Drie maanden extra verlof… of een leven lang mom guilt

Vol verbazing bleven mijn ogen vorige week hangen op een Instagrampost. Niet vanwege de foto, maar juist de tekst en discussie eronder vielen op. Er werd namelijk geopperd dat er een uitgebreide verlofregeling moet komen voor het eerste trimester van je zwangerschap. Wacht even, lees ik dat goed? Natuurlijk weet ik dat een zwangerschap – zeker ook het eerste trimester – pittig kan zijn, maar dit lijkt me toch echt een slecht idee. Ook ik ken de verhalen van vriendinnen die regelmatig tussen meetings door moesten overgeven of van vrouwen die echt helemaal niks meer konden. En zelf herinner ik me vooral de gi-gan-ti-sche vermoeidheid. Ik kon zo moe zijn dat ik bijna zou negeren dat ik middenin een afspraak met een klant zat om ter plekke een dutje te doen. Bíj́na, want als het geen optie is, blijkt vaak dat je toch meer aankunt dan je denkt. Verlof voelt dan in veel gevallen toch een beetje als gaan liggen voordat je überhaupt gevallen bent.

Maar voor degenen die écht te ziek zijn en waar doorgaan geen optie is – en ook die vrouwen zijn er – heb je altijd nog de mogelijkheid je ziek te melden. Dat is in Nederland al goed geregeld. Dus met een speciale regeling voor het eerste trimester verslechter je de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt volgens mij alleen maar, terwijl het beleid er toch vooral op gericht zou moeten zijn die positie te verbeteren. Nog steeds zijn te veel vrouwen niet financieel onafhankelijk met alle gevolgen van dien. Als het om werk gaat, is flexibiliteit het sleutelwoord, dat zou voor iedereen moeten gelden. Het gaat in de praktijk dan niet om mínder werken, maar om je werk zo indelen dat je het kunt combineren met wat er dan ook nog meer in je leven speelt.

Onze cultuur rondom moederschap zorgt er al voor dat de emancipatie hier tergend langzaam verloopt en deze regeling gaat dat niet beter maken. Het beeld van een 'goede moeder' en 'het beste voor je kind' wordt in Nederland bepaald door wat de meerderheid doet en vindt. Met subtiel taalgebruik rondom de zwangerschap, moeder zijn en de combinatie werk en gezin, word je er vaak een stuk minder subtiel op gewezen dat je niet de beste moeder bent die je zou kunnen zijn. Je zwangerschap speciaal vinden, een bevalling bijzonder, je optimaal voorbereiden, parttime werken, en mamadagen. Het versterkt de overtuiging dat sommige dingen alleen door de moeder gedaan kunnen worden, en dat een goede moeder haar kinderen altijd centraal zet.

Als fulltime werkende moeder die haar zwangerschap vooral onhandig vond, en tot een week voor de uitgerekende datum druk bezig was met een overname, was extra verlof in mijn geval het laatste waar ik aan dacht. Ik vond mijn bevallingen vooral pijnlijk. Ik vind het speciaal en bijzonder om zelf ook leuke dingen te doen, en ik vind dat de vader van mijn kinderen alles net zo goed kan als ikzelf. Voor mij werkt het, maar anderen maken me nog steeds regelmatig duidelijk dat dit niet is 'hoe het hoort'.

Woorden zijn belangrijk. Moeders hebben namelijk al vaak genoeg het gevoel dat ze tekortschieten. Dus als ik in de discussie rondom dit extra verlof lees dat 'het ook vanuit de ontwikkeling van de baby zinvol is', denk ik meteen: daar gaan we weer. Want ook hiermee zeg je op subtiele wijze dat (extra) verlof nemen het beste is voor je kind. Dus ook al zou dit verlof straks facultatief zijn, loop je weer extra risico om in het hokje 'slechte moeder' te worden gezet als je ervoor kiest om er géén gebruik van te maken.

Met meer gelijkheid tussen beide ouders en zonder die continue judgement kunnen we pas echt stappen maken in emancipatie. Dan zullen vrouwen hopelijk ook stoppen met zeggen dat ze zich schuldig voelen wanneer ze afwijken van de norm. Ik vraag me weleens af of ze zich écht schuldig voelen of dat het er zo diep zit ingebakken om je te conformeren aan de norm. Om dan in ieder geval maar te laten zien dat ze, ondanks dat ze graag werken en leuke dingen voor zichzelf doen, echt ook heel veel van hun kinderen houden en daarom een goede moeder zijn. Eerlijk: ik voel me nooit schuldig en zie ook niet in waarom ik me schuldig zou moeten voelen. En al helemaal niet wie ik met dat schuldgevoel precies zou helpen. Sterker nog: met continue zeggen dat je je schuldig voelt, houden we alleen maar die hardnekkige overtuiging in stand dat goede moeders zichzelf te allen tijde wegcijferen. Dus laten we streven naar een cultuurverandering, waardoor we ons niet meer schuldig voelen en accepteren dat je op duizend verschillende manieren een goede moeder kan zijn.