Als een slet

Het was eruit voordat ik er erg in had en nu bonsde mijn hart in m'n keel. Ik met mijn grote mond, wat dacht ik bij mezelf? Ik droeg die dag een kort jurkje met daaronder mijn bikini, en fietste van Amsterdam naar zee. Een klam tochtje van anderhalf uur. Het was duizend graden en de nietsverhullende stof verhulde inderdaad vrij weinig. De twee jongens zaten samen op een scooter en verminderden snelheid toen ze voorbij reden. Met een hand hield ik het stuk stof dat omhoog wapperde tegen. Er werd getoeterd. 

"Je fietst als een slet", schreeuwde de bestuurder. 

Er klonk gelach. 

"Je moeder", riep ik terug. 

Het rode remlicht drong laat tot me door, en even hoopte ik dat ze slechts snelheid minderden voor de bocht die iets verderop lag. Maar ze remden niet voor een verandering in het wegdek. Na een meter of vijftig kwam het tweetal tot stilstand en keken ze mijn kant op.

Ik dacht aan mijn oma. Hoe ze mij vroeger altijd waarschuwde en ik geen idee had wat ze daarmee bedoelde. Ik vond dat ze overdreef. Toen ik in de tweede van de middelbare school zat kwamen we onderweg naar school zo nu en dan een fietsende potloodventer tegen. Een uit het boekje, in een lange regenjas met een half slappe pik in zijn hand. Als we hem tegenkwamen, wisten we dat we snel door moesten fietsen. Ik vond hem eerder zielig dan angstaanjagend en vroeg me af of het niet gevaarlijk was, zo’n lange jas kon makkelijk tussen de spaken van zijn fiets terechtkomen. Oma nam geen genoegen met 'hard wegfietsen' en zocht naar andere oplossingen. 

Ze maakte haar zelfgebrouwen pepperspray en vulde oude parfum verstuivers met de bijtende emulsie waarmee ik, als ik maar goed genoeg richtte, iemand blind kon maken en 'uit kon schakelen'. Ook adviseerde ze me om altijd een spuitbus deodorant en een aansteker op zak te hebben ‘voor het geval dat’. Toen ik na de middelbare school in Amsterdam ging studeren bleef ze hameren op het 'niet aarzelen en goed richten'. Ook kocht ze een alarm dat ik in mijn zak moest stoppen. Mocht ik onverwacht worden aangevallen en geen tijd hebben om het parfumflesje te trekken, moest ik het pinnetje dat via een touwtje uit mijn broekzak hing uit het alarm rukken. 

Er zou een sirene klinken. 

Ook dat zou 'ze' leren. 

Wie mijn oma met 'ze' bedoelde wist ik niet. En al heb ik mijn vermoedens, wat 'ze' haar hebben aangedaan en wie 'ze' waren is altijd onbesproken gebleven. 'Ze' moesten niet denken dat 'ze' haar ooit nog iets konden aandoen. 'Ze' moesten niet denken dat 'ze' ook maar iets over haar te zeggen hadden. 'Ze' hadden verloren. 

"Wat zei je", vroeg een van de twee jongens, beiden met een brede onberekenbare grijns op hun gezicht. Ik dacht aan 'ze' en aan hoe je niet moest laten merken dat je bang was. 

"Dat kunnen 'ze' ruiken." Ik hoorde het haar zeggen. 

"Ik zei: je moeder", antwoordde ik. "Maar alleen omdat jij zei dat ik als een slet fietste, hoor", vulde ik aan.

"Ken je zijn moeder", vroeg degene achterop. Ik schudde mijn hoofd. "Nee, maar ik ben ook geen slet, dus eigenlijk staan we quitte", stamelde ik. 

Ik vroeg me af wat ik gedaan zou hebben als ik mijn oma's pepperspray bij me zou dragen. Goed richten? De jongens schoten in de lach. De bestuurder deed zijn zonnebril af. Twee pretogen keken me aan. "Ja daar heb je eigenlijk wel gelijk in", zei de bestuurder. 

Ze wensten me een fijne dag. 

Ze toeterden. 

Ze zwaaiden toen ze wegreden.

Gisteren was het de Nationale Herdenking 15 augustus 1945. Ik herdenk mijn oma die in een Jappenkamp heeft gezeten. 

Opdat we nooit vergeten wat 'ze' haar hebben aangedaan. 

Wie dat ook zijn geweest. 

Laten we van 'ze' leren. 

Dat nooit meer.