Psyche in podcast: tips en inzichten voor zelfhulp

“Jullie zien dit nu niet, maar Amy zit hoog in haar ademhaling en kijkt regelmatig naar boven, omdat ze vanuit haar hoofd de vragen probeert te beantwoorden.” Het is een fragment uit een aflevering van de podcast ‘Waar wacht je op?’ van de landelijke behandelorganisatie Psyned. Medewerker en presentator Amy doet samen met psycholoog Roanne Helwig een oefening om te voelen wat er in haar lichaam gebeurt als ze over een kwetsbaar onderwerp praat. Want waarom voelt ze zo vaak dat sluimerende gevoel van wantrouwen? En hoe kan ze leren om met meer vertrouwen te handelen, zeker nu ze zwanger is van haar eerste kindje?

Een podcast kan natuurlijk nooit therapie vervangen, benadrukt Amy. “Dat is ook niet de bedoeling. Maar met zoveel mensen die wachten op hulp kan het wel herkenning bieden en mogelijk tot verhelderende inzichten leiden.” Daarom gaat ze met meerdere psychologen in gesprek over onderwerpen als traumaverwerking, een burn-out, relatieproblemen of de gevolgen van een onveilige hechting.  

Jong geleerd, oud gedaan

Op dat laatste thema is psycholoog Roanne Helwig gespecialiseerd. Een overkoepelend onderwerp, omdat veel problemen terug te leiden zijn naar de beginfase van iemands leven. Hechting gaat namelijk over hoe kinderen zich verhouden tot hun opvoeders, vertelt Helwig.“Hoe leren zij op jonge leeftijd de wereld te ontdekken? Is het daar veilig, kunnen ze er spelen, worden ze getroost als ze verdrietig zijn waardoor ze hun spanning kunnen reguleren?” In het kort: hoe je opgroeit, en welke lessen je bewust of onbewust meekrijgt, is van invloed op hoe je als volwassene in het leven staat.

“Mensen associëren hechtingsproblemen vaak met een heel ernstig verleden, zoals mishandeling of misbruik”, vertelt Helwig. “Maar iedereen ontwikkelt gedragspatronen op basis van hoe ze gehecht zijn. Dat is heel natuurlijk en ook lang niet altijd ‘de schuld’ van een opvoeder. Maar als je inzicht leert te krijgen in hoe je gehecht bent en op welke manier zich dat uit in je volwassen leven, dan kan dat helpen om te begrijpen waarom je op een bepaalde manier reageert, of waarom je je vaak zo alert, onveilig of wantrouwend voelt.” 

Alle ballen hoog

Een voorbeeld is de druk voelen om continu ‘alle ballen hoog te houden’. Helwig ziet dit vooral bij vrouwen tussen de 25 en 40 jaar, en specifiek jonge moeders. “Ze willen een goede moeder, én een lieve partner, én een flexibele collega, én een loyale vriendin én in sommige gevallen ook mantelzorger zijn. Dit schiet soms zo ver door dat ze een vraag niet eens meer horen als vraag maar als een opdracht.” 

De oorzaak ligt regelmatig in de hechting, merkt Helwig. “Veel ouders van deze groep zijn opgevoed door mensen die de oorlog hebben meegemaakt. De boodschappen die deze generaties hebben gekregen zijn over het algemeen 'hup, doorgaan' en 'niet moeilijk doen'. Er was er niet altijd ruimte voor emotie in het gezin. Was het kind ziek? Dan 'moest-ie zich maar niet aanstellen en gewoon naar school'. Of voor velen waarschijnlijk herkenbaar: 'blijven zitten tot je bordje eten leeg is'. Daardoor leer je als kind niet luisteren naar je lichaam: wanneer heb ik genoeg eten gehad? Je leert eigenlijk dat anderen beter weten waar jouw grens ligt dan jij.”

Natuurlijk geldt dat voorbeeld niet voor iedereen, maar hóe je als volwassene in het leven staat of omgaat met tegenslagen, is bijna altijd terug te leiden naar hoe je bent opgegroeid. En dat kun je gebruiken om inzicht te krijgen. Welk gevoel geven bepaalde jeugdherinneringen je? Dat is waarom Helwig Amy een oefening liet doen om 'in haar lijf te komen'. “We vinden het pijnlijk om te voelen, om te luisteren naar wat je lichaam je vertelt. Gaat je hartslag omhoog, heb je het gevoel ergens van weg te willen rennen? Ga dan na waarom dat zo is: wat maakt deze herinnering voor jou zo belastend? Als je ontdekt waar dat gevoel vandaan komt, dan maak je de weg vrij voor herstel. Dan kun je inzien dat je ‘dat kindje’ niet meer bent. Dat die tijd voorbij is, dat je veilig bent en geliefd, bijvoorbeeld.”

Herkenbaar voor Amy, die na de podcastaflevering ‘wel even moest bijkomen’. In haar geval ging het over de vraag waar haar wantrouwen vandaan komt. Waarom gaat ze altijd uit van een ongeluk of iets anders ernstigs, als haar vriend niet meteen op een appje reageert? En waarom kreeg ze een paniekaanval toen hij een weekendje weg was? In de aflevering leren we meer over Amy’s jeugd en de lessen die zij daaruit heeft getrokken. "Ik weet nu: mijn ouders hebben alles gegeven wat ze konden, ook al was dat misschien minder dan wat ik nodig had."

De podcast is onder meer te beluisteren op Spotify. Elke twee weken komt er weer een nieuwe aflevering online.