Loonkloof: welke verschillen zijn er binnen de groep vrouwen?

'Er is nooit maar één feminisme geweest', schrijft Anja Meulenbelt in haar boek Alle moeders werken al. Daarvoor gaat ze terug naar de jaren '80, toen de Amerikaanse feminist bell hooks kritiek uitte op de neiging van de vrouwenbeweging om zich te focussen op de standpunten van vrouwen uit de middenklasse. Meulenbelt vindt die kritiek actueler dan ooit. Ze noemt het 'glazen plafond' als voorbeeld. "Het is een bekende slogan geworden, maar voor hoeveel vrouwen is dat plafond relevant? (...) Is het voor de schoonmaaksters aan de universiteit echt een geweldige overwinning als er meer vrouwelijke hoogleraren komen?"

Voor alle vrouwen relevant

Oftewel: om daadwerkelijk gelijkheid te bereiken, moet de nieuwe feministische golf voor álle vrouwen relevant zijn. Dat standpunt deelt de campagne #ikverdienmeer, die niet alleen meer vrouwen in machtsposities eist, maar ook een rechtvaardig salaris voor cruciale beroepen en specifiek beleid om de loonkloof te dichten voor verschillende groepen. Zoals dat de overheid er actief op moet gaan toezien dat meer werkgevers mensen met een beperking gaan aannemen. De werkloosheid is namelijk twee keer zo hoog onder vrouwen met een beperking dan vrouwen zonder. 

"We horen regelmatig geluiden over de loonkloof", vertelt Saida Derrazi van het collectief S.P.E.A.K.: opgericht voor en door moslimvrouwen, maar opererend vanuit een intersectioneel perspectief. "Dat betekent dat binnen het collectief er ook ruimte is voor moslimvrouwen met verschillende identiteiten zoals bijvoorbeeld Zwarte, Aziatische of LBTQI-vrouwen met of zonder hijab. We horen bijvoorbeeld dat vrouwen van kleur erachter komen dat witte vrouwen die hetzelfde werk doen meer geld verdienen. Maar ook als het gaat om baankansen zien we ongelijkheid. We kennen voorbeelden van vrouwen met een migratieachtergrond zonder hoofddoek, die tijdens een sollicitatiegesprek gevraagd werden of ze die in de toekomst wel van plan zijn te gaan dragen."

De cijfers liegen er ook niet om. Zo blijkt dat je makkelijker een baan krijgt met een Nederlandse naam en een strafblad dan wanneer je een buitenlandse naam hebt zonder crimineel verleden. Er zijn daarnaast grote verschillen in het uurloon tussen vrouwen van verschillende achtergronden. De grootste achterstand ervaren Turks-Nederlandse vrouwen, blijkt uit onderzoek van het Cultureel Plan Bureau: zij verdienen per uur gemiddeld 29 procent minder geld dan Nederlandse vrouwen. 

Zware baan, laag betaald

"Wat we vaak vergeten is dat vrouwen hele sectoren dragen", zegt Derrazi. "Denk aan de zorg, het basisonderwijs en de schoonmaak. Dit zijn zware banen die al jaren onderbetaald worden. Tijdens de coronacrisis zag je goed hoe risicovol dit werk is. Denk bijvoorbeeld aan de schoonmakers, vaak vrouwen van kleur, die als een van de weinigen hun werk bleven uitvoeren in de pandemie. Ze werden het snelst ziek en dat vaak voor nog geen dertien euro per uur."

Toch zijn er over het algemeen weinig mensen die zich hard maken voor deze groep, zegt Derrazi. "Het is tijd dat hun rechten op het netvlies komen van iedereen. Als je ziet of erachter komt dat een vrouw ongelijkwaardig wordt behandeld, help haar dan. Spreek je uit. Niet alleen voor de groep waar je zelf toebehoort, maar ook voor je mede-vrouwen."

Die solidariteit mag zichtbaarder worden, vervolgt Derrazi. "Waar zijn bijvoorbeeld de moeders van kinderen als leerkrachten demonstreren voor een hoger loon? Laat je horen voor andere vrouwen. Voor vrouwen die onze kinderen opvoeden, onze huizen en werkplekken schoonmaken en ons verzorgen als we ziek zijn. Zij verdienen een eerlijk salaris, in plaats van het schamele minimumloon. Laten we de urgentie inzien van het collectief: we zijn met veel en samen kunnen we veel bereiken."