Post-pandemie blues: de uitdagingen voor Gen-Z

Generatie Z, ook wel de jongvolwassenen van nu, werd geboren tussen eind jaren '90 en 2012. Mensen die zijn opgegroeid in een wereld vol smartphones, vlogs en sociale media. Deze generatie staat in contact met de hele wereld, wordt gevormd door klimaatnieuws en is betrokken bij maatschappelijke problemen. Misschien wel de belangrijkste doelgroep voor grote bedrijven, maar op dit moment zijn Gen-Z-ers ook kwetsbaarder dan andere generaties. De pandemie heeft grote gevolgen gehad voor de hele wereld, maar deze zijn misschien wel het meest voelbaar voor de tieners en jongvolwassenen nu; hun leven staat op z'n kop en de impact van corona is voelbaar. 

Cruciale levensfase

Waar je die impact het meest ziet? Nou, op sociaal vlak bijvoorbeeld. Sommige jongeren hebben het lastig met het vinden van nieuwe vrienden en voelen zich daardoor eenzaam. Anderen genoten juist van de ongekende rust en het gebrek aan sociale verplichtingen tijdens de lockdown, voor hen is het moeilijk schakelen naar een wereld die weer volop in beweging is. Twee uitersten in beleving, maar de druk om post-COVID alles uit het leven te halen wordt door iedereen gevoeld. En hoewel de pandemie uitdagingen met zich meebracht voor iedereen, moet Gen-Z nu de grootste hordes nemen. Zij bevonden zich tijdens de pandemie in een cruciale levensfase. 

Want je zal maar net aan je studie beginnen, of net je eindexamens hebben gehad. Of op het punt aan je eerste baan te beginnen. Al deze momenten draaien juist om sociale interactie, hier ontstaan belangrijke verbindingen met andere mensen, maar door corona werd dit aspect verstoord. Klaslokalen bleven leeg, scholen sloten hun deuren en alle lessen werden online gegeven. Het persoonlijke contact met docenten en medestudenten verdwijnt, weet ook Anne Karman (21) die in 2019 aan haar studie begon in Utrecht: "Ik ben door de pandemie introvert geworden, terwijl ik daarvoor mega-extrovert was en nooit moeite had met nieuwe mensen leren kennen. De overgang van niets naar verschillende mensen in grote hoeveelheden is heel erg wennen."

Op het gebied van werkgelegenheid heeft de pandemie ook grote gevolgen. Veel jongeren verloren hun baan, stages werden geannuleerd en de mogelijkheden om ervaring op te doen zijn voor sommigen nog steeds beperkt. Gen-Z moest zich aanpassen aan een onzekere arbeidsmarkt en concurreren met een groot aantal werkzoekenden. Uit dit artikel blijkt dat veel jongeren tijdens de coronacrisis in de sectoren werken die de meeste banen schrappen. Bijvoorbeeld in de horeca, waar het aantal werkloosheidsuitkeringen met 12 procent steeg. 

Psychische uitdagingen en onzekerheid

Sapien Labs werpt licht op de situatie. De organisatie die zich bezighoudt met geestelijke gezondheid heeft onderzoek gedaan onder 48.000 jongeren tussen de 18 en 24 jaar in 34 verschillende landen. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan de helft van Gen-Z aangeeft dat hun vermogen om verbinding te maken met anderen tijdens de coronapandemie is aangetast. Naast die gevolgen is in deze periode een toename te zien van psychische problemen onder jongeren. Volgens onderzoeksinstituut Nivel is het aantal jongeren tussen 15 en 24 jaar dat antidepressiva krijgt voorgeschreven sinds het begin van de pandemie aanzienlijk gestegen. Isolatie, angst voor de gezondheid en een onzekere toekomst hebben geleid tot meer angst, depressie en eenzaamheid onder de generatie.  Hun welzijn wordt op de proef gesteld en dit zorgt voor moeilijkheden in de periode na de pandemie.

Saar* (23) wilde bijvoorbeeld graag een minor volgen in het buitenland. Maar door grenzen die dicht gingen en het onvoorspelbare karakter van de coronacrisis, kon ze haar gedroomde minor niet volgen. Daarbovenop vielen ook alle sociale activiteiten weg waar zij normaal gesproken energie uit haalt. Het zorgde er in Saars geval voor dat ze haar toevlucht zocht in radicaal veel sporten en veel minder eten. "Het was voor mij een manier van controle terugkrijgen in een tijd waarin je geen controle had over de situatie."

