Weggaan en jezelf vinden: wat alleen reizen met je doet

Wanda Catsman stond op een parkeerplaats in het Spaanse Logroño en zwaaide de bus uit met mensen die ze de afgelopen week begeleid had op de Camino. Nu zou ze nog een week alleen verder gaan wandelen. Het was de zomer van 2018. Ze was 38 en had zich gerealiseerd dat ze nog nooit in haar eentje op vakantie was geweest. Nu ze voor haar werk toch al op de Camino de Santiago was, leek dit de perfecte gelegenheid.

Zodra de bus uit zicht was, draaide ze zich om en ging op pad. Huilend. "De eerst vijf kilometer heb ik alleen maar gejankt. Het was echt heel erg, ik vond het zo moeilijk. Dat ik er ineens alleen voor stond, dat er niemand was om op terug te vallen. Dat ik nog niet wist waar ik die avond zou slapen. Waar was ik aan begonnen?" Op een bankje in een park sprak ze zichzelf streng toe: doe even normaal. En: kijk eens hoe stoer je bezig bent. "Daarna ging het wel weer. Ik kwam een leuke vrouw tegen die ook alleen liep en die nog wel een pelgrimshostel kende voor die avond."

In je eentje op reis gaan, is geen onverdeeld genoegen: daar zijn de zes vrouwen die we voor dit artikel spraken het roerend over eens. "Het is hard werken", zegt Dilek Gursoy die al twaalf jaar lang het liefst alleen op pad gaat. "Je kunt niet het benodigde denkvermogen delen door het aantal reizigers, je moet echt alles in je eentje beslissen." Voordat Judith Kimenai in 2009 aan haar eerste solofietstocht in Nieuw-Zeeland begon, had ze flink last van koudwatervrees: "Ik bleef het moment van wegfietsen maar voor me uitschuiven. Nog even dat regelen, nog even dit doen. Ik wist helemaal niet wat ik kon verwachten."

Ook Liesbeth Rasker, die al zo vaak alleen op reis ging dat ze er een boek over schreef, herkent het gevoel. Haar eerste soloreis was dan ook behoorlijk uitdagend: een trektocht te paard door Mongolië, alleen met een gids, die ook nog 's geen Engels sprak. "Als ik nu mijn reisdagboek teruglees van die eerste week, denk ik: ach meid, wat had je het zwaar. Er staat alleen maar hoe graag ik naar huis wilde, hoe eenzaam ik was, en hoe ongelukkig."

Maar iedereen is het er ook over eens dat dat op geen manier afdoet aan de ervaring of aan wat zo'n reis je oplevert. Sterker nog: het voegt er alleen maar vreugde en diepgang aan toe. Dus ja, je kunt straks je vakantiegeld investeren in het verder verzanden van je sad beige interieur, of je kunt gewoon 's met je zelfstandige togus in je eentje op een tropisch strand gaan liggen. 

En dit zijn hun bevindingen:

1.    Ga uit nieuwsgierigheid

Voor de meeste vrouwen in dit artikel geldt dat ze eerder uit nieuwsgierigheid vertrokken, niet omdat het nou een diepgekoesterde wens was om lang alleen te zijn. 

Judith wilde vooral wat over zichzelf leren. "Ik ben van nature nogal een volgzaam type, en ik was benieuwd hoe het zou zijn als ik niemand kon volgen. Ik wilde weten of en hoe ik mezelf tegen zou komen."

Voor Iris wezen in 2008 ineens alle sterren naar het Oosten: het ging uit met haar vriend, en op werk werd ze wegbezuinigd. Met het bedrag dat ze bij vertrek kreeg, kon ze op onderzoek uit naar haar Indische roots. Het werd een reis van drie maanden: "Ik dacht, ik blijf gewoon weg totdat het geld op is. Maar al na de eerste maand moest ik weg uit Indonesië omdat ik er niet aan had gedacht een visum te regelen. Toen ben ik door Laos en Thailand gaan reizen."

