Het zalig falen, met de Sekszusjes

Met Sekszusjes TV lieten zussen Krista (33) en Marcelle Arriëns (31) zien wat zij in hun eigen seksuele voorlichting hebben gemist. De serie is eerlijk, toegankelijk en grappig. Met ruimte voor gêne en onzekerheid, zonder daarop afgerekend te worden. Seks hoeft niet perfect te zijn en zou wat betreft de zussen veel meer over beleving moeten gaan dan over de daad zelf.

De gekleide vulva's, piemels en vrolijk verpakte lessen bereikten bij elkaar opgeteld miljoenen tieners en twintigers. En hoewel de zussen niet beweren seksuele voorlichting opnieuw te hebben uitgevonden, waren ze wel benieuwd hoe ze het er zelf vanaf zouden brengen voor de klas. In Naakt voor de klas met de Sekszusjes gaan Krista en Marcelle zelf het onderwijs in. Samen met docenten, leerlingen en ouders onderzoeken ze waar de moeilijkheid toch zit in seksuele voorlichting – en hoe het beter kan.

Seksuele voorlichting geven op een middelbare school, dat klinkt voor veel mensen als een onmogelijke opdracht. Falen gegarandeerd. Was het moeilijk?

Marcelle: "Het is ons juist heel erg meegevallen eigenlijk. Veel ouders en docenten waarschuwden van tevoren: tieners willen hier helemaal niet over praten. Dus ik denk dat we ons op erger hadden voorbereid dan het uiteindelijk was. We merkten eigenlijk dat er heel veel bereidheid was om het over dit onderwerp te hebben."

Krista: "We zijn ook wel tegen dingen aangelopen natuurlijk. Uitgecheckte tieners die je een beetje glazig aanstaren of wegkijken als het hierover gaat."

Marcelle: "Het viel me ook op dat veel leerlingen al heel ver zijn in hun gedachten over seks, over wat wel en niet kan, over consent en dat soort dingen."

Krista: "Ik had nul ervaring voor de klas, maar op het moment dat je heel relaxed over seks praat, worden zij dat ook. Ze kopiëren gewoon wat wij doen. Het is misschien heel even ongemakkelijk, maar als wij er zelf relaxed over doen, is er ook geen lol aan om ons belachelijk te maken."

Marcelle: "We kregen op een gegeven moment juist terug dat we te voorzichtig waren. Bijna te terughoudend. Dat merkten we bijvoorbeeld als de klas stil bleef, wij wilden de lessen daardoor nóg veiliger en voorzichtiger aanpakken. Maar door er zo mee om te gaan, geef je tieners ook het idee dat je je op glad ijs begeeft als het over seks gaat. Je krijgt heel duidelijk gespiegeld wat je zelf laat zien qua ongemak."

Best begrijpelijk dus dat docenten en ouders dit ook ongemakkelijk of moeilijk vinden om te bespreken met tieners. Als jullie dat al merken.

Krista: "Precies, maar dat is niet omdat iemand het bewust verkeerd doet. Het heeft meer te maken met de aannames die we allemaal doen. In de eerste aflevering gaan wij met een leerling mee naar huis, zij gaat dan met haar moeder in gesprek over seks en de eerste keer bijvoorbeeld. Daar zagen we dat haar moeder ook heel terughoudend was omdat ze bang was dat ze over grenzen zou gaan door bepaalde dingen eerlijk te bespreken met haar dochter. Haar dochter vond het juist heel bijzonder en fijn om dit soort gesprekken te kunnen voeren. Maar veel van die denkbeelden of gesprekken die we hebben over seks komen voort uit onze eigen opvoeding. De serie is daarom een aanmoediging naar ouders toe: word eerst zelf gemakkelijker met seks en erover praten. Als je er zelf relaxter mee omgaat, kan je je kind ook beter helpen."

Hebben jullie zelf gemerkt wat het je kost als je er niet makkelijk over praat?

Marcelle: "Absoluut. Door er niet over te praten ging ik me veel meer naar verwachtingen gedragen. Ik zat met heel veel beelden in mijn hoofd: voorspel mag niet te lang duren, dan ben je iemand tot last. Of: jongens vinden het geil als je sperma doorslikt. Allemaal aannames die waren gebaseerd op wat ik dacht dat de ander leuk en belangrijk vond.

Door er wel over te praten wordt het makkelijker om ook stil te staan bij mijn eigen plezier en wat ik lekker vind. Of wat ik nodig heb om opgewonden te worden. Door dingen wel te bespreken heb ik ook veel meer lol met mijn partner. Het wordt minder krampachtig en spannend, er is dan niet meer zoveel schaamte. Je kan veel makkelijker bij elkaar inchecken wat goed gaat en waar de behoefte ligt."

Krista: "Ik heb ook vaak genoeg dingen gedaan waarbij ik mezelf en een ander tekort deed tijdens de seks. Ook door te handelen naar verwachtingen in plaats van naar mijn eigen behoefte. De afgelopen jaren zijn voor mij wel een zoektocht geweest naar consent – en dat beter leren begrijpen. Toen mijn relatie uitging en ik weer ging daten, merkte ik ook dat ik af en toe weer over mijn eigen grenzen ging."

Marcelle: "In mijn huidige relatie ben ik heel erg bezig met ontdekken waar plezier zit, maar ook dan gebeuren er soms dingen die ik niet prettig vind. Daar kan je niet altijd meteen op schakelen, soms merk je het pas achteraf. Maar het hoeft niet erg te zijn om dat soort momenten mee te maken, dat hoort ook bij de reis. Falen hoort erbij."

