Vaders en dochters

Het is zaterdagochtend 9.30 uur. Ik sta op mijn sokken op de gladde zwarte vloer van een balletschool in het Centrum van Haarlem, terwijl mijn 3-jarige dochter pirouettes draait aan mijn hand. Een meter verder doet haar beste vriendinnetje aan de hand van haar moeder hetzelfde.

We zitten sinds een paar weken op peuterdans. Ik zeg bewust 'we', want de les die we voor onze dochter hebben uitgekozen, is er eentje van de actieve ouderparticipatie. En dat betekent niet een beetje lafjes meeklappen en duimen opsteken vanaf de kant, o nee, dat betekent: met de slaap nog in je ooghoeken door de ruimte 'zwemmen' op de muziek van De kleine zeemeermin (armbewegingen graag), terwijl het kind waarvoor de pret bedoeld is, de kat nog even rustig uit de boom kijkt.

Het dansen, het klappen, het stampen, met al die iets te enthousiaste ouders en al die iets te landerige kinderen, in dat zaaltje op zaterdagochtend, het is een tafereel dat op mijn lachspieren werkt en me tegelijkertijd ook ontroert. Niet alleen omdat het in hetzelfde zaaltje is, in dezelfde balletschool, achter diezelfde deur, in hetzelfde Haarlemse steegje, waar ik zelf ook ooit aan de hand van mijn moeder op mollige beentjes de drempel ben overgestapt.

Het ontroert me ook omdat het allemaal nog is zoals ik het me herinnerde – de muziek, de tutuutjes, het rennen door de zaal, het gedraal voor de grote spiegels – op één ding na: bijna de helft van de kinderen die daar ronddartelen, doet dat nu aan de hand van hun vaders. Meeklappende vaders. Meestampende vaders. Vaders die vlinders, beren en tijgers nadoen. Vaders die met pastelkleurige sjaaltjes in hun handen door de ruimte zwieren. Vaders die op muziek van Klein rood autootje in een denkbeeldige een auto (toettoet) door de ruimte toeren gevolgd door een giebelende dochter.

Nu zijn er vast mensen die hier 'feminisering', 'ontmannelijking' en meer verontrustends in zien en dat mag allemaal, het is een vrij land. Maar persoonlijk zie ik vooral vaders die plezier maken met hun dochters, niet geremd door een of ander achterhaald oordeel over waar een mens op basis van hoe hij geboren is wel of niet van zou mogen genieten. Vaders die in de tedere toewijding aan hun dochters niets inleveren op mannelijkheid, of wat we daar ook maar onder verstaan, maar die vol enthousiasme en overgave de ruimte vullen met hun vaderlijke kracht.

Het ontroert mij, omdat die vaders er toen ik klein was nog niet in grote getale stonden en nu, 35 jaar later, dus wel. Het ontroert mij omdat onder iets wat op het oog misschien klein lijkt, zoals een paar vaders met een paar sjaaltjes in een balletzaal, soms een grotere verandering te ontwaren kan zijn. Een verandering die zich nu terloops en in alle vrijheid mag voltrekken, maar die ooit met verzet tegen onvrijheid begon.

Over de hele wereld worden op dit moment – stille of minder stille – oorlogen uitgevochten over wat mannen moeten en mogen, wat vrouwen moeten en mogen, hoe mannen en vrouwen zich tot elkaar moeten verhouden en wat mannen en vrouwen in essentie behoren te zijn. De één wijst daarbij graag naar de natuur, de ander naar hoe hun god het heeft bedoeld, maar altijd gaat het over dingen die 'nu eenmaal' zo zijn en dus ook zo zouden moeten blijven.

Mannen zijn nu eenmaal dit. En vrouwen nu eenmaal dat. Mannen mogen nu eenmaal dit. En vrouwen nu eenmaal dat. Alsof er hekken in het midden staan: gelieve allemaal aan uw eigen kant te blijven. Alsof de wereld niet altijd een vloeiend, bewegend en veranderend geheel is geweest. Alsof de geschiedenis ons niet al zoveel vaker heeft laten zien hoeveel er kan verschuiven, als mensen moedig genoeg blijken om tegen de hekken te duwen.

Als ik de volgende dag op een zonovergoten Dam sta, tussen spandoeken en Iraanse vlaggen, kijkend naar een videoscherm waarop vrouwen met gevaar voor eigen leven sluiers afwerpen en lokken haar afknippen en een oude man naast mij 'woman, life, freedom' scandeert, denk ik aan vaders, dochters en hoe dingen niet hoeven te blijven zoals ze nu eenmaal zijn. Omdat er altijd moedige mensen zijn. Omdat zelfs de zwaarste hekken kunnen verschuiven. Omdat de wereld nu eenmaal veranderen kan.