Sherida belandde vorig jaar in between jobs. Normaal bracht ze haar beperkte aantal vakantiedagen graag door met haar vriend, maar nu had ze ineens zes hele weken voor zichzelf. Een daarvan besloot ze in Lissabon en aan de Portugese kust door te brengen. "Ik was benieuwd wat het me zou opleveren. Als je met gezelschap reist, ben je toch vooral ook op elkaar gericht. Nu kon ik alles zelf bepalen én me helemaal naar buiten toe openstellen."

Voor zelfverklaard paardenmeisje Liesbeth gold vooral dat ze heel graag naar Mongolië wilde, "omdat ze daar zo'n beetje in het zadel geboren worden". Ze zag zichzelf al galopperen over de weidse vlakten, met de wind in haar haar. Praktisch probleem was dat niemand mee wilde, dus ging ze maar alleen. "Achteraf misschien niet de beste keuze voor een eerste reis alleen. Ik raad nu mensen meestal aan om wat korter te gaan en dichter bij huis te beginnen."

2.    Laat je planning los

Voor Wanda was het temmen van haar innerlijke regelneef een groot onderdeel van alleen op vakantie willen: "Ik ben van mezelf heel erg van het plannen, vooruitdenken. Dus voor mij was het ook bewust een lesje in loslaten." Zo kwam het dat ze nog geen overnachtingen geboekt had toen ze alleen aan haar reis begon. Nu is er langs de Camino genoeg onderdak voorhanden, maar toch. 

Hou vooral niet te veel vast aan vooraf opgestelde plannen, waarschuwen alle zes onze gidsen. Voor Iris betekende het dat ze zonder al te veel zorgen haar plannen om kon gooien toen ze zonder visum uit Indonesië moest vertrekken en voor Sherida dat ze zichzelf op een privé-kamer trakteerde toen bleek dat ze het maar niks vond om in hostels op een slaapzaal te overnachten.

Beroepsreiziger Liesbeth kent de verhalen maar al te goed: "Mensen vinden het spannend om alleen te zijn en zoeken zekerheid en veiligheid in een dichtgetimmerd programma. Ik ben daar erg op tegen. In de eerste plaats worden kleine tegenslagen ineens groot als je niet wendbaar bent. Die bus die ineens de andere kant oprijdt dan je dacht, de veerpont die je mist. Als je per se wel van alles wil plannen, kijk dan vooraf goed naar de annuleringsvoorwaarden. Want je gaat natuurlijk ook mensen tegenkomen die zeggen: nee man, je moet niet daarheen, maar juist naar dat andere. Of ze vragen of je een stukje met hen meereist. Dan is het wel zo leuk als je de mogelijkheid hebt om ja te zeggen." Metsel jezelf dus niet vast in veiligheid en ga waar de wind je heen blaast.

3.    Groeipijn is part of the fun

We stipten het al even aan: een solo vakantie is niet immer lachen gieren brullen. Liesbeth Rasker: "Mensen denken dat een reis waar ze veel geld voor hebben betaald en lang naar uit hebben gekeken een aaneenschakeling van hoogtepunten gaat zijn. Dat is niet zo. Op sommige momenten zal het tegenvallen, op andere momenten voel je je gewoon eenzaam. Daar ga je heus niet dood aan." Dat kan natuurlijk net zo goed gebeuren als je met je nicht of je vriendin op reis bent, maar het verschil is alleen dat je nu alles met jezelf moet oplossen. 

Het mooie is: daarvan groeit je zelfvertrouwen. Dat merkte Sherida daar in Portugal ook: "Ik heb me heus wel alleen gevoeld, als ik ergens niet direct aansluiting vond bijvoorbeeld, of als ik het idee had dat ik raar werd aangekeken als ik in m'n eentje op een terras zat. Maar achteraf merkte ik: in het moment was het misschien even wat minder, maar ik heb me er wel overheen gezet en me herpakt. Daardoor voelde ik me sterk."

