Samen gelddoelen stellen: hoe doe je dat?

Of het nou gaat om een dagelijkse lunchwandeling maken of minder geld stukslaan op Catawiki: als je een ander bij je plannen betrekt, vergroot je de kans dat je ze volhoudt. "Je hebt support nodig voor het volhouden van elk voornemen", zegt Hanneke van Onna, geldpsycholoog en auteur van het boek Geldgeheim. "Ook voor geld voornemens. Als jij bijvoorbeeld enthousiast met je geldzaken aan de gang gaat, maar je partner steeds zegt dat het niet nodig is omdat jullie het toch goed hebben, motiveert dat niet."

Wat wel werkt: iemand die een accountability partner voor je is. Iemand die je helpt herinneren aan je geldvoornemens, je steunt als het even tegenzit en met wie je je kunt juichen om je voortgang. En misschien nog beter: iemand met wie je sámen aan financiële voornemens werkt. Als je een gezamenlijk financieel doel hebt, kan dat de relatie zelfs versterken. En je kunt fungeren als elkaars stok achter de deur. Zo ziet Van Onna dat ook: "We hebben naar elkaar uitgesproken wat onze doelen zijn en afgesproken dat we het niet voor minder doen", vertelt ze. "Zo kunnen we elkaar aan die afspraak houden."

Praten over geld

Maar ja, om samen financiële doelen te stellen en voornemens vol te houden, moet je wel eerst over geld praten, en hoe je daarmee omgaat. Dat vindt niet iedereen even gemakkelijk, en het verloopt ook niet altijd vlekkeloos. Uit onderzoek van Nibud blijkt dat ruim een kwart van de Nederlandse stellen weleens ruziemaakt over geldzaken. "Veel vrouwen vinden het spannend om over financiële doelen te praten met hun partner", zegt Lieke Danenberg. Zij is mede-eigenaar van Elfin, een platform dat vrouwen helpt beter in geldzaken te worden. "Terwijl het behalen van die doelen juist veel sneller gaat als je dat hebt gedaan. Het wordt door zo'n gesprek namelijk ook heel duidelijk waarom jullie op een bepaalde manier over geld denken, of waarom die voornemens zo belangrijk voor jullie zijn. Je krijgt meer begrip voor elkaar."

Voor iedereen die (een partner heeft die) niet graag over geld praat, maar toch samen werk wil maken van financiële voornemens: zo'n eerste gesprek hoeft niet over inkomsten, uitgaven en besparingen te gaan. Het volhouden van een financieel voornemen valt of staat namelijk bij de reden waarom je eraan begint. En die gaat meestal verder dan 'samen 50.000 euro sparen', of 'de helft minder aan boodschappen uitgeven'. "Het is motiverender om een gesprek te voeren over wat jullie allebei willen in het leven. En dan niet per se op financieel gebied", zegt Danenberg, die een paar jaar geleden voor het eerst zo'n gesprek aanging met haar partner. 

Ze stelden elkaar vragen als: wat zou je graag eens willen doen? Hoe zou je je leven inrichten als er een cheque op de deurmat viel met een bedrag dat nooit op kan gaan? Waarvan zou je later spijt hebben als je het niet had gedaan? "Toen we daarover nadachten, kwamen er verschillende wensen uit", vertelt ze. "Zo wilde mijn man graag eens een reis door Europa maken met ons gezin en hij wilde zich geen zorgen hoeven maken over het betalen van de hypotheek. Ook wilde hij meer tijd hebben voor het barbecue-cateringbedrijf dat hij naast zijn IT-baan heeft. Ik vroeg vervolgens: waarom vind je dit belangrijk? Zo werd geen gesprek over geld, maar over hoe we in het leven staan en welke geldopvoeding we hebben meegekregen."

Struisvogel

Terugblikken op gedachtes en gewoontes die iemand van huis uit heeft meegekregen over geld lijkt misschien niet direct heel relevant – het idee van voornemens is tenslotte dat je vooruitkijkt. Toch levert het vaak nieuwe inzichten op. Iemand die is opgevoed met het calvinistische idee dat je vooral moet sparen en alleen iets koopt als het echt noodzakelijk is, kan het om die reden bijvoorbeeld lastig vinden om geld uit te geven. En als iemand een dierbare heeft verloren op jonge leeftijd, dan kan dat zomaar verklaren waarom diegene het nut van pensioensparen niet inziet: je leeft toch vandaag? Tegelijkertijd wordt uit zo'n gesprek duidelijk waar jullie allebei voor warmlopen. Allebei, ja. Met Danenbergs idee om een groot deel van hun gezamenlijke inkomsten opzij te zetten en te beleggen, zodat ze rond hun 50ste niet meer hoefden te werken, had haar man niks. "Hij vindt werken zo leuk, dat hij helemaal niet eerder wil stoppen. En eigenlijk geldt dat ook voor mij. Maar we willen wel zelf meer keuzes kunnen maken over hoeveel we werken, dus hebben we ons doel daaraan gekoppeld."

