Het zalig falen, met Raounak Khaddari

Wat maakt een goede vriendschap? Op welke manier onderscheidt de liefde tussen vrienden zich van die in romantische relaties of tussen familieleden? En kan je het ook uitmaken met vrienden? Het antwoord op de laatste vraag ontdekte journalist Raounak Khaddari (29) proefondervindelijk. Via een appje zette ze er een punt achter met twee vrienden. En hoewel ze nog steeds achter dat besluit staat, weet ze nu dat ze het anders had moeten aanpakken. 

In haar boek Even goede vrienden onderzoekt Khaddari welke ingrediënten een vriendschap ten goede komen – en wat vooral niet. Uiteindelijk werd het een ode aan deze relatievorm én een pleidooi om die minstens zo serieus te nemen als alle anderen.

Maak van vriendschap een werkwoord, zeg je in je boek. Waarom?

"Omdat ik geloof dat we er beter in woorden als we bewuster met vriendschap omgaan. In plaats van het maar gewoon op z'n beloop te laten. Als mens zijn we constant in ontwikkeling, willen we groeien, slimmer worden, sneller, succesvoller. In relatievormen maken we als mens enorme ontwikkelingen door, en dat geldt bij uitstek ook voor vriendschappen. Door mijn vriendschappen ben ik echt gegroeid – soms alleen, net zo vaak samen."

Ben je er zelf ooit 'niet goed' in geweest?

"Wat goed of niet goed is, bepaal je natuurlijk onderling. Maar ik ben als vriend ook weleens de fout in gegaan natuurlijk! Een paar jaar geleden was een van mijn beste vriendinnen Suus op zoek naar een nieuwe baan, daar hebben we toen eindeloos veel over gepraat. Na een paar sollicitatiegesprekken was het zover en had ze een nieuwe baan. Big deal, als je het mij vraagt. En toen ik appte om succes te wensen op haar eerste dag, bleek ze twee weken eerder al begonnen te zijn. Dat vond ik zo slordig van mezelf."

Aan de andere kant: dat kan de beste overkomen, toch? En als je goede vrienden bent, heb je daar begrip voor. 

"Nee, ik ben dat niet helemaal met je eens. Als er iets groots of belangrijks speelt in iemands leven, reken je ook op je goede vrienden om daar onderdeel van te zijn. Ik wilde haar expliciet aanmoedigen op haar eerste werkdag, niet twee weken later. Dat komt ongeïnteresseerd over, en juist die relaties met vrienden moeten we waarderen en koesteren – dus ook door op te letten bij grote levensgebeurtenissen en belangrijke momenten. Die verdienen aandacht."

Dus we mogen onszelf – en de ander – best streng aanspreken als het even niet botert of een van beiden afwezig is? 

"Ja, maar ook daarin lukt het vaak om samen een weg te vinden. Niet altijd. Soms is de conclusie dat de verwachtingen van een vriendschap gewoon niet matchen."

En dan…

"Kun je besluiten dat het beter is om er een punt achter te zetten."

Daar heb jij ook ervaring in, toch?

"Alleen de manier waarop ik dat heb aangepakt… die verdient geen schoonheidsprijs. Ik heb het ooit 'uitgemaakt' met twee vriendinnen, maar via een appje."

Uitmaken via een appje is sowieso nogal omstreden volgens mij. Hoe is dat gegaan?

"Precies, en met goede reden, want het is niet de meest respectvolle manier om dat aan te pakken. In mijn geval was het in een groepsapp met twee vriendinnen die ik tijdens mijn stage bij Het Parool had leren kennen. In die stageperiode gingen we heel veel met elkaar om, op de werkvloer, maar ook samen eten en drankjes drinken in het weekend. In die eerste periode deelden we lief en leed samen. Maar nadat de stage erop zat, wilden zij dat contact graag op dezelfde manier voortzetten. Ik merkte dat ik daar minder behoefte aan had."