Jonge vrouwen hebben het moeilijk

De stijging van de psychische problemen is volgens het onderzoek vooral bij jonge vrouwen te zien. In 2019 kregen 262 van de 100.000 vrouwen per week een antidepressivum voorgeschreven, in de eerste helft van 2022 kregen 330 van de 100.000 vrouwen per week een antidepressivum. Een toename van 26 procent. De stijging is ook bij jonge mannen te zien, maar deze is iets kleiner. In 2019 kregen 122 op de 100.000 mannen wekelijks een antidepressivum, in de eerste helft van 2022 ging het om 138 op de 100.000 jonge mannen; een stijging van 13 procent.

Roline de Wilde, initiatiefnemer van de Alles Oke?- supportlijn en directeur van de kindertelefoon zegt in het NRC dat ze bij oudere kinderen ziet dat problemen zoals stress en druk van buitenaf zich opstapelen, "Iedereen dacht dat het na de coronamaatregelen wel af zou nemen, maar het aantal gesprekken over deze onderwerpen ligt substantieel hoger dan voor corona."

Wat is ervoor nodig om deze jongeren te helpen, is de vraag. In ieder geval valt er winst te behalen op de werkvloer, blijkt uit onderzoek van LinkedIn. 66 procent van deze generatie geeft namelijk de voorkeur aan een bedrijfscultuur die zich richt op geestelijke gezondheid en welzijn. Dit weerspiegelt ook de bevindingen van het Employee Well-Being Report 2021 van Glint, waaruit blijkt dat Gen-Z waarde hecht aan de kans om te leren en groeien in hun werk, evenals mentorschap en coaching. Ze willen dat bedrijven meer verantwoordelijkheid nemen op het gebied van maatschappelijke kwesties en duurzaamheid. De generatie verwacht flexibiliteit en een goede balans tussen werk en privé. 

Volgens Saar moeten bedrijven ook meer rekening houden met de beperkingen die Covid heeft veroorzaakt. "Ik heb minder ervaring kunnen opdoen door de pandemie. Maar als er nu wordt gevraagd wat voor stages ik heb gedaan, moet ik zelf uitleggen waarom ik die niet kón doen."

Van een koude kermis thuis

Waar voor oudere generaties werk meestal een plek is geweest waar sociale connecties werden opgebouwd, is dat voor Gen-Z niet zo vanzelfsprekend. Ze moeten tijdens de pandemie creatief zijn zonder kantoren en nieuwe manieren van sociale binding ontdekken. De omschakeling van werken en studeren op locatie kan aanvoelen als groot contrast. Dit kan gevoelens van eenzaamheid met zich meebrengen na het isolement van de coronacrisis. Ondersteuning zoals coaching of mentorschap helpt bij het aangaan van deze uitdagingen. 

De impact van de coronacrisis is duidelijk voelbaar onder Gen-Z. En dat is dus niet zo gek, aangezien deze jongeren in een cruciale periode van hun leven zaten tijdens de pandemie. Jongleren met studie- en werkverplichtingen, verlangen naar sociaal contact en het missen van sport- en sociale interactiemogelijkheden: de wond van de pandemie is nog vers en voor andere generaties niet te vergelijken met Gen-Z. Niet verrassend dat de generatie hoge verwachtingen koestert van de wereld om zich heen.  

Mentale gezondheid prioriteit

Voor Saar is het inmiddels weer een tijd geleden dat ze zo kampte met haar mentale gezondheid. Ze heeft keihard aan zichzelf gewerkt, maar ondanks dat ze zich een stuk beter voelt, zal het een blijvende stempel op haar leven zijn. Afgelopen jaar heeft ze de master European Public Policy afgerond aan een Amerikaanse universiteit. Daarmee heeft ze haar buitenlandervaring toch mee kunnen krijgen. "Ergens voelde dit toch als een soort 'misschien had het zo moeten zijn-situatie'."

Als we het breder trekken is het belangrijk om iets te doen met alle lessen die we van de coronacrisis kunnen leren. Roline de Wilde benadrukt de waarde van praten over stress. "Het is belangrijk dat je op jonge leeftijd leert dat praten oplucht. Het helpt je om je meer ontspannen te voelen." En als je daarvoor niet terecht kan in je eigen omgeving, bijvoorbeeld door de angst voor een reactie, is het advies: ga in gesprek met iemand buiten jouw kring. Dit kan bijvoorbeeld door te bellen naar een hulplijn of door een psycholoog te benaderen. 

Anne komt de uitdagingen nog steeds tegen, maar door de mensen om haar heen is het grootste deel van de moeilijkheden weg.  "Ik kreeg hulp van vrienden, die moesten mij letterlijk uit de sleur halen." Ook op de werkvloer is het belangrijk aan te geven waar jij behoefte aan hebt of om als werkgever hier scherp op te zijn. Daarnaast betekent de omslag in de pandemie niet meteen een omslag in jouw leven: laat je mentale gezondheid net zo zwaar wegen als je fysieke gezondheid. 

*Saar is een fictieve naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.