De loonkloof moet dicht - en zo gaan we het doen

Even terug naar 24 oktober 1975, een herfstdag in IJsland, waarop het land in totale chaos verkeert; kranten worden niet meer gedrukt, vluchten worden geannuleerd, mannen nemen noodgedwongen hun kinderen mee naar kantoor en ingrediënten voor de simpelste gerechten zijn binnen no-time uitverkocht.

Waarom? Meer dan 90 procent van de vrouwen leggen die dag hun werk neer: betaald én onbetaald. Niet werken, niet zorgen, niet koken, niks. Een grote middelvinger naar de ongelijke betaling en behandeling van vrouwen. De dag ging de boeken in als Women's Day Off en bewees hun onmisbare rol in de samenleving en economie. Slechts een jaar later trad daar een wet in werking die gelijke rechten van mannen en vrouwen garandeerde. 

Is het ook tijd voor een vrouwenstaking in Nederland? Als het aan econoom Sophie van Gool ligt wel. Want terwijl het ook in Nederland bij wet verboden is om mannen en vrouwen ongelijk te betalen, bewijst de praktijk dat het regelmatig gebeurt. Zelfs als je deeltijdwerk van vrouwen meerekent, verdienen zij in uurloon gemiddeld 13,2 procent minder dan mannen. In dezelfde functie in het bedrijfsleven verdienen zij 7 procent minder en bij de overheid is dat 4 procent. Mannen krijgen daarnaast vaker een vast contract aangeboden. 

Van Gool schreef er het boek Waarom vrouwen minder verdienen over, is columnist voor het FD en probeert daarnaast de loonkloof te dichten met haar bedrijf Salaristijger. Het idee voor #ikverdienmeer ontstond tijdens een evenement eerder dit jaar, toen europarlementariër Agnes Jongerius zich plotseling kwaad maakte, en zei: "Ik heb het hier al mijn hele leven over, ga over drie jaar met pensioen en de loonkloof bestaat nog steeds. Terwijl gelijk loon al 65 jaar een mensenrecht is. Het gaat hier om pure discriminatie, het is verboden bij de wet, en er moet nu iets gebeuren. Ik ben het zat." 

Bekijk hieronder het fragment van Agnes Jongerius vanaf minuut 0.40.

Van Gool realiseerde zich op dat moment nog eens extra dat het natuurlijk belangrijk is om mensen te overtuigen om verontwaardigd te zijn over ongelijke betaling, maar dat het ook al lang en breed verboden is. "Ik dacht: ik probeer mensen te overtuigen, maar waar het écht om gaat is dat we onze wetten gaan naleven." 

'Een verklaring is geen rechtvaardiging'

Samen met 10 organisaties, waaronder Atria, Bureau Clara Wichmann, Emancipator, Feminists Against Ableism, FNV, Stem op een Vrouw, S.P.E.A.K., Women’s March NL en WOMEN Inc., stelde Van Gool vervolgens een manifest op met een heldere eisenlijst die een einde moet maken aan de ongelijke betaling én behandeling van vrouwen. In aanloop naar Equal Pay Day op 14 november brengen zij die eisen onder de aandacht om op de dag zelf te eindigen met een grote actie.  

Eén van de belangrijkste misverstanden is namelijk dat de loonkloof niet zou bestaan, zegt Van Gool. "Er wordt gezegd: er zijn verschillen tussen het loon van mannen en vrouwen, maar die zijn te verklaren; vrouwen werken vaker parttime, zie je minder in machtsfuncties en zijn oververtegenwoordigd in beroepen die minder betalen. Maar een verklaring is geen rechtvaardiging."

Om de ongelijkheid aan te pakken moet je kijken naar de oorzaak van die argumenten. Waarom worden beroepen waarin veel vrouwen werken, zoals de zorg, het basisonderwijs en de schoonmaak, laag betaald? Waarom rekenen we vrouwen af op een deeltijdbaan als zij met onbetaald werk ook bijdragen aan de economie? Waarom is het geboorteverlof voor vaders korter waardoor de hoofdverantwoordelijkheid voor het kind bij de moeder ligt? 

De oorzaak ligt volgens de initiatiefnemers dus bij een systeem dat al tientallen jaren stereotype rolverdelingen in stand houdt. Om dat te doorbreken moet het op allerlei vlakken op de schop. Zo beschrijft het manifest de rol van de overheid; die zou moeten optreden tegen bedrijven en organisaties die zich met ongelijke betaling niet aan de wet houden. Ook moet het geboorteverlof voor alle ouders even lang gaan duren, moeten cruciale beroepen een rechtvaardig salaris krijgen en vragen de organisaties nadrukkelijk actie voor gemarginaliseerde groepen, die naast de loonkloof vaak nog andere problemen ervaren, zoals racisme, discriminatie of seksisme. 

Of het nou een vrouwenstaking in Nederland wordt of een andere grote actie, Het doel van de campagne is in ieder geval om flink te rellen en keten. Van Gool: “Zoals Agnes Jongerius ons opriep om te doen, zodat we werkgevers en de politiek tot actie kunnen bewegen om eindelijk eens een einde te maken aan de loonkloof.” 

Ook evajinek.nl besteedt in aanloop naar Equal Pay Day aandacht aan de campagne #ikverdienmeer. Vanaf vandaag vind je wekelijks een artikel over de oorzaken, de gevolgen en de mogelijke oplossingen van de loonkloof.