Kunstenaars die je wil kennen: 'Sedje Hémon was zoveel meer dan beeldend kunstenaar'

Sedje Hémon bewijst dat kunst zich echt in allerlei vormen om ons heen bevindt. Kleuren, lijnen en abstracte vormen die dansen in gouden lijsten. In verschillende vormen en speciaal gebogen frames. Er is een hele rits woorden voor nodig om het werk, maar ook de maker Sedje Hémon (1923-2011) te omschrijven. Want voordat zij erkenning kreeg voor haar schilderkunst, was ze onder andere een belangrijk musicus en violist.

Later werd ze ook docent, panfluitspeler én beeldend kunstenaar. Een kunstenaar die hele muziekstukken wist te verweven in haar abstracte kleurrijke schilderijen. Als klein kind tekende Hémon al fanatiek, in een abstracte stijl vol talloze stippen, rechte lijnen en kleurrijke vlakken. Maar nadat ze betoverd raakte door muziek, liet ze haar kwast (tijdelijk) vallen. De auditieve ontmoeting bleek het startschot van een veelbelovende vioolcarrière. Maar ondanks haar enorme talent, zorgden de economische crisis van de jaren '30 en Tweede Wereldoorlog voor enorme tegenslagen en gooide ze haar leven om. De passie voor muziek werd noodgedwongen ingeruild voor een aantal bijbaantjes, zoals korsetten maken.

Tijdens de oorlog belandde Hémon in meerdere concentratiekampen, en kwam ze uiteindelijk terecht in Auschwitz, waar ze werd aangesteld als violist in het kamporkest.

Na de bevrijding volgde een lange periode van noodzakelijke en heftige revalidatie in het ziekenhuis. Ze werd opnieuw gedwongen haar muzikale carrière stop te zetten, maar gaf niet op; ze gebruikte de jaren van revalidatie om ultiem te focussen op de viool- en muziektheorie. Ook leerde ze zichzelf alles wat ze maar kon over kunst, architectuur en dans. Ze greep weer terug naar haar eerste liefde: schilderkunst, zonder haar eeuwige liefde voor de muziek te verwaarlozen. Ze vond een nieuwe discipline en ging op zoek naar de bijzondere relatie tussen schilderkunst en muziek. Het resulteerde in een aantal abstracte schilderijen van haar hand, die ze opbouwde als hele composities en vervolgens weer doorvertaalde in partituren.

Hémon stopte de muziek in haar schilderijen en het resultaat zijn kleurrijke en abstracte werken in goudkleurige lijsten. Haar rechte lijnen, springende golven, verschillende kleuren en diverse vormen kenmerken de doeken. De werken zijn zo gelaagd en zorgvuldig opgebouwd dat je de muziek bijna hoort wanneer je ernaar kijkt. De erkenning als beeldend kunstenaar volgde zeer snel en meteen in Parijs, waar ze in 1955 debuteerde als schilder op de belangrijke Salon des Réalités Nouvelles en op de tentoonstelling Comparaisons in het Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris.

Bij deze abstracte werken horen Franse titels als 'La Force' (kracht) en 'La Joie de La Peinture' (schilderplezier). Op het eerste gezicht misschien een groot contrast met het abstracte werk, mar misschien geeft het een stiekem persoonlijke inkijkje in het turbulente leven van Sedje Hémon?

Het is kunst waar je uren naar kan kijken, die je kan lezen en misschien zelfs horen. Het maakt Hémon tot een geweldige alleskunner, die in totaal ongeveer 300 schilderijen maakte, tientallen lino's en keramiek. Haar muziek wordt tot op de dag vandaag over de hele wereld gespeeld door beroemde orkesten als het Athens Symphony Orchestra. En haar schilderijen zijn nog altijd te zien op belangrijke tentoonstellingen, zoals de Documenta in Athene en ook recentelijk in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Zij was zoals ik – anno 2022 – zou zeggen: een slasher. Niet het een óf het ander. Sedje Hémon was en is niet vast te pinnen.