Het 'harde werken' wat Dilek tijdens haar reizen ervaart is niet per se negatief. "Ik ga niet alleen voor mijn ontspanning, maar ook voor mijn persoonlijke groei. Ik heb bijvoorbeeld een heel slecht richtingsgevoel. Die eerste keer alleen in Istanboel, ik was toen 20, kon ik mijn hotel maar niet vinden. Ik bleef maar verkeerd lopen en moest het een paar keer aan voorbijgangers vragen. Maar bang om te verdwalen ben ik echt niet meer. Ik weet uit ervaring dat ik er altijd wel kom, en ik heb gemerkt dat ik heus oplossingsgericht ben."

Dat is een feest der herkenning voor Iris, die vertelt dat ze door al dat reizen haar soft skills heeft ontwikkeld. "Je moet van a naar b komen, je moet communiceren, je moet om hulp durven vragen. Je leert op jezelf te vertrouwen, maar ook op anderen."

4.    #durftevragen

En ook dat voegt schoonheid toe aan het concept. 

Het is inmiddels een favoriete herinnering van Judith. Voor ze op fietsvakantie ging, had haar moeder nog even fijntjes geïnformeerd of ze wel wist hoe ze een band moest plakken. Nou ja, niet dus. En natúúrlijk ging haar band lek, en ook nog op een onhandig moment: vlak langs een drukke autoweg. Judith: "Ik was al onderweg richting een stad, dus ik dacht, ik loop de rest wel en dan laat ik daar m’n fiets repareren. Maar bij de eerste afslag kwam ik een oudere man tegen, al in de 80, die toevallig net een meisje aan het helpen was haar band te plakken. Als semi-grapje vroeg ik: mag ik aansluiten? 'Natuurlijk', riep die man, en toen heeft hij ook mijn band geplakt."

Het leerde haar een belangrijke les: overal zijn leuke, lieve mensen, en overal is hulp om de hoek. En dat is een breed gedragen ervaring. Wanda kreeg bijvoorbeeld gratis koffie en koekjes in een café waar je niet kon pinnen, terwijl ze de vorige dag al haar cash geld en eten had opgemaakt. "Een bevestiging dat het altijd wel weer goedkomt. Zolang je durft te vragen, komt er altijd wel een oplossing."

Iris kwam 's nachts in de haven van Lombok aan en de taxi die ze had besteld, was er niet. Stond ze daar moederziel alleen. "Er was nog één busje met mensen en ik heb aan hen gevraagd of ik mee mocht rijden. Toen kwam ik er ook achter dat mijn angsten vaak ongegrond zijn. De meeste mensen zijn gewoon heel lief en behulpzaam."

5.    Maak vrienden

Het is dus ook niet zo gek dat iedereen zegt onderweg vrienden te hebben gemaakt, voor een dag of twee of voor het leven. Dat gaat ook veel makkelijker alleen dan met z'n tweeën, omdat je automatisch meer op de buitenwereld bent gericht. 

Judith kwam op de fiets in Engeland twee dames tegen die dezelfde route aflegden. "Dat klikte als een malle en we zagen elkaar iedere paar dagen wel weer. Toen de tocht volbracht was, hebben we samen in onze pyjama's champagne zitten drinken op hun hotelkamer." Sherida belandde in Lagos in een heel kleinschalig hostel. "Er was daar een soort binnentuin waar mensen de hele dag zaten te kletsen en spelletjes te doen. Het voelde echt als een community, en het was zo magisch: je zit daar met mensen die je helemaal niet kent op een vreemde plek, en toch voel je je helemaal thuis."

"Ga in de gemeenschappelijke ruimte van een hostel zitten en je hebt meteen 12 nieuwe vrienden", bevestigt Liesbeth, die in haar boek ook een lijstje openingszinnen opnoemt om een gesprek te beginnen. "Heel ingewikkeld is het niet: vraag wat iemands plannen zijn voor de dag, of ze nog tips hebben, hoe lang ze al op reis zijn. Als je een klik hebt, loopt het daarna wel vanzelf." Ook als je liever niet in een hostel wil slapen, kun je gebruik maken van de gezelligheid van hostels. "Die organiseren altijd wel pub tours of stadswandelingen waar je je voor in kunt schrijven. Dan heb je meteen mensen om je heen."

