Thuisblijfvader Tim: 'Er is een kloof tussen progressief denken en doen'

Homer Simpson, Al Bundy uit Married with Children of de afwezige bierdrinkende vader in de Amerikaanse serie Roseanne; wie de jaren negentig bewust heeft meegemaakt kreeg op tv vooral de grumpy dad voorgeschoteld. Natuurlijk is dat narratief in de loop der jaren wel veranderd, maar zelfs nu zien we vaders regelmatig in de stereotype rol van 'welwillende oen dan wel de man die geen zin heeft in zorgen', schrijft Gouw in zijn boek De Thuisblijfvader.

Zijn boek speelt zich af in een wisselend decor van Canada en Spanje, waar Gouw en zijn gezin gaan wonen omdat zijn vriendin daar mooie carrièrekansen krijgt. Terwijl zij kostwinner wordt, zorgt Gouw voor hun twee kinderen. Een sterk staaltje modern ouderschap, al blijkt dat de maatschappij daar niet altijd even progressief over denkt. Hij neemt je mee in zijn ervaringen en gedachten. Zoals de vraag wie hij eigenlijk is zonder zijn werk en wat deze nieuwe rolverdeling met zijn relatie doet (spoiler: er is meer seks). Gouw beantwoordt het allemaal. Met humor, een kritische blik en vooral met waardering voor het ouderschap.

Tim, wat merkte jij als thuisblijfvader van de beeldvorming over vaders? 

"Gelukkig is het beeld inmiddels genuanceerder dan 'de vader tegen wil en dank', zoals ik in mijn jeugd uit televisieseries meekreeg. Nu zie je vooral het type dat Kluun in zijn boeken beschrijft: een vader die voetbalgrappen maakt en verder niet veel snapt van het zorgen voor zijn kind. Die onhandigheid vinden we grappig. Zo vertelde laatst een vader op de radio dat hij de kinderwagen niet van de trap kreeg toen hij alleen was met zijn dochter. Daar werd smakelijk om gelachen. Best gek als je bedenkt dat we daar waarschijnlijk niet zo om hadden gelachen als een moeder deze anekdote had verteld."

Eigenlijk heel conservatief, toch?

"Ik denk dat ons collectieve beeld van ouderschap nog vrij traditioneel is, ja. Dat merkte ik ook aan de ongemakkelijke blikken en stiltes op feestjes, als ik vertelde dat ik thuisblijfvader was. Of aan de opmerking dat ik dan waarschijnlijk de hele dag taarten sta te bakken.

En toch zijn er ook tegengeluiden. In Amerika zijn er inmiddels verenigingen specifiek voor thuisblijfvaders, Japan startte in 2010 een succesvolle campagne om betrokken vaderschap te stimuleren en wat ik zelf heel vet vind is de nieuwe Australische kinderserie Bluey. In deze animatie zijn de vader en moeder gewoon 'ouders', in plaats van man en vrouw met stereotype eigenschappen. Natuurlijk gaat één zo'n serie er niet voor zorgen dat alle ouders het opeens anders gaan doen, maar ik denk wel dat beeldvorming uitmaakt." 

Het lijkt alsof veel ouders het wel anders willen doen, maar het uiteindelijk toch laten.

"Ja, er is een soort kloof tussen progressief denken en progressief doen. Dat zie ik ook in mijn eigen omgeving. Juist de mensen die van zichzelf vinden dat ze vooruitstrevend zijn, laten dat niet zien in de praktijk. Mijn boek richt zich eigenlijk op die groep. Hopelijk kan ik met dit verhaal laten zien hoe het ook kan, al mag iedereen dat natuurlijk zelf bepalen.

Maar ik denk wel dat het aan mannen is om in te zien dat het nu niet echt lekker gaat. Tenminste, voor hen wel maar voor vrouwen niet, en dat is niet oké. En eerlijk: zelf ben ik ook geen heilige. Ook ik ben in het verleden zeven keer over een wasmand heen gestapt om 'm uiteindelijk opgeruimd te zien worden door mijn vriendin. Noem het een keuze of een blinde vlek, maar het is hoe dan ook iets waar we ons best eens voor achter de oren mogen krabben.