"Dat hoeft niet per se een probleem te zijn, maar telkens als ik aangaf dat ik niet kon of wilde afspreken, lieten zij blijken dat het voor hen een belangrijke voorwaarde was in onze vriendschap. Die discussie hadden we op een gegeven moment zo vaak dat het me beklemde. Ik wilde dat strakke harnas niet meer."

Heb je toen heel bewust besloten: basta, ik maak het uit?

"Ja, we hadden de weg van constructieve gesprekken geprobeerd, maar waren duidelijk op zoek naar iets anders in die vriendschap. Dus toen heb ik 's avonds een appje gestuurd: 'De druk van deze vriendschap wil ik niet'. Met de aankondiging dat ik 24 uur later uit de appgroep zou stappen."

Om ze wel de tijd te geven om te reageren?

"Precies."

Hoe voelde het nadat je het bericht had gestuurd?

"Best wel zen."

En toch zou je het nu niet meer zo aanpakken. Waarom?

"Klopt, ik zie het echt als een faalmoment. Want hoewel ik me eerst opgelucht voelde, en zij überhaupt nooit meer hebben gereageerd, ging het uiteindelijk aan me knagen. Waarom heb ik dat zo gedaan? Het voelde ergens toch alsof ik ze de kans op een gesprek had ontnomen. Een vriendschap maak je niet uit via een appje, dat doe je gewoon niet. Vooral dat oordeel had ik over mezelf daarna. Misschien heb ik het te zakelijk aangepakt."

Kan je een vriendschap dan beter laten doodbloeden?

"Nee, haha, dat lijkt misschien de weg van de minste weerstand, maar vanuit respect voor de ander – of voor wat de vriendschap ooit is geweest – kan je het gesprek beter wel aangaan. Ik hoor ook vaak mensen zeggen dat ze iets dood laten bloeden door nog heel weinig met iemand af te spreken. 'Ja, dan doe ik eens per half jaar een keer koffie, want dan kan het weer van m'n lijstje'. Maar dat is toch geen vriendschap? Je wil toch zelf ook dat jouw vrienden met je afspreken omdat ze tijd met je wíllen doorbrengen, in plaats van dat het een moetje is of een to-do die van een lijstje moet."

Misschien hebben we als vrienden niet goed geleerd om die moeilijke gesprekken met elkaar te voeren? Om behoeften of kritiek naar elkaar uit te spreken?

"Vriendschappen behoren van oudsher al tot onze belangrijkste relatievormen, dus daarom kunnen we onszelf best aanleren er weer wat bewuster mee om te gaan. Wel die moeilijke gesprekken voeren als het nodig is, maar ook de ander ruimte geven als die behoefte er is. Gelijkwaardigheid en wederkerigheid zijn belangrijke ingrediënten voor een succesvolle vriendschap. Er is geen afhankelijkheidsrelatie of macht in het spel, en je investeert in elkaar – in plaats van dat het eenrichtingsverkeer is. Klinkt allemaal heel logisch, maar pas als die dingen niet helemaal kloppen, merk je dat een vriendschap begint te schuren. Zonder dat je altijd meteen weet waar het aan ligt."

"Maar de allerbelangrijkste basisbehoefte in vriendschap is vrijheid, in tegenstelling tot je familie die je niet voor het uitkiezen hebt, kíés je voor je vrienden. Hoe mooi is dat? De filosoof Charles de Saint-Évremond zei ooit: vriendschappen zijn geen banden die je vastbinden, maar kettingen die verbinden. Zo zou het moeten voelen."

Heb je de twee ex-vriendinnen ooit nog gesproken?

"Nooit meer, maar dat is oké. Sommige vrienden zijn voor het leven, anderen zijn er voor even. En als een vriendschap overgaat, biedt het soms ook ruimte voor een nieuwe connectie – of meer tijd met je familie of andere dingen of mensen die je gelukkig maken. Ik heb veel vertrouwen en geluk gevonden in de wetenschap dat mijn huidige vriendschappen oprecht en gelijkwaardig zijn… hoelang ze ook in deze vorm bij me zullen blijven."

Het boek Even goede vrienden is bij lokale boekhandels en online te koop.