moment dacht ik alleen maar: al deze mensen zijn zoveel intelligenter dan ik. Wat ga ik in hemelsnaam toevoegen?"

Wat doe je als die onzekerheid wordt aangeboord?

"Je kan niet anders dan het gewoon maar ondergaan. Ik voel het niet alleen tijdens dit soort grote evenementen hoor, ook wel in Nederland, op ministeries of als ik spreek op middelbare scholen. Als het gebeurt, probeer ik aan mezelf te vragen: waar zit het gevoel van falen nu in? Vaak is de conclusie dat ik er meer van baal als ik vanuit onzekerheid of een gebrek aan kennis of taalvaardigheid iets níét zeg, dan als ik ondanks al die dingen wel mijn mond opentrek."

"In New York had ik me makkelijk kunnen laten leiden door die overtuiging dat ik niets te bieden had, en dat heb ik misschien ook wel een dag of twee gedaan, maar op een gegeven moment besefte ik beter dat ik daar ook met een reden was. Mijn perspectief was hartstikke welkom, dus ik besloot me hardop uit te spreken. Als ik het ergens niet mee eens was, ook al was het een belangrijke diplomaat, of als ik iets niet begreep."

Klinkt als een makkelijke oplossing. Was het ook een kwestie van één keer de knop omzetten?

"Nee, je uitspreken, vragen stellen en op de voorgrond treden vereist ook ervaring. Je wil altijd respectvol blijven naar de mensen met wie je in gesprek bent, of wiens standpunten je bevraagt. Het is een soort koorddans tussen enthousiast en betrokken zijn, en ook een bepaalde ingetogenheid bewaken."

"Ik weet nog goed dat we in New York heel graag in gesprek wilde met een vrouwelijke topambtenaar. We hadden haar input nodig voor een bepaald protocol, maar het was onmogelijk om een afspraak te maken. Op een gegeven moment had haar team ook aangegeven dat het echt niet zou lukken. En toen zag ik haar ineens op de gang lopen…"

O god, waar gaat dit heen?

"Haha, ja, ik ben dus echt op haar afgerend. Gerend! Als security me had gezien, was ik tegen de grond gegooid. Er zijn heel veel protocollen over hoe je met deze mensen om moet gaan, hoe en wanneer je ze mag aanspreken, wat je wel en niet mag zeggen, of je een cadeautje mag geven en zo ja: wat. Die protocollen waren allemaal ver te zoeken op dat moment."

"Maar goed, ik denk soms niet na en ga gewoon. Eerlijk: toen ik buiten adem voor haar neus stond, zag ik ook wel even de paniek in haar ogen. Maar ik kreeg wel de kans om te vertellen wie ik was en waar ik samen met de andere jongerenvertegenwoordigers mee bezig was. En toen ik was uitgesproken, zei ze dat het juist een van haar prioriteiten was om met jongeren in gesprek te gaan. Ze vroeg meteen aan haar assistent of die een afspraak kon inplannen met ons. Mijn impulsiviteit had dus goed uitgepakt in dit geval, maar het had ook anders kunnen aflopen. Haar assistenten hebben me daarna wel duidelijk gemaakt dat je niet zomaar blind achter mensen aan kan rennen binnen de VN. Zo'n actie kan ook tegen je werken. Het is dus best een kunst om niet te afwachtend en niet te forward te zijn. Maar ik geloof wel dat als je oprecht handelt en met respect, dat de ander dat ook aanvoelt. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen en herkennen we zoveel bij elkaar. Ook het menselijke van spontaan handelen, zonder na te denken, haha. Alleen was dat wel moeilijk uit te leggen als ik daar getackeld op de grond zou liggen."

Ben je altijd zo enthousiast en onbevangen geweest?

"Totaal niet, toen ik in groep 1 en 2 zat, was ik zo verlegen. Ik zei helemaal niets in de klas, dus mijn leraar in groep 1 dacht zelfs dat ik niet kón praten, die zei tegen mijn moeder dat ik misschien beter naar het speciaal onderwijs kon gaan. Mijn moeder begreep er niets van, want thuis was ik wel heel uitgesproken. Ik begrijp zelf ook niet zo goed waar die dualiteit vandaan komt: heel verlegen én heel uitgesproken. Misschien had het te maken met of ik me ergens op m'n gemak voelde. Ik geloof ook wel dat iedereen zich op een andere manier leert uitspreken, het ene kind uit zich in spel en de ander leert zich meteen uitdrukken in de woorden die 'gangbaar' zijn in de klas. Uiteindelijk heb ik heel veel extra aandacht gekregen van mijn lieve juffen, en dat heeft geholpen. Laatst kwam ik een van hen tegen; zij had gezien dat ik nu heel veel spreek in het openbaar, dus ik ben extra blij dat ik haar heb kunnen bedanken voor haar hulp vroeger."

"Wat ik ook wel herken van deze anekdote over school, is dat ik altijd heel veel behoefte heb om mijn omgeving te begrijpen. Als ik een taal, sociale structuur of systeem niet begrijp, knaagt dat enorm aan me. Die frustratie is ook altijd wel een vuurtje geweest om me snel iets eigen te maken. Zeker sinds ik jongerenvertegenwoordiger was, zoek ik juist nieuwe en spannende situaties op. Plekken waar ik veel kan leren, met mensen die meer of andere dingen weten dan ik."

Met het risico dat je niet alles begrijpt, iets verkeerd zegt óf door security wordt aangehouden?

"Haha, dat laatste blijft altijd een verrassing, maar ik dóé wel vaak voordat ik nadenk. Ook omdat ik niet zo zwaar probeer te tillen aan falen. Als het misgaat, hoop ik in ieder geval dat ik iets heb gedurfd. Een mooi evenement neergezet, een boeiend gesprek gehad met iemand, een andere mening gehoord dan mijn eigen, iets geleerd wat ik nog niet wist. Ik had het veel meer als een personal failure gezien als het niet was gelukt om die belangrijke ambtenaar te spreken, en nog erger als ik haar niet had aangesproken, terwijl de kans zich wél voordeed. De kans op een blunder maakt me veel minder uit."

Zijn er dingen waar je op dit moment nog weleens mee worstelt? Die je beter wil doen?

"Natuurlijk, met mijn enthousiaste karakter heb ik ook de neiging om overal 'ja' op te zeggen. En daardoor kom ik weleens in de problemen, want je kan soms beter alleen committeren aan de dingen waar je ook echt tijd voor hebt. Je wil ook geen half werk leveren of verwachtingen niet nakomen. Het komt af en toe voor dat ik mensen beloof te helpen met iets, en dat het dan toch niet lukt door tijdnood of doordat ik altijd meer wil dan ik kan waarmaken. Zo pijnlijk, want mijn 'overpromising' heeft dan negatieve gevolgen voor anderen. Daar schiet niemand iets mee op.

Heb je weleens van de term gehoord: it’s a disease to please? Wat mij heel erg heeft geholpen om hier bewuster mee om te gaan, is de realisatie dat die disease to please ook te maken heeft met hoe ik wil dat anderen mij zien. Ik zeg vaak 'ja' omdat ik wil dat mensen me aardig en behulpzaam vinden. Best confronterend dat het zo samenhangt met ego, maar volgens mij ben ik niet de enige. En nu ik het weet en bewust minder bezig probeer te zijn de mening van anderen, is het ook veel makkelijker om 'nee' te zeggen als ik iets niet kan waarmaken."