Als je eenmaal je ogen daarvoor opent dan ga je trouwens steeds meer dingen zien die scheef zijn. Zoals dat we vaak zeggen dat mannen 'helpen' in het huishouden. Aan die woordkeuze heb ik echt een hekel gekregen. Wat een onzin. Je runt toch samen je huishouden?"

Mannen moet niet helpen maar hun verantwoordelijkheid nemen in het huishouden?

"Ja, precies. Het woord 'papadag' is zo'n zelfde rookgordijn. Die gezellige papadag wordt over het algemeen mogelijk gemaakt door al het voorwerk van de moeder. Fascinerend toch? Eigenlijk zijn vaders hele goede marketeers: met zo'n papadag krijg je al gauw het idee dat je lekker bezig bent. Zeker omdat je omgeving daar ook zo op reageert: 'Ach, kijk die man een tijd vrijmaken voor zijn kind, wat sympathiek!'" 

Aan de andere kant kreeg jij als thuisblijfvader ook gekke opmerkingen, zoals bij de Spaanse dokter (zie fragment hierboven). Dat beschrijf je heel grappig, maar hoe vond je dat? 

"Ik voelde me niet serieus genomen. En die momenten zijn er zeker vaker geweest. Ook op de basisschool in Spanje bijvoorbeeld, waar de juf liever met mijn vriendin over onze kinderen sprak. Dat is jammer en het illustreert hoe ongebruikelijk deze rolverdeling kennelijk is. Op momenten dat ik het zwaar had, verzuchtte ik weleens: hoe doen andere vaders dit? Om dan tot het antwoord te komen: oh ja, niet.”

Waar haalde je uiteindelijk je voldoening uit, wanneer werd het een goede dag? 

"Voor mij zat de uitdaging in het steeds beter worden in het onbetaalde werk. Er zijn geen evaluatiegesprekken en ontwikkelplannen en de bonus moet je jezelf dus maar toekennen. Je moet ook gewoon door hè, morgen is er weer een dag. Wat vandaag misschien niet helemaal gelukt is, kan morgen beter. Daar voldoening uithalen en voor jezelf aan het einde van de dag kunnen concluderen dat je succesvol bent geweest, heb ik voor mijzelf als doel gesteld. Daarnaast heb ik hele leuke kinderen, dat helpt ook."

Hoe kijk je nu naar onbetaald werk, ben je het meer gaan waarderen?

"Ja, absoluut. Ik kan wel stellen dat zorgen voor kinderen tien keer zo zwaar is dan op een kantoor werken. Waar ik me ook op heb verkeken is de mentale last. Als je voor kinderen zorgt gaat het om veel meer dan dingen 'doen', er zit juist veel energie in het denkwerk en vooruit plannen. In zorgen dat er op tijd boodschappen en luiers binnen zijn. In op tijd weer terug zijn voor de slaapjes en in dingen als cadeaus kopen voor kinderfeestjes. Dan volgt vanzelf het besef dat moeders dit al jaren doen en er heel terecht een punt van maken dat het niet eerlijk is om die mentale last alleen te dragen. Ik kan ook niet anders dan de conclusie trekken dat mannen meer moeten gaan zorgen." 

Je constateerde dat vaders moeten inleveren als ze tot gelijkwaardig ouderschap willen komen. Wat hebben ze te winnen? 

"Ja, veel. Ik kijk heel goed terug op mijn jaren als thuisblijfvader, ik ben er trots op. Betrokken vaderschap is ten eerste goed voor de ontwikkeling van je kinderen. Een periode fulltime zorgen leert je inzien waar het leven echt om draait; alle ruis en 'bullshit' valt weg. Gelijkwaardig ouderschap is goed voor je relatie. Uit onderzoek blijkt dat stellen meer seks hebben als er een goede verdeling is in huishoudelijke taken. Probeer het eens uit zou ik zeggen, haha. Maar een betrokken vader zijn is vooral ook heel cool: echt met je kinderen zijn, ze te zien opgroeien, een hechte band opbouwen. Er valt voor vaders een hele wereld te winnen."

Het boek De Thuisblijfvader ligt vanaf 14 februari in de winkels en is online te bestellen.