Iris pakt het nog proactiever aan. "Ik kijk of er in de buurt van waar ik heenga andere ontwerpers of kunstenaars zijn die me aanspreken. Een berichtje via Instagram is zo gestuurd en bijna iedereen vindt het leuk om af te spreken. Dan ben je meteen uit het backpackerscircuit en in de lokale gemeenschap."

6.    Omarm de vrijheid

Maar laten we wel wezen: je moet onderweg toch echt zelf je eigen beste vriend zijn – je bent niet voor niets in je eentje op pad gegaan. Het aller-aller-állermooiste van alleen reizen is de complete vrijheid die je hebt. Je bent aan niemand wat verplicht, ook niet aan je nieuwbakken vrienden. Je staat op wanneer je wil, geeft uit wat je wil, gaat waar jij wilt gaan. 

Op het moment dat we elkaar spreken, zit Dilek in haar hotelkamer in Istanboel. "Gisteren was ik nog bij een hijama, een therapeutisch proces met cupping. Dat zou ik met een vriendin of met mijn vader niet snel hebben gedaan. Maar ik was nieuwsgierig en ik kon mijn gevoel volgen. Heerlijk!" Sherida besloot in plaats van te gaan sightsee'en een hele middag door te brengen op een terras met een boek en een glas wijn. "En er was niemand die vond dat we nu weer verder moesten gaan."

Wanda merkte tijdens die eerste wandelvakantie in Spanje al dat het ook scheelt dat je alleen maar naar je eigen lijf hoeft te luisteren en niet naar dat van een ander. "Ik keek iedere dag gewoon hoe ver ik kwam. Als ik moe was, stopte ik bij het volgende dorp, als ik lekker aan het lopen was, trok ik nog een dorpje verder."

7.    Even over het eten

Wat je ook helemaal zelf mag weten, is wat je met het eten doet. Voor veel te veel geld superchic lunchen, of juist een bak instant noodles opwarmen in de keuken van je hostel: anything goes. Maar alleen uit eten gaan, is nog wel een kunst op zich. Wanda blijft het verschrikkelijk vinden, vertelt ze. "Dat je dan alleen aan zo’n tafeltje zit, ik voel me dan echt heel zielig. Als ik het toch doe, neem ik een boek mee en beperk ik me tot een hoofdgerecht."

Voor Dilek is het juist een groot genot. "Ja, ik mis een gesprekspartner, maar de andere kant is dat je met je volle aandacht bij de maaltijd bent en kunt genieten van iedere hap. Ik voel me totaal niet opgelaten, ik kom daar toch om te eten? En je mag helemaal zelf weten hoe je het inricht."

Het is wel even opletten, zegt Liesbeth, dat je als solo gast niet achterin een hoekje wordt weggemoffeld. "Ik bel vaak vooruit en reserveer dan voor twee. Als ik er dan ben, zeg ik dat mijn gezelschap ziek is geworden. Wat gaan ze doen dan, me ineens een ander tafeltje geven?" Er zijn bovendien, weet ze, restaurants die juist heel blij zijn met mensen die alleen komen. "Er is een groep restaurants in New York – Balthazar, Pastis, Morandi, en nog een paar – waar je standaard een glas champagne krijgt als je aangeeft dat je in je eentje bent. Nou, dan voel je je wel welkom!"

Voor wie zich alsnog een beetje ongemakkelijk voelt, raadt ze van harte een reisdagboek aan. "Ik kan echt niet zonder. Het geeft je altijd wat te doen, ook tijdens het eten. Je kunt je indrukken en ideeën delen als je niemand hebt om mee te praten. En als je even een uurtje ergens over hebt en niet weet wat je ermee moet: ga schrijven. Wat valt je op, wat heb je gedaan, wat voel je? Je bent meteen onderdeel van de plek waar je bent."