Om erachter te komen hoe jij en je partner over geld denken en ermee omgaan, kun je ook allebei een geldtypetest doen (bijvoorbeeld die van Hanneke van Onna of Eef van Opdorp) en die uitkomsten vergelijken. "Misschien ben jij wel een Dagobert, iemand die z'n hand het liefst op de knip houdt, en is je partner een Romanticus – een dromer, maar geen doener", zegt Van Onna. Dat brengt het geldgesprek binnen relaties ook op gang. Als die types trouwens erg ver uit elkaar liggen: geen nood. "Van verschillen kun je ook leren", zegt ze. "Het geldtype dat weerstand bij je oproept of waar je allergisch voor bent, is vaak zelfs het type dat eigenschappen heeft die je zelf mist. Bovendien staat je dominante geldtype niet voor altijd vast: ik ben nu een Heerser, iemand die autonoom en zelfstandig is, maar was jarenlang een Struisvogel." En als je écht niet op één lijn zit? Dat zul je misschien toch je eigen financiële voornemens in de praktijk moeten brengen, maar ben je in elk geval in gesprek over geld. Dat is ook winst.

Gezellig gelddoel

Lieke Danenberg en haar man maakten elk een bucketlist. Van de wensen die overeenkwamen, maakten ze gezamenlijke doelen. Reizen met het hele gezin, bijvoorbeeld. Daarna kwamen de financiën pas ter sprake: waar wilden ze naartoe, en hoelang? Wat kost zo'n reis? Wanneer wilden ze gaan, en op welke datum moeten ze dat bedrag dus hebben? "Zo werd het maken van keuzes makkelijker. Elke keer dachten we: gaan we dit kopen of gaan we het geld opzijzetten voor die reis? Uiteindelijk is ons voornemen dat we elke twee jaar met het gezin op reis willen."

Een gedeeld financieel voornemen heeft alleen kans van slagen als je er allebei blij van wordt, benadrukt ook Van Onna. "Het is ook belangrijk om een gezamenlijk, gezellig gelddoel te stellen", zegt ze. "Niemand wordt blij van voornemens waaruit angst doorklinkt, zoals: 'alleen geld uitgeven aan dingen die écht belangrijk zijn' of: 'meer besparen'. Logische voornemens in tijden van inflatie en financiële malaise, maar positieve doelen motiveren veel meer: dit jaar zoveel sparen voor die gezamenlijke reis, elke maand een bedrag opzijzetten zodat de kinderen later onbezorgd kunnen studeren."

Ook belangrijk: maak je doelen tastbaar. Denk aan het gevoel dat het je geeft als je straks samen die reis kunt maken, dat huis kunt kopen, de fijne auto kunt aanschaffen die je vrijheid geeft. Je kunt ook op een prominente plek in huis een foto van dat droomhuis of die reisbestemming ophangen als reminder, of een geeltje waarop je je doel schrijft. Van Onna: "Hoe tastbaarder, hoe makkelijker het wordt om elkaar te motiveren om bijvoorbeeld minder uit te geven of meer te sparen. Je kunt zelfs een mini-contract maken en je doelen of afspraken daarin vastleggen. Ook leuk om kinderen bij gedeelde spaardoelen te betrekken."

Uit het zicht

Doelen stellen betekent niet automatisch doelen halen, weet iedereen die 'vaker naar de sportschool' meermaals op z'n lijstje voornemens heeft gezet. Er zullen momenten genoeg zijn dat jullie tóch boeken kopen die op de stapel nog-te-lezen-boeken belanden of eten laten bezorgen omdat niemand zin heeft om te koken. Maar het wordt wel makkelijker om – ondanks die verleidingen – jullie doel te halen als je automatiseert wat daarvoor nodig is, zegt Van Onna. "Maak bijvoorbeeld een spaarpotje aan op een gezamenlijke spaarrekening en stel een maandelijkse automatische overboeking van een vast bedrag in. Dan is het uit het zicht en brandt het niet meer in je zak."

Of maak van sparen en verdienen een spel, zoals Danenberg doet: "Ik heb mezelf weleens voorgenomen alleen nog kleding via Vinted te kopen, en alleen van geld dat ik had verdiend met de verkoop van kleding op datzelfde platform. Je kunt de lat ook extra hoog leggen en je spaardoel vermenigvuldigen met tien, zoals ondernemer Grant Cardone in zijn boek The 10X Rule schrijft. Zelfs als je halverwege opgeeft, heb je dan nog meer bereikt dan je eigenlijk wilde. Al kan dat ook juist demotiverend werken."

Wat in elk geval de motivatie erin houdt: vier elk succes op weg naar jullie big hairy audacious goal. Danenberg: "Koppel succes aan iets waar je blij van wordt. Een etentje, bijvoorbeeld. Ook al kost dat geld, ja."

Tips van ondernemer Annemarie van Gaal:

• "Financiële intimiteit in een relatie is minstens zo belangrijk in een relatie als emotionele intimiteit. Het betekent dat beide partners precies weten wat er binnenkomt en wat er uitgaat, dat ze samen verantwoordelijk zijn voor de financiën en samen de beslissingen over grote aankopen nemen. Die financiële intimiteit moet wel van beide kanten komen, en beide partners moeten het nut ervan inzien."
• "Creëer een eigen potje van je zelf verdiende geld en geef het uit aan iets wat jij belangrijk vindt. Je eigen geld hebben en je eigen beslissingen kunnen nemen is niet alleen belangrijk voor je eigenwaarde, maar ook voor de financiële intimiteit in jullie relatie. Als een van beiden thuisblijft om bijvoorbeeld voor de kinderen te zorgen, dan moet dat een keuze van beide partners zijn. Beide partners hebben een even belangrijke taak."
• "De partner die thuisblijft, zou eigenlijk een vast inkomen moeten hebben, vind ik. Een vast bedrag dat iedere week of iedere maand op de rekening van de thuisblijvende partner gestort wordt. Op die manier hoeft hij of zij niet om geld te vragen. Financiële intimiteit betekent vooral dat je met elkaar blijft praten over jullie geldzaken."