Waarom je vandaag – ook als jongere – je stem wil laten horen

Vandaag gaan we naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezingen en Waterschappen. Vooruit, dat zijn misschien niet de meest 'sexy' verkiezingen, althans, die conclusie zou je kunnen trekken als je kijkt naar de opkomstcijfers van 2019. Die laten namelijk een enorme generatieloof zien. En dit jaar weet slechts een derde van de jongeren (mensen jonger dan 35 jaar) dat er überhaupt verkiezingen zijn.  

Of het nou hippe filmpjes zijn op social media, of dat jongeren zichzelf verkiesbaar stellen: partijen doen er alles aan om ook jonge stemmers te motiveren hun stem te laten horen. Of het helpt, moet nog blijken. Maar volgens Fien Reerds en Jochem Jordaan zijn er meerdere redenen waarom jongeren zich niet betrokken voelen met provinciale politiek. Met De Kiesmannen zetten zij zich in voor een hogere stemopkomst – ook onder jongeren. Dat doen ze bijvoorbeeld met theatershows en door voorlichting te geven over politiek en beleidskwesties op mbo-instellingen en universiteiten. 

Eén belangrijke reden voor het lage opkomstpercentage onder jongeren is de gebrekkige vertegenwoordiging in de Provinciale Staten. Een groot deel van de actieve politici is boven de 50 jaar. In Noord-Holland is bijvoorbeeld slechts 9 procent jonger dan 30 jaar. Jongeren herkennen zich vaak niet in de politici, en zien vervolgens wel dat veel belangrijke beslissingen worden genomen door mensen die niet op hen lijken. "Als deze mensen jouw volksvertegenwoordigers zijn, voel je een bepaalde afstand", vertelt Fien. De partijen die wél een hoge opkomst onder jongeren hadden bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen hebben een grotere herkenbaarheidsfactor, zoals Denk en Volt. 

Ingewikkeld taalgebruik 

De afstand tussen jongeren en politiek wordt ook vergroot door de complexiteit van informatievoorziening rondom verkiezingen. De campagnes bestaan voornamelijk uit debatten op radio en televisie, verkiezingsprogramma's en lange achtergrondartikelen in kranten. Dit sluit niet aan bij de informatiebehoefte van jongeren. Twee op de drie jongeren weten niet eens dat er verkiezingen zijn, en dit komt volgens Jochem deels door de complexiteit van deze informatie: "Het is belangrijk om bij de basis te beginnen en te leren wat politiek nou eigenlijk inhoudt."

Jochem ziet deze afstand en ook wantrouwen terug bij de jongeren aan wie hij samen met Fien workshops geeft: "Sommigen hebben zich achtergesteld gevoeld door corona, terwijl anderen teleurgesteld waren over de studiebeurs." Dat gebrek aan vertrouwen maakt de motivatie om richting de stembus te gaan kleiner. 

Toch moet je deze generatie juist wel blijven betrekken bij politiek, en activeren om ook een mening te vormen en zich betrokken te voelen. Het is misschien onrealistisch om te verwachten dat elke jongvolwassene een politieke junkie wordt, maar het overbrengen van het belang van politieke participatie is belangrijk. Het gaat daarbij niet alleen om stemmen, maar ook om demonstreren en bijvoorbeeld het delen van kennis of meningen op sociale media. "Het is belangrijk dat jongeren zich bewust zijn van hun mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de politiek en de besluiten die daar worden genomen", vertelt Fien. 

In de politiek worden belangrijke beslissingen genomen over thema's als wonen en klimaat. Juist de jongere generatie heeft hier het meeste belang bij, maar ook uit de cijfers van de Provinciale Statenverkiezingen van 2019 blijkt het verschil in opkomst tussen jongeren en ouderen. De opkomst onder ouderen was indrukwekkend hoog, namelijk 71 procent, terwijl die onder jongeren bleef hangen bij 52 procent.

Bij verkiezingen over de hele wereld zie je vaak dat jongeren minder stemmen dan oudere generaties. Dit komt ook doordat jongeren nog in ontwikkeling zijn en bezig met het vinden van hun identiteit. Hierdoor zullen er altijd verschillen zijn in de opkomst van verschillende generaties. Maar dat verschil is momenteel te groot om de opkomst puur aan dit ontwikkelingsaspect te wijten. Jochem: "Er zijn op dit moment nog te veel andere redenen hiervoor, dingen die anders kunnen en moeten. Zoals politiek taalgebruik en jongerenvertegenwoordiging."

Politiek is overal

Hoe vaak heb jij het met je vrienden over politiek? Gaan jullie allemaal stemmen vandaag? Wanneer je het lastig vindt het belang van politiek uit te leggen aan anderen of jezelf, bedenk dan dat vrijwel alles in de wereld om ons heen voortkomt uit keuzes die in de politiek worden gemaakt. Het is makkelijk om te vergeten dat de meerderheid van de landen in de wereld geen democratie kent, waardoor het des te bijzonder is dat wij mogen leven in een samenleving die wel democratisch is. Een samenleving waarin je vrij bent om jouw stem te laten horen. Fien vindt het belangrijk dat je hierin ook je eigen verantwoordelijkheid herkent: "Jongeren zouden stemmen niet alleen moeten zien als recht, maar ook als de norm én als democratische plicht."

Politiek is niet alleen van die paar poppetjes in Den Haag maar van iedereen. De Kiesmannen proberen te laten zien dat iedereen een actieve(re) rol kan spelen in politiek – of dat nou lokaal, regionaal of landelijk is. Als je je betrokken voelt en je stem laat horen, kom je er uiteindelijk achter dat je stem een grotere invloed heeft dan je misschien denkt.