Krista: "Falen is iets positiefs eigenlijk, omdat je gewoon aan het onderzoeken bent wat je wel en niet fijn vindt. Falen is alleen erg als je je ervoor schaamt of er niets mee doet, of er een schuldgevoel aan overhoudt."

Marcelle: "Of als het een patroon wordt, vroeger gebeurde het bij mij net te vaak dat seks niet prettig was en ik er niets van zei. De ervaring, goed of slecht, zou je moeten helpen om voort te bewegen."

Falen als raadgever.

Krista: "Precies."

Is praten de oplossing?

Krista: "Onze boodschap niet per se dat je overal over móét praten. Althans, je hoeft niet al je geheimen of overpeinzingen rondom seks met iedereen te bespreken. Open praten over seks is niet een doel an sich, het gaat er meer om dat je je bewust wordt van hoe je jezelf beperkt als je dingen inslikt. Maar hóé je communiceert met je bedpartner maakt niet uit, dat kan ook via lichaamstaal zijn.

We zijn Sekszusjes begonnen omdat er te weinig wordt gesproken over beleving en gevoel. Er wordt nu in seksuele voorlichting te veel gewaarschuwd, denken wij, daarmee help je jongeren niet om het gesprek naar die ervaring of beleving te trekken. Dat betekent niet dat je ook hele juicy seksdetails moet delen. Als je met kinderen praat over seks, hoef je niet te vertellen hoe je het zelf doet, begin bij je gevoelsleven."

Als je ervan uitgaat dat jongeren hun eerste informatie over seks online vinden, is dat misschien wel te veel gefocust op juicy seksdetails in plaats van op beleving en gevoel.

Marcelle: "Veel jongeren zeiden ook tegen ons dat porno de enige plek is waar ze leren hoe seks werkt. Als dat je enige voorbeeld is, leer je weinig over hoe intimiteit werkt."

Krista: "Daarom zou het in de klas en thuis misschien juist ergens anders over moeten gaan dan hoe seks eruitziet aan de buitenkant. Hoe moet je er anders achter komen wat je wel en niet prettig vindt. Wat bij jou past en goed voelt."

Kijken jullie met de ervaring voor de klas weer anders naar wat jullie drie jaar geleden maakten?

Krista: "Het voelt heel erg als een reis die we maken. Wij ontwikkelen ons ook door dit allemaal te maken. En je ziet op dit moment een enorme golfbeweging op het gebied van seksualiteit en vooral hoe vrouwen hierover praten. Schaamte was ook de eerste laag die wij zelf tegenkwamen in het maken.

Nu weten we hoe belangrijk het is dat je je ook lichamelijk bewust wordt van je gevoel. Vanuit je lichaam krijg je constant informatie over wat je wel en niet fijn vindt. Als je veel in je hoofd zit en je keel knijpt een beetje dicht, dan vind je iets niet fijn. Maar wanneer je je lichaam voelt tintelen, is dat een signaal dat je iets wel fijn vindt. We ontdekten eigenlijk dat je hoofd je vaak in de maling neemt, je hoofd is ook bezig met: ik wil die ander niet afwijzen, ik wil niet dat diegene anders over mij gaat denken."

Marcelle: "We zijn met Sekszusjes ook wel zoekend geweest in onderwerpen en hoe we het wilden brengen. Nu blijven we in ons eigen seksleven dichter bij onszelf, denk ik, dus daarom was dit ook een mooi moment om alle ervaringen en kennis mee te nemen en voor de klas te staan."

Soms denk ik dat we seks tot performance verheffen, terwijl het dat niet hoeft te zijn. Daarmee houden we ook het idee in stand dat je niet voldoet of kan falen in seks. Hoe kijken jullie daarnaar?

Marcelle: "Wij zouden liever meer focus zien op plezier, want als je denkt dat je moet presteren, kan je ook het gevoel hebben dat je faalt. De enige manier waarop je tijdens seks kan falen, is als je jouw eigen plezier en dat van de ander buiten beschouwing laat. Om dat te doorbreken moeten we allemaal hardnekkige beelden loslaten van wat goede seks is of zou moeten zijn."

Krista: "Daarnaast bestaat er bij ouders faalangst in het geven van voorlichting, of ze hebben het gevoel dat ze falen als hun kind grensoverschrijdend gedrag meemaakt of slachtoffer wordt van een doorgestuurde sexting-foto. Vanuit die angst om het niet goed te doen belanden ouders snel in een waarschuwende rol. Op die manier hopen we controle te houden, maar die controle bestaat niet. Je wil juist een veiligheid creëren waarin dat falen niet zo'n rol speelt.

In onze visie op seksuele voorlichting ben je als ouder of docent eigenlijk een soort gids. Je neemt jongeren bij de hand en geeft ze de tools om zelf fouten te maken. Jij bent de veilige haven waar een kind veilig terug kan komen. En als je kind ergens mee zit, is de enige vraag: hoe zorgen we dat we dit oplossen? Alles rond porno en sexting kan je niet voorkomen als ouders. Jongeren zitten acht uur per dag op hun telefoon, ze zijn zich seksueel aan het ontwikkelen. We moeten dus stoppen met de paniek op die onderwerpen, laten we het zien als een realiteit. Hoe kun je binnen deze realiteit de best mogelijke gids zijn?"

Marcelle: "Misschien moeten we seksuele voorlichting op dezelfde manier aanpakken als seks zelf. Niet vanuit verwachtingen, maar open en onderzoekend. Mild naar jezelf en de ander."

Krista: "En plezier! Dat is het sleutelwoord."

Naakt voor de klas met de Sekszusjes  is wekelijks te zien bij NPO3. Je kan de eerste aflevering hier terugkijken.