8.    Zorg voor je veiligheid

Nog wel een belangrijk punt: als je alleen reist is er niemand op wie je automatisch terug kunt vallen als je bijvoorbeeld ziek wordt of een opdringerige man aan je gat hebt hangen. Of erger: als ergens een natuurramp of een conflict dreigt. Hoe gaan onze gidsen daarmee om? 

Dilek tipt in de eerste plaats de Informatieservice Buitenlandse Zaken. Die houden je op de hoogte van de actuele veiligheidssituatie in het land waar je heengaat. Bovendien kun je je hier registreren bij de ambassade, zodat die weten waar je uithangt.  Verder deelt ze vaak, vooral als ze in een taxi stapt, haar live locatie met het thuisfront. "En ik neem altijd een plattegrond of landkaart mee van waar ik heenga, dan ben je niet afhankelijk van je telefoon om te bepalen waar je bent en waar je heen moet."

Onze wandelende Wanda weet daar alles van. "Ik was afgelopen zomer in Noorwegen, midden in de bergen. Het was heel glad: ik ging onderuit en wist even niet of ik misschien iets gebroken had." Onmiddellijk schoot ze in praktische modus: wat zijn mijn opties? "Ik wist dat ik twee kilometer daarvoor nog mensen had zien wildkamperen. Een halve kilometer terug was ik een weg overgestoken, waar toen weliswaar geen auto's reden, maar die zouden er wel kunnen komen. Als je alleen bent, ben je alerter op dat soort zaken. Ik heb direct mijn vriend een berichtje gestuurd met wat er aan de hand was en dat ik zou laten weten hoe het verder ging. En ik had een EHBO-doos bij me, ik had mijn been eventueel kunnen spalken met een tak." Gelukkig bleek het niet nodig, maar het was wel een waardevolle les. "Denk vooraf over welke risico's je mogelijk loopt en hoe je daar mee om wilt gaan. Dan ga je met een veiliger gevoel op pad."

Iris draagt tijdens haar reizen altijd een fopportemonnee mee. "Een oud ding met een klein beetje cash en wat oude creditcards. Ik ben nog nooit beroofd, maar als het gebeurt, kan ik ze die geven." Ook nep is de trouwring die ze tijdens het reizen draagt. "Want als je niet getrouwd bent, ben je in sommige landen een soort prooi, alsof je dan automatisch openstaat voor avances."

Vanuit feministisch oogpunt is dat natuurlijk verschrikkelijk, zegt Liesbeth: "Dat mannen dus wel respect kunnen hebben voor het feit dat jij zogenaamd van een andere man bent, maar niet voor het feit dat je zelf geen interesse hebt. Maar het is helaas wel de realiteit."

9.    Vind je grenzen over de grens

Maar het is ook vanuit feministisch oogpunt dat je juíst in je eentje op reis moet, vindt ze. "Er is zoveel te doen over feminisme en hoe dat eruit moet zien. Maar in de basis gaat het erom dat je een zelfstandig wezen moet zijn en dat je je niet in de luren laat leggen door irritante bazen of een slechte vriendin of een kutvriendje. Maar voordat je je grenzen aan kunt geven, moet je natuurlijk wel leren waar die liggen. Dat kun je bij uitstek leren als je in je eentje op reis bent. Je moet je eigen boontjes doppen, op jezelf leren vertrouwen."

Een van de hoogtepunten van haar eerste reis alleen, was tijdens die trektocht. "We kwamen aan in een dorp, bij het eindpunt. Er stond een bankje in de avondzon. Ik zag een vervallen gebouw waar met een marker 'cold beer' op stond geschreven, met een pijl. Ik moest bijna huilen van geluk. Ik ben met een koud biertje en een peuk op dat bankje gaan zitten, na twee weken van echte mentale en fysieke uitputting. Solo reizen kan je echt overweldigen met een enorm geluksgevoel, meestal op de momenten dat alles misgaat. Dat je dan eigenhandig het roer hebt omgezet, dat vervult je met een gevoel van diepe tevredenheid."